VAKIFLARIN VERGİ SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ HAYATİ ŞAHİN, CPA,MBA YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR

MALİ AÇIDAN ÖZEL SEKTÖR VAKIFLARI ÖZEL ŞAHISLAR TARAFINDAN KURULAN, KAMUYA AİT OLMAYAN VAKIFLAR VERGİ MUAFİYETİ OLANLAR VERGİ MUAFİYETİ OLMAYANLAR

VERGİ MUAFİYETİNİN ELDE EDİLMESİ- VAKIFLAR 4962 NO’LU KANUN VE 83 NO’LU MALİYE BAKANLIĞI KURUMLAR VERGİSİ GENELTEBLİĞİ İLE VERGİ MUAFİYETİ ELDE ETMENİN ŞARTLARI BELİRLENMİŞTİR. 8/3/2004 TARİHİ İTİBARİYLE 216 VAKIF VERGİ MUAFİYETİ STATÜSÜNE SAHİPTİR TOPLAM VAKIF SAYISI 4576 DIR*. * Kaynak:Sn İnal Avcı’nın 15.9.2003 günü Marmara Grubu Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Vakfının Sempozyumunda yaptığı konuşması.)

VERGİ MUAFİYETİNİN ELDE EDİLMESİ- VAKIFLAR KAMUYA YARARLI FAALİYET GÖSTEREN VAKIFLARIN VERGİ MUAFİYETİ TALEBİNDE BULUNMADAN ÖNCE KURULDUKLARI TARİHTEN İTİBAREN EN AZ BİR YIL SÜRE İLE FAALİYETTE BULUNUYOR OLMASI VE BU SÜRE İÇİNDEKİ FAALİYETLERİ İLE DEVLETİN KAMU HİZMETİ YÜKÜNÜ AZALTICI ETKİ SAĞLAMIŞ OLMALARI GEREKMEKTEDİR

VERGİ MUAFİYETİNİN ELDE EDİLMESİ- VAKIFLAR VERGİ MUAFİYETİ TALEBİNDE BULUNAN VAKIFLARIN VERGİ MUAFİYETİ TALEBİNDE BULUNDUKLARI TARİHTE EN AZ 300.000.000.000. TL. (ÜÇYÜZ MİLYAR LİRA) GELİR GETİRİCİ MAL VARLIĞINA VE EN AZ 30.000.000.000.TL. (OTUZ MİLYAR LİRA ) YILLIK GELİRE SAHİP OLMALARI GEREKİR.

VERGİ MUAFİYETİNİN ETKİLERİ VERGİ MUAFİYETİ OLANLARLA OLMAYANLARIN GELİRLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİNDE GELİR VE KURUMLAR VERGİLERİ AÇISINDAN HİÇBİR FARK YOKTUR VERGİ MUAFİYETİ OLAN VAKIFLAR VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ, EMLAK VERGİSİ, TAŞIT ALIM VERGİSİ, DAMGA VERGİSİ VE BAZI HARÇLARI ÖDEMEZLER

VERGİ MUAFİYETİNİN ETKİLERİ VERGİ MUAFİYETİ OLAN VAKIFLARA YAPILAN BAĞİŞLAR BAĞIŞI YAPANLARIN VERGİ MATRAHINDAN GİDER OLARAK DÜŞÜLÜR- SINIR GELİRİN % 5’İ- VERGİ MUAFİYETİ OLMAYANLARA YAPILAN BAĞIŞLAR BAĞIŞ YAPANLAR AÇISINDAN GİDER OLARAK KABUL EDİLMEZ

MEVCUT DURUM - GELİR, KURUMLAR VE KATMA DEĞER VERGİLERİ- MALVARLIKLARININ İŞLETİLMESİNDEN ELDE ETTİKLERİ GELİRLER STOPAJ YOLUYLA VERGİLENİR (FAİZ, REPO GELİRİ, TEMETTÜ VE KİRA GELİRLERİ) KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİ OLMADIKLARI İÇİN STOPAJ NİHAİ VERGİLEME OLARAK KALIR İKTİSADİ İŞLETMELERİ KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFİDİR İKTİSADİ İŞLETMELERDEN VAKFA AKTARILAN VERGİ SONRASI GELİRLER TEMETTÜ OLARAK VERGİLENMEZ KDV TAHSİL ETMEYENLER KDV ÖDEDİKLERİ İÇİN İNDİRİLEMEYEN KDV’LER OLUŞMAKTADIR

MEVCUT DURUM - DİĞER VERGİLER VE HARÇLAR- VERGİDEN MUAF VAKIFLAR VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNDEN, EMLAK VERGİSİNDEN, DAMGA VERGİSİNDEN, TAPU VE NOTER HARÇLARINDAN MUAFTIR- ANCAK BAZI KONULARDA FAALİYET GÖSTEREN VAKIFLAR İÇİN VIV VE DAMGA VERGİSİ MUAFİYETLERİ VERGİ MUAFİYETİ ALMALARINDAN SONRA SÖZ KONUSUDUR.

