ŞİRKET KÜLTÜRÜ 1

GİRİŞ... Şirketler, müşteri isteklerine odaklanmış bir organizasyon yapısı oluşturma, ucuz, hızlı ve kaliteli ürün üretme, sürekli gelişme, teknolojiye ayak uydurma, gerekirse kökten değişme ve özellikle küçülerek büyüme ve birleşme girişimleri içindeler. Şirket kültürü de şirketin faaliyetlerini geliştirmesinde, değişime ve teknolojiye ayak uydurmasında, yapısal değişim sürecinde önemli ve esnek olması gereken bir faktördür ancak bu şekilde başarı elde edilir. Günümüzde şirketler ağır rekabet koşulları altında yalnızca ayakta kalabilmek için değil, daha fazlasını elde etmek için hızlı bir değişim içine girmekteler.

KÜLTÜR... Kültür insanın ortaya koyduğu, içinde insanın varolduğu tüm gerçekliktir. İnsanın nasıl düşündüğü, neler hissettiği, kendisini ve çevresini nasıl algıladığı, değerleri ve davranışları kültürün temel öğeleridir. Kültür, insanın yaşama biçimidir, iletişim biçimidir, sorunları çözme şeklidir, hayata bakışıdır, teknik, ekonomik, hukuki, bilimsel, siyasal, ahlaki, estetik tüm değerleri ve oluşturduğu herşeydir. Kültür, bilgiyi, inancı, sanat ve ahlakı, örf ve adetleri, kişinin içinde yaşadığı toplumun bir ferdi olması nedeniyle kazandığı alışkanlıkları ve tüm becerileri içine alan karmaşık bir bütündür.

Şirket Kültürünün İşlevleri... Kültür şirket için bir yol göstericidir, değişen çevre koşullarında veya yapısal değişimlerde hedefin kaybolmamasını sağlar. Bu özelliği ile kültür bir kontrol aracıdır. Kültür, kişiler arasındaki bağı güçlendirir. Paylaşılan değerleri arttırır. Kişilerin nasıl davranması gerektiğini belirler. Ne için çaba gösterilmesi gerektiğini anlatır Organizasyonel kimliği oluşturur. Çalışanlara organizasyonel aidiyet hissi verir.

Kültürün Belirleyicileri... Görünen öğeler; binalar, yerleşim düzeni, ürünler, tesisler, kullanılan araç gereçler, kullanılan formlar, giyiniş şekilleri,yani dışa yansıyan öğeler olarak açıklanabilir. Normlar ve değerler; örgüt içerisindeki sosyal ilkeler, hedefler ve standartlardır Temel inanç ve varsayımlar ise en içte,görünmeyen kısımda bulunurlar. Temel inançlar, Varsayımlar Normlar Değerler Sembolik özellikler Görünen özellikler

ŞİRKET KÜLTÜRÜ... Bir organizasyonun üyeleri tarafından paylaşılan değerler bütünüdür. (J. C. Spender) Güçlü, geniş ölçüde paylaşılan temel değerlerdir. (C. O’Relly) İşler burada böyle yürür biçiminde ifade edilen yargılardır. (T. Deal Kenedy) İş yaşamında yaratılan sürekli ve semboller aracılığı ile iletilen inanç ve değerler bütünüdür. (J. M. Kouzes) Öyküler, kahramanlar, sloganlar, logolar gibi sembolik anlamlar içeren iç tutarlılığa sahip paylaşılan değerlerdir. (R. H. Waterman)

