Birleşmiş Milletler Birleşmiş Milletler 1945 yılında kurulmuştur. Uluslar arası barışı ve güvenliği korumayı amaçlamaktadır. Günümüzde 192 üyesi vardır.

Birleşmiş Milletler”in temel amaçları kuruluş sözleşmesinin 1 Birleşmiş Milletler”in temel amaçları kuruluş sözleşmesinin 1. maddesinde dört başlık altında sıralanmıştır: Uluslararası barış ve güvenliği sağlamak, Uluslar arasında dostça ilişkiler geliştirmek, Uluslararası işbirliğini sağlamak, Uluslararası sorunların çözüm bulduğu bir merkez olmak.

B.M.”in bu amaçlara ulaşmak için belirlediği temel ilkeler ise kuruluş sözleşmesinin 2. maddesinde sıralanmıştır: Üye devletlerin egemen eşitliği ilkesi, Yükümlülüklerin iyi niyetle yerine getirilmesi ilkesi, Uluslararası uyuşmazlıkların barışçıl yollarla çözülmesi,

Gerek devletlerin ülke bütünlüğüne ve siyasal bağımsızlıklarına karşı, gerekse B.M”nin amaçları ile bağdaşmayan öteki konularda kuvvet kullanılmasına ve tehdidine başvurmama ilkesi, B.M. Andlaşması hükümlerine uygun olarak alınacak her türlü örgüt eylem ve kararlarına yardımcı olma, B.M. üyesi olmayan devletlerin de olabildiğince uluslar arası barış ve güvenliğin sağlanmasına katılmasının elde edilmesi, B.M.”nin üye devletlerin ulusal yetkisine giren konulara karışmaması.

B.M. yukarıdaki amaç ve ilkeler çerçevesinde aşağıdaki faaliyetlerde bulunmaktadır Uluslar arası barışın ve güvenliğin sağlanması konusunda, Ekonomik ve toplumsal kalkınmada uluslararası işbirliği konusunda, İnsan haklarının uluslararası alanda korunması konusunda, Uluslararası hukukun yerleştirilmesi ve geliştirilmesi konusunda, Yeni teknolojik gelişmelerden insanlığın en iyi biçimde yararlanmasının sağlanması konusunda.

B.M.”nin Organları B.M.”in organları ana organlar ve yardımcı organlar olmak üzere ikiye ayrılır: Ana organlar: - Genel Kurul, - Güvenlik Konseyi, - Ekonomik ve Sosyal Konsey, - Vesayet Konseyi, - Uluslararası Adalet Divanı - Genel Sekreterlik.

Genel Kurul Genel Kurul bütün üye devletlerin katıldığı ve bir oya sahip olduğu en temel organdır. Üye devletlerin her biri kurulun toplantılarına en çok beş temsilci ile katılabilmekteler. BM. Anlaşmasının 21. maddesine göre Genel Kurul Güvenlik Konseyi”nin konusu dışında kararlar almak ve uygulamasını sağlamakla yükümlüdür. Genel Kurulun almış olduğu kararlar üye devletlere yönelikse tavsiye niteliğinde, B.M.”nin kendi organlarına yönelikse bağlayıcı nitelik taşır.

Genel Kurul kararlarını genellikle oyçokluğu ile almaktadır Genel Kurul kararlarını genellikle oyçokluğu ile almaktadır. Ancak, “önemli sorunlar” söz konusu olduğu zaman, hazır bulunan ve oylamaya katılan üyelerin 2/3 oyçokluğu geçerlidir. “Önemli sorunlar” kapsamına uluslar arası barış ve güvenliğin sağlanması, Güvenlik Konseyi”nin sürekli olmayan üyeleri ile Ekonomik ve Sosyal Konseyin üyelerinin seçimi, üye devletlerin üyeliklerinin askıya alınması ya da üyelikten çıkarılması, yeni üye kabulü vb. benzer konular girmektedir.

Genel Kurul”un görevleri arasında bazı önemli görevler aşağıdakilerdir: Güvenlik Konseyi”nin daimi olmayan üyelerini seçmek, Ekonomik ve Sosyal Konsey”in üyelerini belirlemek, Vasi atama veya vesayet rejimini kaldırma, Uluslar arası Adalet Divanı”nın üyelerini Güvenlik Konseyi ile ortaklaşa belirlemek,

B.M.”nin bütçesini hazırlamak, Nüfus ve milli gelir kriterlerine göre üyelerin katkı paylarını belirlemek, Üyeliğe alınma, üyeliği askıya alma, üyelikten atma işlemlerinin nihai onay makamı olma görevi.