MEVCUT REJİMİN GELİŞİMİ- 1967 YILINDA ÇIKARILAN 903 SAYILI YASA İLE : BELLİ MİKTARDAKİ BAGIŞLARIN GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ MATRAHLARINDAN İNDİRİLMESİ SAĞLANMIŞ BAKANLAR KURULUNCA VERGİ MUAFİYETİ TANINAN VAKIFLARIN MALVARLIKLARININ İŞLETİLMESİNDEN ELDE EDİLEN GELİRLER -STOPAJA TABİ TUTULMAMAK SURETİYLE- VERGİ DIŞI BIRAKILMIŞ DERNEK VE VAKIFLARA AİT EĞİTİM, SAĞLIK VE SOSYAL AMAÇLI İKTİSADİ İŞLETMELER İLE BAKANLAR KURULUNCA VERGİ MUAFİYETİ TANINAN VAKIFLARA AİT İKTİSADİ İŞLETMELER KURUMLAR VERGİSİNDEN İSTİSNA EDİLMİŞ

MEVCUT REJİMİN GELİŞİMİ 1982 YILINDA VERGİ MUAFİYETİ OLAN VAKIFLARIN İŞTİRAK KAZANÇLARI İSTİSNASI KALDIRILMIŞ 1992 YILINDA VERGİDEN MUAF VAKIFLARA AİT İKTİSADİ İŞLETMELERİN VERGİ MUAFİYETİ KALDIRILMIŞ 1993 TARİHİNDE MALVARLIKLARININ İŞLETİLMESİNDEN ELDE EDİLEN GELİRLER STOPAJ YOLUYLA VERGİLENMEYE BAŞLANMIŞ 1999 YILINDA DERNEK VE VAKIFLARA AİT EĞİTİM, SAĞLIK VE SOSYAL AMAÇLI İKTİSADİ İŞLETMELERİN KURUMLAR VERGİSİ MUAFİYETİ KALDIRILMIŞ

MEVCUT VERGİLEME REJİMİNİN NEDENLERİ DEVLETİN GELİR İHTİYACI VAKIFLARIN ETKİN BİR MALİ DENETİME TABİ TUTULAMAMALARININ SONUCU OLARAK VERGİ MUAFİYETİNİN SUİSTİMAL EDİLDİĞİNE DAİR İNANIŞ GÖNÜLLÜLÜK BİLİNCİNİN ZAYIFLIĞI NEDENİYLE VERGİDEN MUAF VAKIFLARIN POLİTİK BİR TALEP OLUŞTURAMAMASI KAMUYA YARARLI VAKIFLARI VERGİLEMENİN VATANDAŞLARIN KAMU YARARINA FAALİYETLERE YAPTIĞI DESTEKLERİ AZALTTIĞININ ANLAŞILAMAMASI SAĞLIK, EĞİTİM VE SOSYAL AMAÇLARA DÖNÜK GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR ALEYHİNE KAMUNUN AYNI TÜRDEKİ FAALİYETLERİNİN REKABET EŞİTSİZLİĞİ YARATACAK ŞEKİLDE DESTEKLENMESİ

MEVCUT VERGİLEME REJİMİNİN ETKİLERİ KAMUYA YARARLI ALANLARDA VATANDAŞLARIN MALVARLIKLARINI TOPLUMUN MENFAATİNE SUNMASINI TEŞVİK ETMİYOR KAMU YARARINA DÖNÜK HİZMETLERİ DEVLETLE PAYLAŞMAK İSTEYEN GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR GELİŞEMİYOR MEVCUT VAKIFLARIN AMAÇLARINA TAHSİS ETTİKLERİ MALVARLIKLARI ÖDENEN VERGİLERLE AŞINIYOR BAĞIŞLARIN ARTMAMASI VE ELDE EDİLEN GELİRLERİN VERGİLENMESİ NEDENİYLE VAKIFLAR BÜYÜYEMİYOR, FAALİYETLERİNİ ARTTIRAMIYOR VE MALVARLIKLARI AMACI KARŞILAMAYA YETMİYOR TOPLUMDAKİ GÖNÜLLÜLÜK BİLİNCİNİN ARTMASINI TEŞVİK ETMİYOR AVRUPA VAKIFLAR MERKEZİNİN AB ÜLKELERİ İÇİN ÖNERDİĞİ KAMUYA YARARLI VAKIFLARA İLİŞKİN OLARAK ÖNGÖRÜLEN MODELE UYMUYOR