Şirket Kültürünün Özellikleri Bütün çalışanlar bilir- Firmadaki her çalışan şirketteki kuralları bilirler ve buna göre davranırlar. Yeni gelenlerin en zorlu mücadelesidir- Firmaya yeni alınan çalışanlar şirkette yapacakları işe “şirket kültürü”nden daha kolay alışırlar. Bunun sebebi yapacakları işin kendilerine öğretilmesi ancak “şirket kültürü”nün kendilerine öğretilmemesidir. Uymayanlara şirkette yer yoktur- Şirket kültürünün nasıl bir el kitabı yoksa bir ceza listesi de yoktur, ancak çok keskin cezaları vardır. Genelde bu cezaları veren ve uygulayan şirketin yönetim kadrosu değil, kişiyle aynı seviyede olan diğer çalışanlardır. Bu ceza bilgiyi paylaşmamak, yardım esirgemek ve hatta toplantılara çağırmamaya kadar gidebilir. Şirketin her kademesinde vardır- Şirket kültürü firmanın her kademesinde istisnasız olarak vardır. Tepedeki yöneticilerin arasında, çay ocağındaki çalışanların arasında, her yerde vardır. Vazgeçilmez bir öğedir. Şirket dışındaki çevresel faktörlerden etkilenir- Şirketin dışındaki ekonomik, siyasi, kültürel vb her türlü değişimden etkilenir. Bunun sınırı neredeyse yok gibidir. Öyle ki birkaç gün süren bir yağmur bile şirket kültüründe kalıcı veya geçici değişiklikler oluşturabilir. Kolay değişmez- Genellikle şirket kültürünü değiştirmek çalışanların elindedir. Çalışanları çoğunluğu alıştıkları düzenin bozulmasını istemezler. Hatta bozulmasını önlemek için ellerinden geleni yaparlar, bu da şirket kültürünün değişmesini oldukça zorlaştırır.

Şirket Kültürünün Kaynağı Kurumsal kültürü şekillendiren başlıca faktörler şunlardır: Güçlü Liderlik Şirket Tarihi ve Geleneği Teknoloji, Ürünler, Hizmetler Müşteriler Şirket Beklentileri Bilgi ve Kontrol Sistemleri Ödül Sistemleri Yasalar ve Çevre Organizasyon ve Kaynaklar Hedefler, Değerler, İnançlar

Şirket Kültürünün Öğeleri... Modelde yer alan strateji, yapı ve sistemler işletmenin katı öğeleridir ve bilimsel yaklaşımın ağırlık merkezini oluştururlar. Beceriler, insan ve stil ise işletmenin yumuşak öğeleridir ve davranışsal yönetim yaklaşımının ağırlık merkezini oluştururlar. Bu öğelerin birbirleriyle etkileşimi de paylaşılan değerleri oluşturur ki, bu da şirket kültürünün gücünü ifade eder. Yapı Sistemler Strateji Beceriler Stil İnsan Paylaşılan değerler

Dostluk, arkadaşlık ve sevgi Şirket ve çevresi Ortak dil Gücün paylaşımı Dostluk, arkadaşlık ve sevgi Ceza ve ödüller Sınırların belirlenmesi İdeoloji DIŞ ÇEVRE ORGANİZASYON Politik Güçler Teknolojik Güçler Coğrafi Güçler Sosyal,Demografik Ekonomik Güçler Hukuki Güçler Organizasyonun içinde ise en başta ortak dil olmak üzere,ideolojiler,ceza ve ödüller,gücün paylaşımı,,dostluk arkadaşlık ve sevgi işletme kültürünü etkilemektedir. İşletmeyi etkileyen yakın çevre koşulları ise, rakipler, müşteriler, hissedarlar, tedarikçiler, bankalar, dernekler, birlikler, odalar, sivil toplum örgütleri, işbirliği yapılan kurumlar, ve devlet kurumları olarak sayılabilir.

Şirket Kültüründe Bireyler Arası ilişkiler Aynı departmanda çalışanlar arasındaki ilişkiler Aynı seviyedeki çalışanlar arasındaki ilişkiler Ast-üst ilişkileri Geçici ortamlarda bulunanlar arasındaki ilişkiler Özel durumlar

Şirket Kültürünün Özellikleri... Konuşulan dil, hitap, sloganlar, hikayeler, işletme kahramanları... SÖZEL Törenler, kutlamalar, iletişim şekli, takım ruhu,sosyal etkinlikler, ödüllendirme... DAVRANIŞSAL Logo, binalar, dekorasyon, giyim, organizasyon şeması... FİZİKSEL ÖRNEKLER GENEL SINIFLANDIRMA

Şirket Kültürüyle Yönetmek: Söylentiler ve Gerçekler Söylenti 1: Kültür herhangi bir problemde ilk sorumludur. Söylenti 2: Kültür ve stratejinin birbirleriyle hiçbir ilişkisi yoktur Söylenti 3: Kültür bütün değişimlere direnir Söylenti 4: Kültürel değişimler yönetilebilir Söylenti 5: Yüksek düzey liderleri, güçlü firma kültürünü anlamak için bir anahtardır. Söylenti 6: İnsanlar kültürü, daha fazla yararlanamayacaklarını bilseler bile bırakmazlar. Söylenti 7: Güçlü kültürler tek parçalıdır(monolithic) Söylenti 8: Kültür herkes için değildir.