Genel Kurul kendisine bağlı çalışma grupları-uzmanlık komiteleri oluşturabilir. Genel kurula bağlı başlıca 7 ana komisyon vardır: Sosyal İşler ve Güvenlik Komisyonu, Özel Siyasi İşler Komisyonu, Ekonomik ve Parasal İşler Komisyonu, Sosyal, İnsancıl ve Kültürel İşler Komisyonu, Yönetim ve Bütçe İşleri Komisyonu, Vesayet İşleri Komisyonu, Hukuk İşleri Komisyonu Bunlara ek olarak “Uluslar arası Atom Enerjisi Komisyonu” da çalışmalarını Genel Kurul”a bağlı olarak yürütür.

Genel Kurul, uluslararası barış ve güvenliğin sürdürülmesi ile ilgili bütün sorunları tartışabilir, tavsiyelerde bulunabilir. Uluslararası barış ve güvenliği tehlikeye sokabilecek konulara Güvenlik Konseyi”nin dikkatini çekebilir. Genel Kurul”un olağan toplantıları yılda bir kez eylül-aralık döneminde gerçekleşir. Eğer gündem tamamlanamamışsa izleyen yılın bahar döneminde de çalışmalarına devam edebilir.

Güvenlik Konseyi Güvenlik Konseyi dünya barışı ve güvenliğiyle ilgili özel veya genel sorunlarla meşgul olur. Genel Kurul”un aksine Konsey”e üye devletlerin temsilcileri sürekli olarak toplantıya hazır durumdalar. B.M. üyeleri uluslar arası barış ve güvenliğin korunmasında başlıca sorumluluğu B.M. Şartının 24. maddesiyle kabul ederek Güvenlik Konseyi”ne devretmişlerdir.

Güvenlik Konseyi”nin üyeleri ve veto kullanma hakları Kurulduğunda 11 üyesi bulunan Güvenlik Konseyi”nin üye sayısı 13 Aralık 1963 tarihinde B.M. Genel Kurulu kararıyla 15”e, karar için gerekli oy sayısı 9”a çıkarılmıştır. Üyelerden 5”i ABD, Rusya, İngiltere, Fransa ve Çin daimi (değişmez) üye olup veto hakkına sahipler. Daimi üyelerin usul meseleleri dışındaki her hangi bir karar tasarısına vereceği bir ret oyu tasarının karara dönüşmesini engeller. Geriye kalan 10 üye ise geçici üye olup, görevleri 2 yılla sınırlıdır.

Güvenlik Konseyi”nin aldığı kararlar 3 türlüdür: Bağlayıcı kararlar: uluslararası düzeyde barış ve güvenliği tehdit edici konularda alınan kararlar bağlayıcı niteliktedir. Tavsiye kararları: uluslar arası düzeyde sorunların çözülmesine yönelik kararların alınması ise daha çok tavsiye niteliğindedir. Genel Kurul”la beraber Uluslar arası Adalet Divanı yargıçlarının seçilmesi için alınan kararlar.

Ekonomik ve Sosyal Konsey (ECOSOC) Dünya barışının korunması için salt askeri-siyasi tedbirlerin yeterli olmayacağı, savaşın ekonomik ve sosyal nedenlerinin de ortadan kaldırılması gerektiği fikri bu organın ana kuruluş gerekçelerinden birisi olmuştur. Genel Kurul”un otoritesi altında ve ona bağlı olarak faaliyet gösterir. 54 üyesi bulunan ECOSOC üyelerinin 18”i her yıl yeniden belirlenir, diğer üyeler ise 3 yıllık süre için seçilirler. Ayrıca üyelerin süreleri dolduğunda tekrar seçilme olanağı vardır.

ECOSOC”un Görevleri ECOSOC”un genel olarak ekonomik, sosyal, fikri, eğitsel, alanlarda araştırmalar yapmak, raporlar hazırlamak, insan hakları, temel özgürlüklerle ilgili tavsiyelerde bulunmak, B.M. uzmanlık kuruluşları arasında koordinasyon sağlamak, talep geldiğinde üye ülkelere danışmanlık hizmeti ve teknik hizmetler sunmak vb. görevleri vardır.

Vesayet Konseyi Vesayet Konsey”inin görevi vesayet altındaki ülkelerin haklarının B.M.”de eşit düzeyde temsil edilmesi ve bu ülkelerin egemen devletler olmaya hazırlanması konusunda kararlar almaktır. Vesayet altındaki ülkelerden günümüze sadece ABD stratejik vesayeti altında olan bazı Batı Pasifik adaları olan Marian, Caroline ve Marshall takımadaları üzerinde vesayet rejimi sürmektedir.

Uluslararası Adalet Divanı (UAD) UAD B.M.”in bir yargı organıdır. Divan statüsünün 3. maddesine, göre divan 15 üyeden oluşur. Divan üyeleri 9 yıl için seçilirler ve her üç yılda bir 5 tanesi yenilenir. Divan üyelerinin seçimi hem Genel Kurul hem Güvenlik Konseyi”nin ayrı ayrı yapacağı oylamalarla gerçekleşir. Divan üyeleri başka hiçbir işle uğraşmazlar. Evvelce almış oldukları görevleri de bırakmaları gerekir. Görev süresini tamamlayan divan üyesi yeniden aday gösterilip seçilebilir.