MEVCUT VERGİLEME REJİMİNİN ETKİLERİ GELİR VERGİSİNDE BAĞIŞLAR BEYANNAME ÜZERİNDE MATRAHTAN İNDİRİME TABİDİR. ÜCRETLİLER BEYANNAME VEREMEDİKLERİ İÇİN YAPTIKLARI BAĞIŞLARI VERGİ MATRAHLARINDAN İNDİREMİYORLAR GELİRLERİ STOPAJA TABİ VE BEYANNAME VERİLMESİNİ GEREKTİRMEYEN GELİRLERDEN OLUŞAN GERÇEK KİŞİLER YAPTIKLARI BAĞIŞLARI BEYANNAME VEREMEDİKLERİ İÇİN İNDİREMİYORLAR

AB MEVZUATINA GÖRE STK’LARIN VERGİLENMESİ EFC(EUROPEAN FOUNDATION CENTER)’NİN MODELİ AVRUPA VAKIFLAR MERKEZİ AB ÜYESİ ÜLKELERE KAMUYA YARARLI VAKIFLARA İLİŞKİN KENDİ MEVZUATLARINI DÜZENLERKEN ÖRNEK OLARAK ALABİLECEKLERİ BİR MODEL HAZIRLAMIŞTIR

EFC(EUROPEAN FOUNDATION CENTER)’NİN MODELİ ARALIK 2002 TARİHLİ BU MODEL’İN KAMUYA YARARLI VAKIFLARIN VERGİLENMESİ İLE İLGİLİ ÖNERİLERİ GENEL OLARAK KAMU MENFAATİ TANIMININ GENİŞLETİLMESİNİ VE BU TÜR STK’LARA VE STK’LARIN KAMU YARARI GÜDEN İKTİSADİ İŞLETMELERİNE VERGİ AVANTAJLARININ TANINMASINI ÖNGÖRÜYOR.

AVRUPA VAKIFLAR MERKEZİ MODELİ TÜRKİYE VAKIF VE DERNEKLERE İLİŞKİN MEVZUATINDA EFC’NİN ÖNERDİĞİ MODELE PARALEL BAZI DEĞİŞİKLİKLER YAPMIŞTIR. BU DEĞİŞİKLİKLER GENEL OLARAK STK’LARIN KURULUŞ VE FAALİYETLERİ İLE İLGİLİ ALANLARDADIR.

KAMUYA YARARLI VAKIFLAR İÇİN AVRUPA VAKIFLAR MERKEZİ (AVM) MODELİ GELİR VE KAZANÇLARIN VERGİLENDİRİLMESİ VERGİ İSTİSNASI YATIRIM VEYA FONLARDAN ELDE EDİLEN FAİZ GELİRLERİ, TEMETTÜLER, KİRALAR, ROYALTİLER VE HER TÜRLÜ KAZANÇLARA UYGULANMALIDIR.

KAMUYA YARARLI VAKIFLAR İÇİN AVM MODELİ İKTİSADİ İŞLETMELERİN KAZANÇLARI VAKIFLARIN SADECE KAMU YARARI GERÇEKLEŞTİRMEK İLE İLGİLİ İKTİSADİ FAALİYETLERİNDEN ELDE ETTİKLERİ GELİRLERİ VERGİDEN İSTİSNA OLMALIDIR. AMAÇ DIŞI FAALİYETLER TANIMLANMALI VE BU FAALİYETLERDEN ELDE EDİLEN GELİRLERİN DE BELLİ BİR TAVANA KADAR OLAN KISMI İÇİN VERGİ İSTİSNASI OLMALIDIR. VAKIFLARIN İKTİSADİ FAALİYETLERİ REKABET KURALLARINA AYKIRILIK TEŞKİL ETMEMELİDİR

KAMUYA YARARLI VAKIFLAR İÇİN AVRUPA VAKIFLAR MERKEZİ MODELİ EMLAK VE ARAZİ VERGİLERİ KAMU YARARI GÜDEN VAKIFLARA BU VERGİLERDEN MUAFİYET SAĞLANMALIDIR.

