ÇOCUKLUK ÇAĞI KANSERLERİ TEDAVİSİNDE HEMŞİRELİK YAKLAŞIMLARI Ph.D. Medine Ç. YILMAZ E.Ü.T.F. PEDİATRİK ONKOLOJİ BİLİM DALI UKK -2011 21 Nisan 2011

Günümüzde kanser tedavisindeki değişimler, sağlık bakım sunum sistemindeki gelişmeler pediatrik onkoloji hemşirelerinin rol ve sorumluluklarının, bakım alanının genişlemesini sağlamaktadır

Çocukluk çağı kanserlerinde hemşirelik bakımının amacı; Çocuğun fiziksel ve psikososyal sağlığının sürdürülmesi, çocuk ve ailenin bakıma katılımının sağlanmasıdır

Pediatrik onkoloji hemşireleri hem AKUT hem KRONİK sağlık sorunu olan kanserli çocukların; yeni tanı alma tedavinin ortasında relaps döneminde palyatif bakım döneminde bakımlarına odaklanırlar

Yan etkileri erken belirleme ve kontrol etme hemşirelik bakımı; Test/ KİA / MR-BT izlem Yan etkileri erken belirleme ve kontrol etme Fiziksel tanılama, Semptom yönetimi KT uygulama ve değerlendirme

Bilinmesi Gerekenler… Hastalık Semptomlar Tıbbi Öykü Tanı-test İşlemleri Laboratuvar Değerleri Vital Bulgular Geç Yan Etkiler Alerjiler Görüntüleme Yöntemleri Aile Dinamikleri Destek Sistemleri Hasta ve Ailenin Beklentileri

Vaka -1 7 yaşında- down sendromu olan kız hasta Anne çocuğun; Çok yorgun ve halsiz Kol ve bacaklarında eziklik ve morluk Son 2 gündür 38.2oC ve üzeri ateşi , Aynı zamanda karın ağrısı şikayeti olduğunu anlatıyor

Fiziksel muayenede ; ALL Sağ üst kadranda ağrı Hepatosplenomegali Karında şişlik Boyun çevresinde şişlik Lenfadenopati Hb: 8.0 gr/dl Hct:24 Plt: 85.000 ALL

Tıbbi girişimler… Sağlık öyküsü ve fiziksel muayene Kan sayımı ve periferik yayma Kemik iliği aspirasyonu BOS örneği alma Görüntüleme yöntemleri İntratekal tedaviler

ALL- Hemşirelik Yaklaşımı NÖTROPENİ- Sepsis izlemi ANEMİ – Kan Tx TROMBOSİTOPENİ- Kanama İzlemi MUKOZİT (Derece 3-4)- Oral bakım GIS semptomlar- Etkin yönetim BESLENME- Enteral Beslenme desteği Nötropenik Diyet YORGUNLUK; Etkin yönetim PSİKOSOSYAL SORUNLAR - Hastalığa uyum ? - Uzun dönemli hastanede kalma

Gözönünde bulundurulması gerekenler… SIVI-ELEKTROLİT DENGESİZLİĞİ (Tümör Lizis Sendromu) -Ph izlemi (hiperürisemi) - Ürikoliz kullanımı Vincristin- Periferik nöropati !!! Siklofosfamid- Hemorajik sistit izlemi Vincristin- Doxorubicin- Ekstravazasyon L-Asparaginaz- Anaflaktik şok !!! İntratekal tedavi- Eğitim

Tümör Lizis Sendromu (TLS) Çok miktarda tümör hücresinin hızla yıkımı Hücre içi metabolitler; ürik asit, potasyum, fosfor Böbrekte renal tübüllerde çökme RENAL YETMEZLİK

TLS - Diürez izlemi - Ph izlemi - Allopurinol kullanımı - Fosfordan kısıtlı diyet - Tansiyon- Nb-solunum - EKG Bulantı- kusma İshal Sırt ağrısı (kramp) Oligüri Kardiyak aritmi

Vaka -2 Erkek- 3 yaşında- sol gözde şişlik Ateş = 38.4o C Dişetlerinde şişlik, sağ üst karın bölgesinde hassasiyet, yürümeye çalıştığında ağlıyor Son bir hafta içinde yaklaşık 1 kg. kaybı

AML Sağ üst kadranda ağrı Hepatosplenomegali Karında şişlik PT; 16 dk.’dan daha fazla PLT: 30.000 Hb:9 gr/dl AML

Varolan semptomlar.. Anormal kan değerleri Kemik veya eklem ağrıları Karaciğer ve dalakta genişleme Büyük lenf nodları Dişetlerinde şişlik Ateş Kilo kaybı

AML- Hemşirelik Yaklaşımı ATEŞ – Sepsis izlemi NÖTROPENİ- İnfeksiyon Önlemleri ANEMİ – Kan Tx TROMBOSİTOPENİ- Kanama İzlemi MUKOZİT (G3-4 DERECE)- Oral bakım GIS semptomlar - Enteral Beslenme desteği Nötropenik Diyet Diyare izlemi YORGUNLUK; Etkin yönetim

Bilinmesi Gerekenler… Böbrek- Krc fonk.- yakın izlem Pneumocysitis carinii proflaksisi – Sulfametoksazol trimetoprim (Bactrim) Steroid kullanımı- Tuzsuz diyet - Sıkı tansiyon izlemi Vincristin- Periferik nöropati Fungal infeksiyonlara dikkat !!!!

