Jung ve Arketipler “Kolektif Bilinçaltı” Genetik köklerde bulunan etmenlerin kitle psikolojisini belirlemesini, etrafa sinen enerjinin birbirinden ayrı bireylerde ve ayrı mekân ve zamanlarda benzer dışavurumlar ve düşünsel yönelişlerde bulunmasını sağlayan bilinçaltı etmenidir.

Jung’a göre beynimizde atalarımızdan kalma tasarımlardır Jung’a göre beynimizde atalarımızdan kalma tasarımlardır. Kolektif bilinçaltı dünyanın neresinde olursa olsun insanın benzer ihtiyaçları benzer şekilde gidermesini açıklayan bir terimdir. Buna göre, insan bilinçaltında yer alan ve temel ihtiyaçlara dayanan bazı davranış, kişi ya da olaylar mitik dönemden, hatta yaratılıştan bu yana ortaklık arz eder.

Jung tarafından ortaya atılan kolektif bilinçaltı kavramı, insanın atalarından kendisine geçen ve günlük yaşamda farkında olmaksızın verdiği kararları etkileyen "arketip" kavramına denk düşer.

Arketip? Kalıp, Şablon Jung arketipleri kolektif bilinçaltının çekirdek yapıları olarak ifade eder Arketip, dünyaya belli bir yönde tepki vermede doğuştan gelen bir eğilimdir Sayısız kuşak tarafından tekrar tekrar karşılaşılan yaşantılara maksimum düzeyde tepki vermek yönünde oluşur Herhangi bir yaşantıya yönelik arketipler evrenseldir ve her kuşakta yer alan üyeler bu deneyimleri yaşar.

Yılandan ya da karanlıktan korkmak… Bunun için yılanla karşılaşmamız gerekmez. Bu korku kuşaklar boyu edinilen yaşantılar sonucu kazanılmıştır.

Arketip? İnsanların karşılaştığı benzer olaylar, tecrübe ve davranış kalıplarını oluşturmuş, bu kalıplar kuşaklar boyunca aktarılmaya başlanmıştır. Anne, baba, kadın, erkek gibi kavram ve roller, geçimini sağlamak, eş ve arkadaş bulmak, yolculuğa çıkmak vb. roller arketip denilen şablonları ortaya çıkarmaktadır.

Evrensellik… Bir çocuk dünyanın neresinde doğarsa doğsun, anne, baba, koruyucu, yönetici, otorite vb. arketiplere sahip olacaktır.

Arketipleri mitlerde bulma şansına sahibiz Arketipleri mitlerde bulma şansına sahibiz. Jung, mitlerin arketiplerin temsilcileri olduğunu söylemiştir. Dolayısıyla mitlerde ve mitsel öykülerde gördüğümüz karakterlerin ve olay örgülerinin her birinin bir arketipe tekabül ettiğini söyleyebiliriz.

Arketipler nerelerde bulunur? Dinler Rüyalar Edebiyat Fanteziler Folklör Sinema Reklam

Paylaştığımız bu “ortak payda” bizi birbirimize ve dünyaya bağlar Paylaştığımız bu “ortak payda” bizi birbirimize ve dünyaya bağlar. Öykülerin, masalların ya da sinemanın büyülü dünyasına girdiğimiz her anda bu “hazineyle” karşılaşırız. Bize izlediğimiz filmlerin, okuduğumuz romanların, dinlediğimiz öykülerin bu kadar tanıdık ve aşina gelmesi bu sebepledir.

Nerede “iyilik yapmak için mücadele eden kahramanlar” ya da “zorba bir iktidara karşı çıkan bir asi” görsek hemen tanırız. Bu roman kahramanları bizden birer parça taşırlar.

Ezilenleri koruyan, adaletsizliğe meydan okuyan, zorbalara karşı savaşan Köroğlu, Robin Hood ya da Batman karakterlerini düşünün. Bunların hepsi “savaşçı” arketipidir. Filmlerdeki bütün romantik erkek kahramanlar “aşık” arketipidir, Titanic’teki Leonardo DiCaprio karakteri gibi.

Godfather…Kral arketipi

Neşeli, isyankâr, enerjik, ağırbaşlı, seksi, olgun, sevimli, otoriter… Markaların da kişilikleri vardır: Neşeli, isyankâr, enerjik, ağırbaşlı, seksi, olgun, sevimli, otoriter… Markalar da kendilerini arketipler yoluyla anlatabilir.

Harley Davidson’u düşünün ya da Marlboro kovboyunu; iki markanın da özünde asi bir ruh vardır.

Apple…Yaratıcı

Coca Cola….İyileştirici (Şifa)

University of Oxford..Bilge

Turkcell…Kaşif

Dove…Saf

Disney…Soytarı

Algida..Aşık

Markayı bir arketiple anlatmak, markanın iletişiminde bir tutarlılık sağlar. Markalar, değişen yaşam biçimlerine ve zamana uyum gösterip iletişim dillerini yenilemek, değişik anlatım biçimleri benimsemek zorundadır. Bir markanın söylem değiştirdiği zaman bile özünü korumasının yollarından biri kuşkusuz arketipler üzerinden iletişim yapmaktır; çünkü arketiplerin zamana direnen ve hiç eskimeyen, her zaman taze kalan anlamları vardır. Bu anlamlara sahip çıkan markalar, zamanın ruhunu ve duygusal ihtiyaçlarını yakalayan markalar olur.

Carol S. Pearson ve Margaret Mark Bu iki yazar, arketipleri 12 temel arketipe indirgeyip, bunlar üzerinden marka iletişiminin nasıl yapılacağını anlatıyorlar. Yaratıcı (Creator): Hayal gücüne inanan, müşterilerin kendilerini ifade etmelerini destekleyen markaların kullandığı arketip.

Hükümdar (Ruler): Güç, prestij ve yüksek statüyü temsil eden markaların kullandığı arketip. Yardımsever (Caregiver): Sahip olduğu gücü müşterilerine kullandıran, onlara güç veren, yol gösteren markaların kullandığı arketip.

Bilge (Sage): Bilgi ve ustalığı savunan, müşterilerini düşünmeye ve öğrenmeye yönlendiren markaların kullandığı arketip. Kaşif (Explorer): Sürekli yeni yollar keşfeden, müşterilerine özgürleştirici çözümler üreten, öncü markların kullandığı arketip.

Masum (Innocent): Masumiyet, iyilik ve saflığı temsil eden, karmaşık sorunlara yalın ve etkili çözüm üreten markaların kullandığı arketip. Kahraman (Hero): Öncülüğü temsil eden, müşterilerinin kendi sınırlarını zorlayacakları çözümler üreten markaların kullandığı arketip.

Sihirbaz (Magician): Mucizevi sonuçlar üreten, sağladığı imkanla müşterilerine “dönüşümü” vaat eden markaların kullandığı arketip. Sıradan insan (Ordinary man): Sessiz çoğunluğa hitap eden ve müşterilerine ait olma duygusu yaşatan markaların kullandığı arketip.

Soytarı (Jester): Neşeli, şakacı özelliklere sahip, insanlara hoş ve güzel vakit geçirmeyi vaat eden markaların kullandığı arketip.   Aşık (Lover): Romantizmi, aşkı, tutkuyu, güzelliği, estetiği sahiplenen markaların kullandığı arketip. Asi (Outlaw): Kurulu düzene ve onu temsil eden hükümdar markalara (lider) meydan okuyan; mevcut kuralları yıkan markaların kullandığı arketip.