KAMUYA YARARLI VAKIFLAR İÇİN AVRUPA VAKIFLAR MERKEZİ MODELİ ŞİRKET VE ŞAHIS BAĞIŞLARI AB ÜLKELERİNDE İSTİSNA ORANLARI DEĞİŞMEKTEDİR. GELİRİN % 10’LUK KISMININ HEM GERÇEK HEM DE TÜZEL KİŞİLERİN BAĞIŞLARINDA İSTİSNA SINIRI OLARAK BELİRLENMESİ MAKULDÜR. KAMU VE KAMUSAL KURULUŞLARA AİT VAKIFLAR İLE ÖZEL SEKTÖR VAKIFLARINA YAPILAN BAĞIŞLARA UYGULANAN İSTİSNA SINIRLARINDA MÜMKÜN OLDUĞUNCA EŞİTLİK SAĞLANMALIDIR.

AVRUPA VAKIFLAR MERKEZİ MODELİ KATMA DEĞER VERGİSİ KAMU YARARI GÜDEN VAKIFLARIN HİZMET MALİYETLERİNİ AZALTMAK İÇİN BUNLARIN MAL VE HİZMET ALIMLARI KATMA DEĞER VERGİSİNDEN İSTİSNA EDİLMELERİ BU VAKIFLARI NİHAİ TÜKETİCİ KONUMUNDAN ÇIKARMAK SURETİYLE SAĞLANMALIDIR.

ÖNERİLER AVRUPA VAKIFLAR MERKEZİ TARAFINDAN AB ÜYESİ ÜLKELERCE KAMUYA YARARLI VAKIFLAR İÇİN UYGULANMASI ÖNERİLEN MODEL İLE KARŞILAŞTIRILDIĞINDA KAMUYA YARARLI VAKIFLARLA İLGİLİ MALİ DÜZENLEMELERİNDE YAPABİLECEĞİ DEĞİŞİKLİKLER

ÖNERİLER -TÜRKİYE UYGULAMASINDA KAMUYA YARARLI FAALİYETLER EĞİTİM SAĞLIK KÜLTÜR BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME SOSYAL YARDIM ÇEVRE KORUMA AĞAÇLANDIRMA

ÖNERİLER - İLAVE KAMU YARARI ALANLARI KAMU YARARI OLDUĞU KABUL EDİLEN FAALİYET ALANLARININ GENİŞLETİLMESİ

ÖNERİLER – AVM’NİN TAVSİYE ETTİĞİ İLAVE KAMU YARARI ALANLARI GÖÇMENLERE VE SIĞINMACILARA YARDIM ÇOCUK VE GENÇLERİN KORUNMASI HAYVANLARIN KORUNMASI VE BAKIMI VATANDAŞLIK VE İNSAN HAKLARI FELAKETZEDELERE YARDIMLAR SPOR AMATÖR SPORLAR ETNİK, DİN VS AYRIMCILIĞI ÖNLEMEK AVRUPA VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİNİ GELİŞTİRMEK SOSYAL VE EKONOMİK GELİŞİM TÜKETİCİ HAKLARI YOKSULLUĞU ÖNLEMEK SOSYAL HARMONİ

ÖNERİLER– KAMU- ÖZEL SEKTÖR VAKFI AYRIMI KAMU YARARI OLDUĞU KABUL EDİLEN FAALİYETLERDE BULUNAN KAMU VAKIFLARI İLE AYNI FAALİYETLERDE BULUNABİLMEK ÜZERE ÖZEL SEKTÖR VAKIFLARI DA KURULABİLMELİ VE BUNLAR KAMU KURULUŞLARINA TANINAN AYNI İSTİSNALARA SAHİP OLABİLMELİDİR.

VERGİ MUAFİYETİ OLAN STK’LAR İÇİN ÖNERİLER - GELİR VERGİSİ KANUNUNDAKİ MALVARLIKLARININ İŞLETİLMESİNDEN ELDE EDİLEN MENKUL VE GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARININ VERGİ DIŞI BIRAKILMASINI TEMİN ETMEK İÇİN , GELİR VERGİSİ KANUNUNUN 94’ÜNCÜ MADDESİNDEKİ STOPAJLARIN KALDIRILMASI

VERGİ MUAFİYETİ OLAN STK’LAR İÇİN ÖNERİLER - GELİR VERGİSİ KANUNUNDAKİ GERÇEK KİŞİLERİN İNDİRİME KONU OLABİLEN BAĞIŞLARI YAPABİLME SINIRININ GELİRLERİNİN %5’İNDEN %10’UNA ÇIKARILMASI ÜCRETLİLERE BORDROLARI ÜZERİNDEN İNDİRİM HAKKI TANINMASI GELİRLERİNİN TÜRÜ NEDENİYLE BEYANNAME VERMEK DURUMUNDA OLMAYANLARIN DA BEYANNAME VEREREK BAĞIŞLARININ İNDİREBİLMELERİNİN SAĞLANMASI ORTAYA ÇIKMASI HALİNDE İADE EDİLECEK VERGİNİN DE BAĞIŞLANMASININ TEMİNİ

