1 BİLİM YÖNETİMİ KONFERANS 43 SİSTEMLERİN BİLİMSEL PARADİGMASI: ORGANİZASYONEL SİSTEMLER TOPLUMSAL SİSTEMLER ÖRNEK: TOYOTA İMALATI FREDERICK BETZ PORTLAND DEVLET ÜNİVERSİTESİ

2 Bir imalat organizasyonunun nasıl bir sistem-- ya da imalat süreçleri sıralaması olarak tanımlanabileceğine bir örnek, Toyota otomobil fabrikasının 1984’deki üretim organizasyonudur. SATIN ALINAN PARÇALAR MUAYENE VE KABUL ISI UYGULAMASI MOTOR, TRANSMİSYON, AKS VE DİREKSİYON MONTAJI PARÇALARIN KAPLANMASI VE BOYANMASI SATIN ALINAN MALZEMELER MUAYENE VE KABUL DÖVME PARÇALAR DÖKÜM PARÇALAR PRESLENEN PARÇALAR KALIPLANAN PARÇALAR MAKİNADA İŞLEME GÖVDE MONTAJI GÖVDE BOYAMA OTOMOBİL SON MONTAJI MUAYENE VE DÜZELTME BİTMİŞ OTOMOBİL OTOMOBİL ÜRETİM SİSTEMİ AKIŞI

3 Otomobil üretiminde malzeme ve parçaların tümü üç alt-montaj sisteminde kullanılırlar: (1) Güç alt sistemleri -- motor, dingil, transmisyon, direksiyon montajı, vb. (2) Şase alt sistemleri -- iskelet, suspensiyon, frenler, vb. (3) Gövde alt sistemleri -- gövde, koltuklar, pencereler, kapılar, vb.

4 ÖRNEK: MICHAEL PORTER’IN KATMA DEĞERLİ İŞLETME MODELİ SATIN ALMA ÜRETİM STOK SATIŞ ORGANİZASYONEL TRANSFORMASYON ÇIKTILARGİRDİLER AÇIK-SİSTEM ORGANİZASYON MODELİ KATMA DEĞERLİ İŞLETME MODELİ TEDARİK- ÇİLERDEN SAĞLANAN GİRDİLER MÜŞTERİLER İÇİN ÜRÜN ÇIKTILARI TEKNOLOJİ GELİŞTİRME İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ FİNANSAL YÖNETİM BİLGİ TEKNOLOJİSİ

5 Michael Porter Ann Arbor, Michigan, U.S.A’da doğdu. Princeton Üniversitesine devam etti ve 1969’da makine mühendisliğinden mezun oldu. Harvard University Business School’a kabul edildi, iş ekonomisinde 1971’de MBA derecesi ve 1973’de Ph.D. derecesi aldı. Daha sonra hala öğretim üyeliği ve danışmanlık yaptığı Harvard Üniversitesine girdi.

6 Porter’dan önce, Jay Forrester üretim organizasyonlarının dinamiğini modellemek için ‘sistem dinamikleri’ yaklaşımını önermişti. Forrester üretim sistemi modelinde süreçlerin iki düzeyde olması gerektiğini göstermişti: üretim sisteminde malzeme-akışı ve üretim sisteminin kontrolünde bilgi-akışı. Porter‘ın modeli durağandır, ayrı malzeme ve bilgi akışlarını göstermez. Ama Porter, Forrester’in göstermediği ‘destek' aktiviteleri eklemiştir. Jay Wright Forrester (1918) Nebraska, U.S.A’da doğdu. Massachusetts Institute of Technology’ye devam etti ve elektrik mühendisliğinde yüksek lisans ve doktora dereceleri aldı. MIT’de araştırmalar yaptı ve 1950’lerin başında hafızasında ferroelektrik depolanan ilk elektronik bilgisayarı geliştirdi. 1956’da, MIT’de mühendislik okulundan işletme okuluna geçti. Üretimin dinamiklerini inceleyerek ‘sistem dinamikleri’ olarak adlandırılan bir sistem yaklaşımı geliştirdi.

7 ÜRETİM ORGANİZASYONUNUN SİSTEM MODELİ GİRDİLERÇIKTILAR DESTEK DÜZEY 1 DEĞİŞİM DÜZEY 2 KONTROL DÜZEY 3 DESTEK AKTİVİTELERİ DESTEK ÜRETİM ÜRETİM VE SATIŞ EYLEMLERİ KONTROL İŞLEMLERİ

8 İMALAT ORGANİZASYONUNUN İŞLEMLER MODELİ MÜŞTERİ DESTEK DÜZEY 1 DEĞİŞİM DÜZEY 2 KONTROL DÜZEY 3 ÜRÜN TASARIMI ÜRETİM TASARIMI TEKNOLOJİ GELİŞTİRME PERSONEL GELİŞTİRME PAZAR GELİŞTİRME BİLGİ TEKNOLOJİSİ GELİŞTİRME FİNANS GELİŞTİRME SATIN ALMAÜRETİMSTOKSATIŞ TEDARİKÇİ MÜŞTERİ SİPARİŞİ MÜŞTERİ ÖDEMESİ SATIŞ TAHMİNİ NAKLİYE SİPARİŞİ ALACAK HESAPLARI ÜRETİM ÇİZELGELEME SATIN ALMA SİPARİŞLERİ TEDARİKÇİLERE ÖDEMELER ÜCRETLER BÜTÇE OLUŞTURMA BÜTÇE HARCAMALARI ANA HESAP FİNANSAL RAPORLAR ANA PARA KAR

9 ÜRETİM ORGANİZASYONUNUN SİSTEM MODELİ GİRDİLERÇIKTILAR DESTEK DÜZEY 1 DEĞİŞİM DÜZEY 2 KONTROL DÜZEY 3 DESTEK AKTİVİTELER DESTEK ÜRETİM ÜRETİM VE SATIŞ AKTİVİTELERİ KONTROL İŞLEMLERİ TEKNOLOJİ YÖNETİMİ (MOT) ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ BİLGİ TEKNOLOJİSİ

10 İŞ SİSTEMİ = İŞ MODELİ ÜRETİM SİSTEMİ SATIŞLAR ÇEVRE: PAZAR VE RAKABET VE EKONOMİ TEDARİKÇİLER ANA PARA KAR

11 TOPLUMSAL SİSTEMLER (MAX WEBER) FAYDA BENZERLİK KARŞILIK EKONOMİKKÜLTÜREL SİSTEM SİSTEM OTORİTE TEKNOLOJİK POLİTİK SİSTEM SİSTEM

12 POLİTİK SİSTEM EKONOMİK SİSTEM KÜLTÜREL SİSTEM TEKNOLOJİ SİSTEMİ BİLİM VE TEKNOLOJİ İŞ HÜKÜMET DİN TEKNOLOJİK YENİLİK BİLİMSEL İLERLEME ARAŞTIRMA DESTEKLEME