Divana bir dava ancak tüm tarafların rızasıyla getirilebilir Divana bir dava ancak tüm tarafların rızasıyla getirilebilir. Yalnızca devletler divan huzurunda duruşma ehliyetine sahiptirler. Kişiler ya da örgütler divanda taraf olamaz, dava açamaz. Divana dava götürmüş her iki taraf yargılamanın yapıldığı oturumda kendi milliyetinden bir yargıç bulundurma hakkına sahiptir. Divanın merkezi Hollanda”nın La Haye kentindedir ve divan başkanının sürekli bu kentte kalması gerekir. Öteki divan üyeleri başka yerlerde de oturabilirler.

Genel Sekreterlik Sekreterlik B.M.”nin idari bir organıdır. Sekretarya hizmetlerini yürütmek üzere başında bir genel sekreter bulunur. Genel Sekreter, Güvenlik Konseyi”nin önerisiyle Genel Kurulca atanır ve örgütün en yüksek memurudur. Genel Sekreter UAD hariç örgütün bütün organlarının toplantılarına katılır ve bu organlarca kendisine tevdi edilen görevleri ifade eder. Genel Kurula yıllık raporlar sunar.

Genel Sekreter Genel Kurulun belirlediği kurallar doğrultusunda sekreterlik memurlarını tayin eder. Genel sekreter ve sekreterlik memurları görevleri bakımından sadece örgüte karşı sorumludurlar. B.M.” şartının 99. maddesi genel sekretere çok önemli siyasal yetki ve güç vermiştir. Bu madde hükmünce: “Genel sekreter uluslar arası barış ve güvenliği tehlikeye sokacağına inandığı her konuda Güvenlik Konseyi”nin dikkatini çekebilir.” Böylece, devletlere tanınan böyle bir yetki genel sekretere de tanınmış olmaktadır. Genel sekreter teşkilat adına anlaşmalar yapabilir, teşkilatın taraf olduğu davalarda uluslar arası taleplerde bulunabilir.

BM Uzmanlık Kuruluşları

B.M. Uzmanlık Kuruluşları Her biri küresel nitelikte spesifik sorunlar üzerinde çalışmak amacıyla devletlerarası birer örgüt olarak kurulmuş olan bu uzmanlık kuruluşlarının B.M.”den daha önce kurulmuşlardır. Örneğin, Evrensel Posta Birliği (UPU), U. Çalışma Örgütü (ILO), IMF, Dünya Bankası vb. Daha sonra bu örgütler ECOSOC ile yapmış oldukları anlaşmalarla BM sistemi alınmış ve B.M. uzmanlık kuruluşları olarak faaliyetlerini ECOSOC ile irtibat ve eşgüdüm içerisinde sürdürmekteler. Bu örgütlerin her biri uluslar arası birer örgüttür ve BM üyesi olmayan bir devlet gerekli koşulları yerine getirdiğinde bu örgütlere üyelik hakkı kazanabilir.

Birleşmiş Milletler'e bağlı olarak 17 özel kuruluş kalkınma ve uluslararası işbirliği için uzmanlık alanlarında faaliyet göstermektedirler. Bu kuruluşları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz: ILO: International Labour Organization (Uluslararası Çalışma Teşkilatı), FAO: Food and Agriculture Organization of the UN (Gıda ve Tarım Teşkilatı), UNESCO: UN Educational, Scientific and Cultural Organization (BM Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı), WHO: World Health Organization (Dünya Sağlık Teşkilatı) World Bank: (Dünya Bankası), IMF: International Monetary Fund (Uluslararası Para Fonu),

ICAO: International Civil Aviation Organization (Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı) UPU: Universal Postal Union (Evrensel Posta Birliği) ITU: International Telecommunication Union (Uluslararası Telekomünikasyon) WMO: World Meteorological Organization (Dünya Metoorolojı Teşkilatı) IMO: International Maritime Organization (Uluslararası Denizcilik Teşkilatı) WIPO: World Intellectual Property Organization (Dünya Telif Hakları Teşkilatı)

IFAD: International Fund for Agricultural Development (Tarımsal Gelişme Uluslararası Fonu) UNIDO: UN Industrial Development Organization (BM Sanayi Kalkınma Teşkilatı) WTO: The World Trade Organization (Dünya Ticaret Teşkilatı) Ayrıca, uzman kuruluş statüsünde olmamakla birlikte aşağıdaki iki kuruluş BM organları ile bağlantılı olarak faaliyet gösterirler: IAEA: International Atomic Energy Agency (Uluslararası Atom Enerjisi Kurulu) UNHCR: United Nationas High Commissioner for Refugees (BM Mülteciler Yüksek Komisyonu)