KEMİKLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER Dr. Esin Tokmak Özşahin

Osteoloji; Yunanca osteon: kemik, logos: bilim, terimlerinin birleşmesini ifade eder. Latince (os) terimi özel kemiklerin isimlendirilmesinde kullanılır. Örneğin; os coxae.

KEMİĞİN FİZİK ÖZELLİKLERİ Kemik bir mineral asit içinde uzun bir süre tutulursa tuzlar çıkar, organik madde kalır. Bu işleme dekalsifikasyon denir. Kemik şeklini aynen korur. Ancak eğilip bükülebilir

Yeraltında uzun süre gömülü bir kemiğin bakteriyel faaliyet ile organik kısmı kaybolur. Sadece tuzlar kalır. Bu işleme dekompozisyon denir.

KEMİĞİN FONKSİYONLARI Kemikler vücudun sert iskeletini oluştururlar. Kaslara yapışma yeri olarak hizmet ederler. Bazı iç organlarını korurlar. Örneğin: Kafatası beyni, columna vertebralis medulla spinalis’i, göğüs kafesi, kalp ve akciğerleri, kalça sentürü üretim organları ve mesaneyi korurlar. Kan hücrelerini doğuran kemik iliğini içerirler. Kalsiyum ve fosfor depo ederler.

KEMİKLERİN SINIFLANDIRILMASI

Şekillerine göre Yassı Kemik Uzun Kemik Kısa Kemik Düzensiz Kemik

Makroskobik yapısına göre Kompakt kemik Spongioz kemik

Mikroskobik yapısına göre Primer-olgunlaşmamış trabeküler kemik Sekonder-olgun kompakt kemik (lameller kemik)

Histogenezine göre: Membranöz kemik Enkondral kemik

Uzun Kemiğin Yapısal Bölümleri Tipik bir uzun kemiğin orta kısmına diafiz, şişkince olan uç kısmına epifiz denir. Epifizler ince bir kompakt kemik tabakası ile kaplı süngerimsi kemikten meydana gelmiştir. Diyafiz adlı silindirik kısmın hemen tümü kompakt kemikten oluşur.

Kemik Dokusunun Yapısal Elemanları Hücreler Osteoprojenitör hücre Osteoblast Osteosit Osteoklast Hücrelerarası kalıp (Matriks) Organik Matriks Mineral tuzları

İnorganik Komponent Kuru ağırlığının % 65’ini oluşturur. Kalsiyum fosfat (%85) Kalsiyum karbonat (%10), Kalsiyum florid, magnezyum florid, hidroksit ve sulfat bileşikleri ile sodyum ve potasyum oluşturur. Kalsiyum ve fosfor hidroksiapatit kristallerini oluştururlar.

Organik Komponent Kuru ağırlığının % 35’ini oluşturur. Kollajen tip I %90-95’i Sülfatlı glikozaminoglikanlar Proteoglikanlar ve agregatları Glikoproteinler

Kemik Hücreleri Osteoblast Osteosit Osteoklast

Kemiğe sağlamlık veren eleman kollajen liflerdir, sertlik sağlayan ise hidroksiapatit kristalleridir.

Periosteum ve Endosteum Kemiğin iç ve dış yüzleri kemiği oluşturan hücrelerden ve bağ dokusundan oluşan tabakalarla örtülüdür. Endosteum kemiğin içindeki bütün boşlukları örter. Periosteum ve endosteum kemik dokusunun beslenebilmesi, büyüyebilmesi ve onarımı için gereklidir.

Kemik Metabolizmasında Hücrelerin Görevi Osteoblastlar: Kemik yapımını sağlar=Osteoblastik aktivite=Osteogenezis Osteoklastlar :Kemik yıkımını sağlar= Osteoklastik aktivite= Osteolizis

Kalsiyum Kemiğin yapısında büyük oranda Kalsiyum bulunduğundan kemik metabolizması temelde Kalsiyum metabolizmasıdır. Vücudun temel minerallerindendir. Yetişkin insanda 1 kğ kalsiyum bulunur Yaş ilerledikçe kalsiyum ihtiyacı artar.

Kemiğin Beslenmesi A.Nutricia Periosteal kan damarları Eklemi besleyen arterlerden doğan metafizial veya epifizial damarlar

Kemiğin Sinir Dağılımı Sinir lifleri, kan damarları ile birlikte kemiğe girerler. Vazomotor ve duyu lifleridir. Sinir lifleri periost ve damarların dış tabakasında sonlanırlar. Duyu liflerinden bazıları ağrı lifleridir. Periost yırtılma ve gerilmeye karşı aşırı şekilde duyarlıdır. Kompakt tabakasına anestezisiz olarak girilirse bir sızı ve sıkıntı verici duyu oluşur. Spongioz kemiğe girilmesi ise çok aşırı ağrı yapar. Kırıklar son derece ağrılıdır.

Kemiklerde Yaygın Kullanılan Terimler Tüberositas: Kemik üzerindeki geniş pürtüklü saha Tüberkül: Küçük çıkıntı, tümsekcik Spina-spinöz: İnce uzun dikenimsi çıkıntı Kondil: Uzun kemigin iki ucundaki geniş yuvarlak çıkıntılar Epikondil: Kondillerin hemen üzerinde bulunan daha küçük kemik yapılar.

Fossa: Çukur,çöküntülü yüzey Faset: Küçük ve düz eklem yüzeyi Fasies artikularis: Düzgün eklem yüzeyi Kaput: Baş Krista: Keskin kenar Trokanter: Çıkıntı Fissura: Yarık Foramen : Delik Sulkus: Oluk Sinüs: Hava ile dolu bosluk