DEĞİŞİM VE KÜLTÜREL ANALİZ Şirkette Değişime gösterilen direnç çeşitleri: Kültürel: Değerlerin değişimine karşı Sosyal: ilişkilerin değişimine karşı Örgütsel: Yetkilerin değişimine karşı Ruhsal: Alışkanlıkların değişimine karşı

Değişimle başa çıkmanın yolları: İnsan kaynaklarına önem vermek, Dirençlerin sonuçlarını sorgulamak, Üst yönetimin desteğini sağlamak, Ortak amaç ve hedefler oluşturmak, Süreci basitleştirmek, küçük fakat sürekli adımlar atmak, Değişime karşı şirket kültürünü analiz etmek ve hazırlamak

Değişim Sürecinde Şirket Kültürünün Önemi... Değişimin başlangıcı ŞİRKET KÜLTÜRÜ Başarılı sonuçlar Değişim sürecinde şirket kültürü katalizör görevi yapar. Değişim, kelime anlamıyla bile insanları negatif etkileyen bir kavramdır. İnsanlar bulundukları konumu korumak isterler. Değişimin nedenleri ne olursa olsun, çalışanlar değişime direnç gösterir. Bu direncin minimuma indirilmesi ve başarılı sonuçlar alınabilmesi için kültürel yapının sağlam, değişimi kolayca atlatacak güçte ve her türlü yeni yapıya uyacak esneklikte olması gerekir. Çalışanlara da bunun benimsetilmesi şarttır.

Değişim Sürecinde Şirket Kültürünün Önemi... Şirket kültürünün sağlam ve esnek hale getirilmesi ve her türlü değişimi kaldırabilecek nitelikte olabilmesi için dikkat edilmesi gerekenler şunlardır: Şirketteki herkesin sürekli eğitimden geçirilmesi ve herşeyin nedenlerinin net bir şekilde açıklanması gerekir. Şirket yöneticilerinin liderlik vasfına sahip olmaları ve değişimi yönetebilmeleri gerekir. Her zaman şirketteki herkesin, sürekli gelişme ve değişme potansiyelinin desteklenmesi gerekir.

R. Kilmann’a göre aşağıdaki dört neden şirket kültüründe değişime neden olmaktadır: Şirketin ana hedefini destekler nitelikte değilse, Şirketin başarısını itici bir güç olarak harekete geçirmiyorsa, Şirketteki grupların ve insanların arasında kültürel uyum sağlanamıyorsa, Şirketin sorunlarını çözmede katılımcı bir ortam yoksa

Kilmann değişim için 5 temel evre öne sürmektedir. Gerçek normların su yüzüne çıkarılması: Bu adımda örgüt üyelerinden tutum ve davranışlarını yönlendiren bazı inanç , değer, standart, ve varsayımlar yazması istenir. Yeni beklenti ve emirlerin dağıtılması: Örgüt üyelerinden örgütün nereye gitmesi gerektiği ve hangi tip davranışların doğru olacağı konusunu tartışmaları istenir. Yeni normların oluşturulması: Örgüt üyelerinden başarı için yeni inanç, değer, standart, varsayım kalıplarının oluşturulması ve tartışılması istenir. Kültür boşluklarının saptanması: Bu adımda ise mevcut normlarla, arzu edilen yeni normlar karşılaştırılıp, aradaki farklılıklar saptanır ve yeni normların yerleşmesi için planlar yapılır. Kültür boşluklarını doldurulması: Bu sonuncu adımın temel hedefi bir kültür şokuna neden olmadan, örgütün mevcut eski normlarından arzu edilen normlara doğru değişimini başlatmaktır.

SONUÇ... Bir şirket buz dağına benzetilirse, buz dağının suyun üstünde kalan %20’lik kısmı şirketin somut olarak görünen özellikleridir. Suyun altında kalan %80’lik kısmı ise şirketin kültürünü oluşturur. Değişimi yakalayabilmek ve hatta yön verebilmek bu %80’lik kısma önem vermekten geçer. Çünkü yaşam ve iş yaşamı dinamiktir. Yaşamın çekirdeği ise insandır. Yaşam sürecinde insanlar, iş yaşamında şirketler güçlü kültürleriyle ayakta kalmakta ve iz bırakmaktadırlar.

Teşekkürler…