VERGİ MUAFİYETİ OLAN STK’LAR İÇİN ÖNERİLER - KURUMLAR VERGİSİ KANUNUNDAKİ TÜZEL KİŞİLERİN İNDİRİME KONU OLABİLEN BAĞIŞLARI YAPABİLME SINIRININ GELİRLERİNİN %5’İNDEN %10’UNA ÇIKARILMASI DERNEK VE VAKIFLARA AİT EĞİTİM, SAĞLIK VE SOSYAL AMAÇLI İKTİSADİ İŞLETMELER İLE BAKANLAR KURULUNCA VERGİ MUAFİYETİ TANINAN VAKIFLARA AİT İKTİSADİ İŞLETMELERİN GÜTTÜKLERİ KAMU YARARI AMACI KONUSUNDAKİ FAALİYETLERİNİ GERÇEKLEŞTİREN İKTİSADİ İŞLETMELERİNİN KURUMLAR VERGİSİNDEN İSTİSNA EDİLMESİ

VERGİ MUAFİYETİ OLAN STK’LAR İÇİN ÖNERİLER - KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNUNDAKİ DERNEK VE VAKIFLARA AİT EĞİTİM, SAĞLIK VE SOSYAL AMAÇLI İKTİSADİ İŞLETMELERE BAKANLAR KURULUNCA VERGİ MUAFİYETİ TANINAN VAKIFLARA AİT İKTİSADİ İŞLETMELERİN GÜTTÜKLERİ KAMU YARARI AMACI KONUSUNDAKİ FAALİYETLERİNİ GERÇEKLEŞTİREN İKTİSADİ İŞLETMELERE KANUNLA KURULMUŞ HAYIR VE YARDIM KURULUŞLARINA YAPILAN HER TÜRLÜ MAL TESLİMİ VE HİZMET İFALARININ KATMA DEĞER VERGİSİNDEN İSTİSNA EDİLMESİ

VERGİ MUAFİYETİ OLMAYAN VAKIFLAR İÇİN ÖNERİLER- VERGİ MUAFİYETİ OLMAMASINA RAĞMEN EĞİTİM, SAĞLIK, KÜLTÜR, SANAT, BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME, SOSYAL YARDIM,ÇEVRE KORUMA VE AĞAÇLANDIRMA KONULARINDA FAALİYETTE BULUNAN VAKIFLARIN BİNALARININ EMLAK VERGİSİNDEN İŞLEMLERİNİN DAMGA VERGİSİNDEN VE NOTER HARÇLARINDAN İSTİSNA EDİLMESİ

VAKIFLARIN MUHASEBE VE MALİ RAPORLAMA SİSTEMİ VAKIFLAR TEK DÜZEN MUHASEBE SİSTEMİ UYARINCA MUHASEBE KAYITLARINI TUTMAKTA, MALİ TABLOLARINI HAZIRLAMAKTADIRLAR

BU SİSTEM VAKIFLARA UYGUN MUDUR? TÜRK MUHASEBE SİSTEMİNİN GENEL OLARAK YETERSİZLİĞİ- ENFLASYON MUHASEBESİ- KONSOLİDASYON- KAR AMACI GÜTMEYEN KURULUŞLARA DÖNÜK OLMAMASI

AB ÜLKELERİNDE VAKIFLAR İLİŞKİN MUHASEBE VE RAPORLAMA SİSTEMİ AB NORMLARI BU KONUDA HENÜZ HAZIRLANMAMIŞTIR. ÜYE ÜLKELERDE FARKLI SİSTEMLER KULLANILMAKTADIR

ABD SİSTEMİ GENEL İLKE TAHAKKUK ESASI VE TEMEL MUHASEBE STANDARTLARINA UYGUNLUKTUR KAR AMACI GÜTMEYEN KURULUŞLAR İÇİN GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE VE RAPORLAMA STANDARTLARININ GELİŞTİRİLİLMİŞTİR- FAS 116-117

MALİ TABLOLAR- ABD ÖRNEĞİ BİLANÇO FAALİYET SONUÇLARI HARCAMA YERLERİNE GÖRE GİDERLER NAKİT AKIMI TABLOSU MALİ TABLOLARA AİT DİPNOTLAR