OLGU SUNUMU; ANESTEZİ MAKİNASININ İNDÜKSİYON ÖNCESİ KONTROL EDİLMESİ VEYA KONTROL EDİLMEMESİ (Anesth Analg 2005;101:774 –6) Araş. Gör. Dr. Nizamettin Ayan

VAKA 54 yaşında , erkek hasta Hipertansiyon,gastro-özefageal reflü, hepatit C, epilepsi, şizofreni ve bipolar bozukluk tanıları olan hasta umblikal herni tamiri operasyonuna alınmış. Hava yolu muayenesinde Mallampati sınıf 1 olarak değerlendirilmiş.

Hasta operasyon odasına getirilip ameliyat masasına supin pozisyonda yatırılmış. Hasta monitörize edilip Datex-Ohmeda Modulus II anestezi makinasının devresine maske takılıp oksijen verilmeye başlanmış. Anestezi asistanı tarafından propofol, fentanil ve süksinilkolin ile indüksiyon yapılmış.

Hasta apneik evreye ulaşılmış fakat maske ile ventilasyon basıncı sağlanamamış devreden gaz geçişi olmamış. Sistemden gaz kaçağı sesi duyulunca makine hızlıca kontrol edildiğinde makinenin üstünde açık ve boş bir şekilde sodalime kutusu bulunmuş. Hastaya stajyer doktor tarafından entübasyon denenmiş fakat ösofageal girişim sebebiyle başarısız olmuş, Endotrakeal tüp çıkartılıp, ambuya takılı maske yardımıyla hasta ventile edilmiş. Ventilasyon sağlandıktan sonra anestezist tarafından entübe edilmiş oksijenizasyon ambu yardımıyla devam etmiş.

Anestezi devamlılığı propofol bolus dozuyla devam etmiş Anestezi devamlılığı propofol bolus dozuyla devam etmiş. Sodalime yerleştirildikten sonra anestezi makinasının işleyişi kontrol edilip hastaya bağlanmış. Vaka sorunsuz devam etmiş ve cerrahi sonrasında ekstübe edilmiş. Hastada tam iyilik sağlanmış.

TARTIŞMA Bu vaka ameliyathanedeki 2. sırada alınan vakaymış. Birinci vakadan önce makine kontrol edilmiş. Birinci vaka bitmiş ve devreler değiştirilip ve kontrol edilmiş, oda ikinci vakaya hazırlanmış. Stajyer doktor 2.hastayı alırken anestezi teknisyeni odaya gelip sodalime değiştirmiş.

Stajyer doktor hastayı alırken ,anestezi teknisyeni odaya gelmiş sodalime değiştirirken diğer odadan acil olarak çağırılınca sodalime kutusunu makineye takmadan bırakmış, bu şekilde bıraktığına dair bir not bırakmaması bu olayın yaşanmasına sebep olmuş.

Eğer sodalime kutusunu boş bırakmayıp sadece takmasını unutsaymış makinenin neden çalışmadığını anlamaları epeyce zorlaşacakmış, bunun nedeni kutunun pozisyonu anestezist ayaktayken indüksiyon öncesi ve indüksiyon sırasında görülebilir bir pozisyonda değilmiş.

İndüksiyon sırasında anestezistin görüşünden sodalime kutusunun görünümü,

Sodalime kutusunun ayrıldığı yerin sadece kutunun çıkışına izin vermesi sodalime kutusunun ayrılmasının anestezist tarafından fark edilmesi oldukça zor olacakmış.

Sodalime kutusu, karşıdan görünüm ve ok ayırılmış şekli işaret edilmekte.

Diğer vakaya geçmeden önce bu vakada devreye preindüksiyon hızlı basınç testi yapılmış; fakat hastaya maske uygulanmadan önce hızlı sızıntı testinin yapılmış olması gerekmekteymiş. Böylece anestezi teknisyeni devrenin devamlılığını onaylamış olacak ve düğmenin ventilatorün aşağısına doğru değil basınç vanasına doğru ayarlanmış olduğundan emin olacakmış.

3791 kapanmış davanın %2’si gaz dağıtım ekipmanı lehine sonuçlanmış. Ölüm ve kalıcı hasarların %76’sı mahkemede sonuçlanmış. Kapanmış davalar incelendiğinde solunum devresinin en sık suçlu olduğu bulunmuş. Ameliyathane ortamında gerçekleşen vakaların %86’sının gaz dağıtım sistemi ile alakalı ortaya konmuş. Cihazın yanlış kullanımı, cihaz yetersizliğinden 3 kat daha sık görülmekteymiş.

Solunum devresindeki ayrılmalarla alakalı 72 davanın %35’inde mahkemeye çağırılma olmuş. Eisencraft Anestezi makinası ile ilgili davaların oranında azalma görüldüğü belirtilmiş. (1970’li yıllarda %3, 1980’li yıllarda %2 ve 1990’lı yıllarda sadece %1). Ayrıca 1990’lı yıllarda görülen olayların önceki dönemlerden daha hafif seyrettiği ortaya konulmuş.

Olay tekrar gözden geçirildiğinde vaka öncesi anestezi makinasının basınç sızıntı testinin, oksijen çıkışının normal olmasından daha önemli ve gerekli olduğu belirtilmiş. Bu test solunum devresinin Y parçasının kapatılması, ventilatör ayarının spontan olarak ayarlanması, ayarlanabilir basınç limiti vanasının kapatılması ve gaz akımı kapalı iken oksijen hızlı akımının solunum balonunu şişirmesi ile yapılmaktaymış.

Sürekli 40 cm H2O basıncın 10 saniye sağlanması sistem devamlılığının bir göstergesi olarak değerlendirilmiş ve ventilatörün spontan solunum moduna ayarlanmış olduğunu garanti etmekteymiş. Diğer bir alternatif ise oksijen uygulaması sırasında solunum balonunun şişip inmesiymiş. Bu durum solunum devresinin düzgün olduğunu,maskenin tam yerleştiği ve basınç vanasının doğru yöne çevrili olduğunu göstermekteymiş.

Bu vakanın yapıldığı klinikte standart ameliyat prosedürü gereği anestezi teknisyeni anestezistten önce sabah erken vakitlerde makinenin kontrolünü yapmalıymış. İlave olarak anestezi teknisyeni; makine bütünlüğündeki değişiklikleri anestezistin dikkatini çekecek şekilde bir notu makinenin üzerine bırakarak , anestezistin prosedürlerini tekrar gözden geçirmesini sağlamaktaymış.

Ameliyathanede yedek bir ventilatörün bulunması gerekliliği vurgulanmış. Klinikte ise her odada her makinenin arkasına birer ambu bulunmalıymış.

Yeni jenerasyon anestezi makinaları kendi kendini test edebilmekte, ( yüksek ve düşük basınç testleri) fakat cihazın her anestezi alacak vaka öncesi ayarları anestezi teknisyeni tarafından yapılması gerekliymiş.

TEŞEKKÜRLER