“BİLARDONUN TARİHİ”   Bilardo ile ilgili en eski tarih, filozof Anakharsis‘in, M.Ö 400′de Yunanistan’da bilardoya benzer bir oyun gördüğünü söylemesidir.  Shakespeare‘in, Antonius and Cleopatra adlı yapıtında, “Hadi gel bilardo oynayalım” diye bir tümce bulunması, onun döneminde de bilardonun bilindiğini gösteriyor. Bazı yerlerde ise, bu oyunun ilk kez Çin ile Hindistan’da görüldüğü yazılıdır. Kısacası, bilardonun kökeni net olarak bilinemiyor.

İlk bilardo masaları son derece zayıf olup, dayanıksızdı İlk bilardo masaları son derece zayıf olup, dayanıksızdı. Oyunculara koşul olarak öne sürülen “bir ayağın yerde olması” kuralının asıl nedeni bu dayanıksız masalardı. Böylece, zeminde kullanılan ince tahta plakalar kırılmayacak, masa zarar görmeyecekti. Bilardo masasının kalitesi 19. yüzyıl başlarında arttı. Cepsiz bilardoyu yaygınlaştıran Fransızlar oldu. 1810 yılında yapıldığı bilinen bu tür masaların yaygınlaşması 1850 yılını buldu. 1839′da Good Year, kauçuğu vulkanize ederek biçimlendirdi. Bunun sonucunda, bilardocular güvenilir kauçuk bantlara kavuştular. Eskiden bilardo masalarının standart ölçüleri yoktu, uzunluğun genişlikten biraz fazla olması yeterliydi. Ancak, 18. yüzyılın ortalarına doğru, 2′ye 1 oranı yavaş yavaş yerleşmeye başladı.

İlk bilardo masalarında, topların yere düşmesini engellemek için ahşap bir çerçeve bulunurdu. Çok sesi önlemek için çerçevenin iç kısmına önce içi keçeyle doldurulmuş bez yastık konuldu. 1855′te, ilk standart masanın mucidi İngiliz Thurston, ilk kez lastik bantı uyguladı. Lastik bantın icadı, modern bilardonun icadı olarak görülüyor. 18. yüzyılın sonlarına kadar bilardo, golf sopalarına benzer, bir tarafı geniş “çoban sopaları”ile oynanıyordu. Banda değerek durmakta olan toplara, bu kalın sopalarla vurmanın çok zor olması insanları ince uçlar kullanmaya, böylece de nokta vuruşları öğrenmeye itti. 1777 yılında ince ucun ilk kez kullanılması, ıstakanın bulunuşu olarak kabul ediliyor.

Istakalar günümüzde genellikle gül ağacı, dişbudak ile akçaağaçtan yapılıyor. Istakada sivri ahşap ucun topa değmesinde kaymaları önlemek için kullanılan kösele uygulaması şöyle bir öyküye dayandırılır: Bir Fransız piyade subayı, siyasi bir suçtan ötürü hapse girdiğinde bilardo oynamasına izin verilir. Bu subay, ıstakanın ucundaki bir arızayı gidermeye çalışırken ayakkabısının köselesini kullanmıştır. Bu uğraş ilk kösele ucun icadına yol açmıştır. Topa falso ile kleps hareketinin verilebilmesine yarayan bu icad için ise tarih 1825 olarak kabul edilmektedir.

Önceleri tahta olan bilardo topları, 16 Önceleri tahta olan bilardo topları, 16. yüzyıldan başlayarak fildişinden yapılma yoluna gidildi. Amerikalı bir bilardo fabrikatörünün hatasız top yapımı için koyduğu 10 bin dolarlık ödülü ise John Hyatt kazandı. Böylece Hyatt, 1868 yılında ilk plastik topu icat etmiş oldu. 1900’lü yıllarda sıkıştırılmış kâğıttan imal edilen bilardo topları günümüzde fenol reçinesi denilen bir maddeden üretilmektedir.

Eskiden ıstakanın ucu, topa değince kaymaması için, alçılı duvarlara vurulurdu. Istakanın tebeşirlenmesini sağlamak için, 1818′de bir bilardo ustası olan İngiliz John Carr, boş ilaç kutularının içini bildiğimiz yumuşak tebeşirle doldurup satmaya başladı.

Bilardo, son yıllarda spor dalları içinde önemli bir yer kaplamaya başlamıştır. Şu anda, Avrupa'nın en çok ilgilenilen 5 sporu arasındadır. Türkiye de, bilardoda dünyanın en başarılı ülkelerinden bir tanesidir. Ferdi ve milli takım düzeyinde pek çok Avrupa ve Dünya şampiyonluklarımız bulunmaktadır. Tayfun Taşdemir, Murat Naci Çoklu, Adnan Yüksel, Lütfi Çenet gibi başarılı bilardocularımızın isimlerini bir çırpıda sayabiliriz.

Tabi ki, büyük usta SEMİH SAYGINER’i de unutmamak lazım… Dünya Bilardo Tarihine adını büyük puntolarla yazdıran “Mr. Magic” lakaplı Saygıner’in, kendi adıyla bilardo literatürüne girmiş 42 özel vuruş tekniği vardır.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM Hazırlayan: Musa Dirik