Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Öğretimde Görsel-İşitsel Araçlar Görsel Materyallerin Katkıları Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü 06532, Beytepe ANKARA e-Posta: sadi @ hacettepe.edu.tr Web: http://yunus.hacettepe.edu.tr/~sadi/

Görsel Materyallerin Öğrenmedeki Rolü Görsel ögeler; öğrenen bireylerin dikkatini çekerek onları güdüler, onların dikkatlerini canlı tutar, duygusal tepkiler vermelerini sağlar, kavramları somutlaştırır, anlaşılması zor olan kavramları basitleştirir, şekiller yoluyla bilginin düzenlenmesini ve alınmasını kolaylaştırır, bir kavramla ilgili ögeler arasındaki ilişkileri örgüt şemaları ve akış şemaları yoluyla kolayca verebilir, görsel ögelerle, bazı öğrencilerin kaçırmaları olası bir takım noktaları anlama şansı verebilir.

Araçlara Dayalı Olarak Yapılan Öğretimin Yararları Öğrencilerin güdülenme düzeyleri artar. Öğrenmeyi somutlaştırır. Bir yaşantı ortamı sağlar. Öğretme-öğrenme sürecine çeşitlilik ve değişiklik katar. Laf kalabalığını önler, yani sözden ekonomi sağlar ve zamanı daha iyi değerlendirmeyi sağlar. Öğrenilecek konular üzerinde daha etkili alıştırma ve uygulama yapmayı sağlar.

Görsel-işitsel araçlar öğrenmeyi somutlaştırır.

Öğretimde Görsel İşitsel Araçlar Kullanmanın Önemi Öğretimde görsel ve işitsel araçlar kullanıldığında öğrenmeler hem daha çabuk hem de daha kalıcı izli olur. Bir öğretme (ve öğrenme) etkinliği ne kadar çok duyu organına hitap ederse öğrenme olayı da o kadar iyi ve kalıcı izli olmakta, unutma da o kadar geç olmaktadır.

Öğretimde Görsel İşitsel Araçlar Kullanmanın Önemi-2 Eğitim araçları eğitim ve öğretim etkinliklerinin daha verimli olmasını sağlamak için öğretmen ve yetiştiricilere en büyük yardımcıdır. Ancak araçların en mükemmelinin bile öğretmenin yerini tutamayacağını unutmamak gerekir.

Öğretimde Görsel İşitsel Araçlar Kullanmanın Önemi-3 Eğitim araçları eğitim ve öğretim etkinliklerinin daha verimli olmasını sağlamak için öğretmen ve yetiştiricilere en büyük yardımcıdır. İlk anda akla gelmeyecek birçok nesne öğretim amaçlı kullanılabilir. Yani birçok kaynak elimizin altında olabilir. Önemli olan bunun farkında olmak ve kaynakları gereğince kullanabilmektir.

Öğretimde Görsel İşitsel Araçlar Kullanmanın Önemi-4 Araçlar ne kadar mükemmel olurlarsa olsunlar, uygun olarak kullanılmadıkları zaman yararlı olmazlar.

Öğretim Materyallerinin Öğrenme Sürecine Katkıları Öğretim materyallerinin öğrenme kuramlarına yaklaşımlarına ve ilkelerine uygun bir biçimde hazırlanması durumunda öğrenme sürecine aşağıdaki katkılarda bulunması beklenir. Öğretimin standartlaşmasını sağlar.

Öğretim Materyallerinin Öğrenme Sürecine Katkıları-2 Öğretim materyallerinin öğrenme kuramlarına yaklaşımlarına ve ilkelerine uygun bir biçimde hazırlanması durumunda öğrenme sürecine aşağıdaki katkılarda bulunması beklenir. Öğretimin daha ilginç olmasını sağlar. Öğretim için gerekli süreyi azaltır. Öğrenmenin niteliğini artırır. Öğrencilerin öğrenme isteğini artırır.

Öğretim Materyallerinin Öğrenme Sürecine Katkıları-3 Öğretim materyallerinin öğrenme kuramlarına yaklaşımlarına ve ilkelerine uygun bir biçimde hazırlanması durumunda öğrenme sürecine aşağıdaki katkılarda bulunması beklenir. Öğrenilen bilgilerin öğrencilerin uzun süreli belleklerine kodlanmasını kolaylaştırır.

Görsel İşitsel Araçların Eğitim Ortamına Katkıları İşitsel araçları önceden kullanmak (dinlemek) olanaklıdır. İşitsel araçlar her derste kullanılabilir. İşitsel araçların kullanımı kolaydır. Araçlar ucuzdur. Sınıf ortamına getirilmesi olanaksız cisim, olgu ve olayları olduğu gibi gösterir ve duyurur. TV ve video heyecan verici, açıklayıcı, ilgi çekici ve sürükleyicidir. Öğrenmeyi teşvik edicidir. Sınıf dışı olgu ve olayları sınıf ortamına getirir. Bilginin sunuluşunda ve akışında düzen sağlar. Öğrenci tepkilerini gözleme olanağı verir. Hareket, renk ve ses boyutlarıyla öğrenme kolaylaşır. Kullanımdan sonra öğrencileri etkinliklere yöneltir.

Araştırmalar ve Görsel İşitsel Araçlar Araştırma sonuçlarına göre insanlar: Okuduklarının % 10'unu İşittiklerinin % 20'sini Gördüklerinin % 30'unu Görüp işittiklerinin % 50'sini Söylediklerinin % 70'ini Yapıp söylediklerinin % 90'ını hatırlamaktadırlar.

Araçlara Dayalı Olarak Yapılan Öğretimin Ortaya Çıkarabileceği Olası Sakıncalar Bir çok yararına karşın araçlara dayalı olarak yapılan öğretimde (her şey kuralına uygun bir şekilde yürütüldüğü halde) ortaya çıkan olası sakıncalar da şunlar olabilir: Öğrencilerin düşünmelerini azaltabilir. Bazen dilin yeterince kullanılmaması söz konusu olabilir. Aracın edinmesi (temini) pahalı olabilir, sürekli taşınması zahmetli olabilir. İstenilen her aracı anında etkili bir şekilde kullanmak için gerekli zaman ve hazırlık yeterli olmayabilir. Bazı araçların (işitme araçlarının) kullanımında ilgi çabuk dağılabilir.

Başvuru Kaynakları Heinich, R., Molenda, M., Russell, J. D. ve Smaldino, S. E. (1999). Instructional media and technologies for learning (Sixth Edition). New York: Macmillan Publishing Company. Seferoğlu, S. Sadi (2009). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Teşekkürler!!! 