Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi I Bölüm – 14

Bölüm – 14 Lozan Barış Antlaşması Konferans İçin Yapılan Hazırlıklar Lozan Barış Konferansı’nda Tartışılan Konular Antlaşmanın İmzalanması ve Sonuçları Genel Değerlendirme

Lozan Barış Antlaşması Müttefik devletler Lozan Barış toplantısının tarihini belirledikten sonra 27 Ekim 1922 tarihinde hem İstanbul Hükümeti’ni hem de T.B.M.M. Hükümetini konferansa davet etmişlerdir. Konferansta Türk tarafı arasında ikilik yaratmak isteyen bu davranışa karşın, T.B.M.M 1 Kasım 1922 tarihinde çıkardığı kanun ile hilafeti saltanattan ayırmış ve saltanatın kaldırılmasına karar vermiştir. Saltanatın kaldırılmasından sonra hayatını tehlikede gören son Osmanlı padişahi Vahideddin’in işgal komutanı Harrington’dan yardım isteği Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

Lozan Barış Konferansı’nda Türk Heyeti Konferansa gidecek olan Türk Heyeti şu kişilerden oluşmaktaydı: Hariciye Vekili İsmet Paşa I. Murahhas, Sağlık vekili Doktor Rıza Nur II. Murahhas olarak seçilmişlerdir. Ayrıca Zekai Aydın, Muhtar Çilli, Veli Saltık, Zülfü Tigrel, Münir Ertegün, Tevfik Bıyıklıoğlu, Şükrü Kaya, Hikmet Bayur, Fuat Ağralı, Tahir Taner, Ruşen Eşref, Yahya Kemal Bey’ler de danışman olarak görev almışlardır. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

Lozan Barış Konferansı’nda Tartışılan Konular Sınırlarla İlgili Sorunlar Güney Sınırları Trakya Sınırları Adalar Türk Boğazları Sorunu Mali ve Ekonomik Sorunlar Azınlıklarla ilgili Sorunlar Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

Güney Sınırları Suriye sınırı 20 Ekim 1921’de imzalanan Türk-Fransız Anlaşması ile çözülmüştür. Türkiye’nin önem verdiği sınır sorunu Musul meselesidir. İngiltere Musul’u Mondros Mütarekesi’nin ardından işgal etmiş ve gerek zengin petrol kaynakları gerekse Hindistan yolunun emniyeti için elinde tutmak istemiştir. Konu iki devlet arasında anlaşma yolu ile çözülemediği için Konferans sonrasına bırakılıp, iki devletin kendi aralarında çözümüne bırakılmış, bu da mümkün olmadığı takdirde Milletler Cemiyeti’ne bırakılacağı kararlaştırılmıştır. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

Trakya Sınırı T.B.M.M., Mudanya Mütarakesi ile Doğu Trakya ve Edirne’yi savaşmadan hakimiyetine almayı başarmıştı. İsmet Paşa, Edirne’nin güvenliği için Karaağaç’ın da Türklere bırakılması gerektiğini savunmuştur. Batı Trakya’da halkın oyuna başvurularak, bağımsızlığı istenmiştir. Lozan Konferansı sonucunda, Yunanistan ile sınır Mudanya Mütarekesi’ne göre çizilmiştir. Harp tazminatı olarak Karaağaç Türklere bırakılmıştır. Bulgaristan ile olan sınır Balkan Savaşları sonrası kabul edilen sınır olarak kalmıştır. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

Adalar T.B.M.M. Ege Denizi’nde bulunana küçük adaların Anadolu’nun doğal bir uzantısı olmasından dolayı hakimiyetlerinin Türklere verilmesini savunmuştur. Ayrıca büyük adaların da kaderlerini Anadolu üzerinde sömürgeci amaçlar hedefleyen Yunanlılara verilmemesi gerektiğini savunmuş ve adaların askerlikten arındırılması, istihkam ve bataryaların sökülmesini ve deniz üssü olarak kullanılmamasını talep etmiştir. Lozan Konferansı sonunda; İmroz, Bozcaada ve Tavşan adaları Türkiye’de kalacaktı İmroz, Bozcaada ve Tavşan adaları dışındaki Ege Adaları Yunanistan’a bırakıldı. Buna karşılık Midilli, Sakız, Sisam ve Nikaraya Adaları gibi Anadolu kıyısına yakın adalar asker ve silahtan arındırılacaktı. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

Türk Boğazları Sorunu Türk, İngiliz ve Sovyet Rus temsilcileri farklı görüşleri savunmuşlardır. İngilizler boğazların, savaşta ve barışta açık olmasını savunurken, Rus temsilci Boğazların savaş gemilerine her zaman kapalı olmasını savunmuştur. Türkiye is toprak bütünlüğü için büyük devletlerden güvence istemiştir. Lozan Konferansı sonucunda; Türk Boğazları’nın bir Türk aza başkanlığında bir karma komisyon tarafından yönetilmesine karar verilmiş geçiş şartlarını bu komisyon düzenleyecektir. Türkiye’nin toprak bütünlüğü bu şartlar altında, İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya tarafından garanti edilmiştir. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

Ekonomik ve Mali Sorunlar Yüzlerce yıldır Türklerin ekonomik gelişimini engelleyen Kapitülasyonlar şartsız kaldırılmıştır. Ancak 5 yıllık bir geçiş süreci için Türkiye’de yabancı hukuk müşavirleri görevlendirilecektir. Osmanlı Devleti’nin dış borçları, borçların alındığı zaman devletin sınırlı içerisinde olan devletlerle orantılı olarak paylaştırılmıştır. Yunanistan Anadolu’da yapmış olduğu tahribat ve savaş tazminatı olarak Karaağaç, Edirne Durağı ve Bosna Köyü’nü Türkiye’ye vermeyi kabul etmiştir. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I

Azınlıklar ile İlgili Sorunlar Görüşmelerde İngiltere Ermeniler için Anadolu’da yurt istemiştir. Bu istek kesin bir dille reddedilmiştir. Ayrıca Türklere karşı tedhiş hareketlerine karışanlara, kapsamlı bir af ve askerlik hizmetinden muaf tutulmaları isteği de Türk heyeti tarafından reddedilmiştir. Azınlıklarla ilgili bir diğer mesele de Türkiye’de yerleşmiş Ortodoks Rumlar ile Yunanistan’da yaşayan Müslümanların değişimidir. Yunanistan’da yaşayan Müslümanların değişimidir. Yunanistan, bu değişmenin isteğe bağlı olmasını istemiştir ve İstanbul Rumlarının bunun dışında tutulmasını istemiştir. Türk heyeti ise buna karşı çıkmıştır. Bu konu Lozan’da tam olarak halledilememiştir. İstanbul’daki Rum Patrikhanesi’nin Milli Mücadele dönemindeki yıkıcı faaliyetlerini göz önünde bulunduran T.B.M.M, patrikhanenin İstanbul’dan çıkarılmasını istemiş ancak, Müttefiklerin Patrikhane’nin artık siyasi ve idari işlerle uğraşmayacağını sadece dini konulara bakacağına dair güvence vermeleri ile bu talepten vazgeçilmiştir. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi - I