Yönetimde stres kaynakları Yrd. Doç. Dr. Alper Engeler

Strese karşı tepkiler Uzun süreli tepkiler kısa süreli tepkilerden farklıdır ve fikir yürütülmesine izin vermez Kısa süreli semptomlar ciddiye alınmalıdır Kısa süreli semptomlar Fizyolojik ve sosyal Emosyonel ve davranışsal Bireysel sağlıkla ilgili olabilir

Çeşitli hastalıklar Çeşitli hastalıklar stresle alakalı olabilir Migren, deri hastalıkları, artrit, sırt ve baş ağrıları Şu hastalıklar öne çıkmaktadır Koroner kalp hastalıkları Kanser Sindirim sistemi sorunları Şeker hastalığı

Ruhsal bozukluklar Anksiyete ve panik bozuklukları Genel anksiyete bozukluğu Panik bozukluk Fobiler PTSD Obsesif-kompulsif bozukluk Ayrılık anksiyetesi Sosyal anksiyete bozukluğu

Genel anksiyete bozukluğu 6 ay veya daha uzun süreli üzüntü, sıkıntı, kaygı ve gerginlik halidir Belli bir konu hakkında üzülmeyle başlar Kafadan atılamayan başa kötü bir şey geleceği korkusu yaygın olarak hissedilir Titreme, uykusuzluk, kolay sinirlenme, ağrılar gibi fiziksel sorunlar ve konsantre olamama gibi belirtiler vardır

Panik bozukluk Panik atak geçiren kişilerin bazılarında panik bozukluk gelişir Panik atak 8-10 dakikada zirveye ulaşan yoğun korku, dehşet ve panik halidir Bu duruma bir çok otonomik belirti eşlik eder Terleme, sıcak ve soğuk basması, delireceğine veya öleceğine dair korku Kalp vurumunun ve nefes almanın artması, Göğüste sıkışma, ellerde uyuşma bayılacakmış duygusu Agorafobi olabilir veya olmayabilir

Fobiler Belli durumlardan veya nesnelerden mantıksız şekilde korkma Kişi korkulan fobi nesnesinden uzak durmaya çalışır Yüzleşme yoğun korkuya ve panik ataklara neden olur Durumlardan, hayvanlardan, tıbbi işlemlerden ve doğa olaylarından korku olabilir Fobiler çok çeşitlidir Genetik temeli vardır

Post travmatik stres bozukluğu Ciddi travma sonrası ortaya çıkar kişi travmaya ait olayın bir kısmını unutabilir Sonrasında rüyadaymış gibi flashbackler yaşayabilir Olayı hatırlatan durumlardan kaçınma meydana gelir Rüyalarda materyal yeniden ortaya çıkar Önemli kişilik değişimleri meydana gelir

Obsesif kompulsif bozukluk Kafadan atılamayan endişe verici düşünceler belirir Bunlar çoğu zaman mantıksız olup hasta da mantıksız olduğunu kabul eder Bunlar daha sonradan ritüel tipi davranışlara götürür Kompulsiyon ve obsesyonlar çok çeşitli olabilir Sayma, kontrol etme, temizlenme, kaçınma gibi davranışlar görülür İç görü olabilir veya olmayabilir

Ayrılık anksiyetesi Çocuklarda görülür Çocuk sevdiği kişiden ayrılmak zorunda kaldığında yoğun anksiyete yaşar 4 yaş ve hatta sonrasına kadar devam edebilir Daha sonraki çocukluk dönemlerinde boşanma ve evden ayrılma gibi nedenlerle tekrarlayabilir Ebeveynlerinin öleceklerini, onları bırakacaklarını düşünürler Uykuya dalmada sorun yaşarlar Kaybolmaktan ve terk edilmekten korkarlar

Sosyal fobi Sosyal ortamlarda alay edilme, küçük düşme korkusu nedeniyle bu ortamlardan uzak kalma Terleme, kızarma gibi davranışlar görülebilir Topluluk önünde konuşmada zorluk, yemek yiyememe gibi belirtiler görülür

Depresyon ve duygulanım bozuklukları Majör depresyon Distimi Bipolar bozukluk Doğum sonrası depresyon Doğum sonrası psikoz

Majör depresyon Çok çeşitli türleri vardır İntihara götürebilir enerji kaybı, yorgunluk, uyku ve iştah problemleri, üzüntü ve ağlama, her şeye boş vermişlik duygusu, konsantre olamama, hafıza sorunları gibi belirtilerle seyreder Stres sevilen, birinin ölümü, aile hikayesinde veya geçmişte depresyon kronik ağrı veya hastalık risk faktörleridir Majör depresyon için semptomların en az 2 hafta devam etmesi gerekir

distimi Distimi majör depresyondan daha uzun süreli ama daha az şiddetlidir Tedavi edilmezse daha uzun sürer Majör depresyona dönüşebilir

Bipolar bozukluk Manik depresyon olarak da bilinir Mani aşamasında öfori, aşırı neşe, hareketlilik, uku ihtiyacının azalması, kendine güven, fikir kaçısı, düşüncelerin hızlanması, saldırganlık ve sosyal kuralları ihlal etme gibi davranışlar görülür Hipomani ve mani iki alt tipi vardır Bunu depresyon izler

Post partum depresyon Pek çok annede doğumdan 3-4 hafta sonra hormonal değişikliklerle karamsarlık hali ortaya çıkar Bu durum bazen ortadan kalmaz ve doğum sonrası depresyona götürür Tedavi edilmezse majör depresyon ve distimi ortaya çıkabilir Bu durumun nadir bir komplikasyonu da post partum psikozdur Halüsinasyon ve hezeyanlar oluşur