Vaka- 3 20 yaşında erkek hasta Boyunda ağrısız, katı, lastiksi lenfoadenopati Hasta son birkaç haftadır çok çabuk yorulduğunu ve hiçbir şey yiyemediğini söylüyor 6 aydır 10 kilo kaybı var Göğüs röntgeninde mediastende kitle görünüyor

Lenfoma (Hodgkin) Baş-boyun; ağrısız kitle Mediasten; plevral effüzyon, respiratuvar distres Karın; distansiyon, bağırsak alışkanlıklarında değişkenlik, akut karın Kemik iliği; anemi, trombositopeni SSS; başağrısı Lenfoma (Hodgkin)

Tıbbi girişimler Biyopsi Kan sayımı ve periferik yayma Kemik iliği aspirasyonu Göğüs,karın ve pelvis röntgeni BT-MR

HL- Hemşirelik Yaklaşımı ATEŞ – Sepsis izlemi NÖTROPENİ- Febril Nötropeni !!!! GIS SEMPTOM- Etkin yönetim AŞIRI KİLO KAYBI – Enteral Beslenme Nötropenik diyet !!! PSİKOSOSYAL SORUNLAR

Gözönünde bulundurulması gerekenler SIVI-ELEKTROLİT DENGESİZLİĞİ (TLS); Ph izlemi-Ürikoliz kullanımı Vincristin- Doxorubicin- Ekstravazasyon Vincristin- Periferik nöropati Kortizon- Tuzsuz diyet

Vaka-4 15 yaşında- futbol oynuyor Sol dizde ağrı, şişlik ve aksama şikayeti 3 ay önce oyun oynarken düşme öyküsü (kendi kendine tedavi) 1 hafta önce; ağrıda artış, hareket kısıtlılığı kilo kaybı

Tıbbi girişimler… EWING SARKOM Göğüs röntgeni BT / MR Metastaz değerlendirmesi Kemik taraması Göğüs BT’si EWING SARKOM

Tıbbi Girişimler KMT- Cerrahi Amputasyon (….) Protez problemleri Graft yetmezliği Geç enfeksiyonlar Protezi kaybetme Rezeksiyon ( Fonksiyonda azalma)

HL- Hemşirelik Yaklaşımı SIVI-ELEKTROLİT DESTEĞİ ATEŞ-Sepsis izlemi- Febril Nötropeni !!!! BULANTI-KUSMA- Etkin yönetim MUKOZİT (G3-4) - Oral Bakım AŞIRI KİLO KAYBI - Enteral Beslenme Nötropenik diyet !!! PSİKOSOSYAL SORUNLAR - Adölesan Dönem - Amputasyon !!!

Gözönünde bulundurulması gerekenler… İyon desteği ( Hipomagnezemi- hipokalsemi ) Cisplatin – Odyometrik testler Adriamisin- EKO izlemi Vincristin- periferik nöropati Siklofosfamid- Mesna uygulaması Hemorajik sistit izlemi

Vaka- 5 Erkek- 2.5 yaşında 3 hafta önce ÜSYE, bazen karın ağrısı Karında şişlik Elle muayenede karında bir sertlik Batın- Abdominal USG Nöroblastom

Varolan Semptomlar Karında şişlik Karın ağrısı Hepatomegali Kemik hassasiyeti Mesane disfonksiyonu

Tıbbi girişimler MIBG- uzak metastazlar BT- MR İdrarda VMA düzeyi (Vanilyadan kısıtlı diyet) Cerrahi- KT- RT

NRB- Hemşirelik Yaklaşımı SIVI-ELEKTROLİT DENGESİZLİĞİ ATEŞ- Sepsis izlemi- Febril Nötropeni !!!! BULANTI-KUSMA- Etkin yönetim AŞIRI KİLO KAYBI - Enteral Beslenme Nötropenik diyet !!! PSİKOSOSYAL SORUNLAR

Gözönünde bulundurulması gerekenler.. Etoposid- Hipotansiyon (hızlı uygulama) Siklofosfamid – İzlem- Mesna uygulaması Vincristin- Periferik nöropati- Ekstravazasyon !!!! Cisplatin- Odyometrik test

Vaka -6 8 yaş- erkek Yaklaşık 3-4 aydır süren başağrısı Kusma Konuşma bozukluğu BT- MR tetkiki KİA- LP ASTROSİTOM

Varolan semptomlar Başağrısı Kusma Görme bozukluğu Koordinasyon bozukluğu El ve ayaklarda karıncalanma

Hemşirelik Yaklaşımı GIS semptomların yönetimi Psikososyal destek; - IQ testi - Okula uyum

Gözönünde bulundurulması gerekenler… Etoposid- Hipotansiyon (hızlı uygulama) İfosfamid – İzlem- Mesna uygulaması Vincristin- Periferik nöropati- Ekstravazasyon !!!! Cisplatin- Odyometrik test

Teşekkürler…