Prof. Dr. Şafak S. Karamehmetoğlu İÜ/CTF/FTR/AD OMURGANIN MUAYENESİ Prof. Dr. Şafak S. Karamehmetoğlu İÜ/CTF/FTR/AD

SERVİKAL BÖLGE

İNSPEKSİYON-1 - Lordoz - Skolyoz - Şişlik - Tortikollis - Kas atrofisi

İNSPEKSİYON-2 - Kas hipertrofisi - Renk değişikliği - Arter nabzı - Postür bozukluğu

PALPASYON-1 * KEMİK-EKLEM - Spinöz çıkıntı - İnterspinöz aralıklar - Foramenler

PALPASYON-2 * YUMUŞAK DOKULAR - Deri şişliği - PV kaslar - Sternocleidomastoid kaslar - Arnold siniri - Spinal sinirler - Ligamanlar

PALPASYON-3 - Arter nabzı - Lenf bezleri - Tiroid bezi - Trakea * KOMŞU YAPILAR - Arter nabzı - Lenf bezleri - Tiroid bezi - Trakea - Diğer yapılar

EKLEM HAREKETLERİ - Fleksiyon - Ekstansiyon - Lateral Fleksiyon (45°) - Rotasyonlar - Translasyonlar

NÖROLOJİK MUAYENE - Servikal Pleksus C1-C4 - Brakial Pleksus C5-T1

Servikal Pleksus C1: Motor liflerden oluşur. Anahtar kası yoktur, fleksör, ekstansör, lateral fleksörler ve rotatorlar grup halinde test edilir. C1: Motor liflerden oluşur. C2: Anahtar noktası protuberansiya oksipitalis eksterna üzerindedir. C3: Anahtar noktası supraklaviküler fossa ortasındadır. C4: Anahtar noktası akromiyoklaviküler eklem üzerindedir.

Brakiyal Pleksus C5: Anahtar kası bisepstir, anahtar noktası antekübital fossanın lateralindedir, refleksi biseps refleksidir. C6: Anahtar kası ekstansör karpi radyalis longus ve brevistir, anahtar noktası başparmak birinci falanks dorsal ortasındadır, refleksi brakiyoradyal refleksidir. C7: Anahtar kası trisepstir, anahtar noktası orta parmak birinci falanks dorsal ortasıdır, refleksi triseps refleksidir. C8: Anahtar kası fleksor digitorum profundustur, anahtar noktası küçük parmak birinci falanks dorsal ortasıdır, refleksi yoktur. T1: Anahtar kası abduktor digiti minimidir, anahtar noktası antekübital fossanın mediyalidir, refleksi yoktur.

ÖZEL TESTLER - 1 Distraksiyon testi: Bir el ile hastanın çenesi kavranır, diğer el ile oksipital bölgeden tutularak baş yukarı doğru çekilir. Boyun ve/veya koldaki ağrı azalır veya ortadan kalkarsa test pozitiftir. Distraksiyonla nöral foramenler genişler, intervertebral mesafe artar, faset eklem kapsülündeki basınç düşer.

ÖZEL TESTLER - 1 Kompresyon testi: Her iki el üst üste hastanın başının tepesine konur ve aşağı doğru bastırılır. Boyun ve/veya kolda ağrı olur veya var olan ağrı artarsa test pozitiftir. Kompresyonla nöral foramenler daralır, intervertebral mesafe azalır, faset eklem kapsülündeki basınç artar.

ÖZEL TESTLER - 3 Valsalva testi: Hasta derin nefes alır, tutar ve ıkınır. Boyun ve/veya kolda ağrı olursa veya var olan ağrı artarsa test pozitiftir. Valsalva testi ile intratekal basınç artar, ilgili bölgede ve onunla bağlantılı alanda şikayetin olması ve bunun hasta tarafından belirtilmesi önemlidir.

ÖZEL TESTLER - 4 Yutkunma testi: Hasta yutkunur, yutkunma güçlüğü ve/veya ağrısı söz konusu olursa test pozitiftir. Yutkunma testi, servikal vertebraların ön kısmında kemik çıkıntılar, osteofitler, hematom, enfeksiyon ve tümör varsa pozitif olabilir.

ÖZEL TESTLER - 5 Spurling testi: Hastanın başı ekstansiyon, lateral fleksiyon, aynı tarafa rotasyona getirilerek, her iki elle başının tepesinden aşağı doğru bastırılır. Boyun ve/veya kolda ağrı olur veya var olan ağrı artarsa test pozitiftir. Spurling testinde nöral foramenler daralır, intervertebral mesafe azalır, faset eklem kapsülündeki basınç artar.

ÖZEL TESTLER - 6 Slump testi: Hasta muayene masasının kenarında otururken sırası ile boynu, sırtı ve beli fleksiyona getirilir. Daha sonra bir diz ekstansiyona getirilerek, ayak başparmağı başa yaklaştırılmaya çalışılır. Boyun ve/veya kolda ağrı olur veya var olan ağrı artarsa test pozitiftir.

ÖZEL TESTLER - 7 Adson testi: Hasta ayakta dururken radyal nabız palpe edilir. Daha sonra, kol abdüksiyon, dışa rotasyon ve ekstansiyona getirilir. Hastaya derin nefes alması ve tutması söylenir. Bu arada diğer el ile omuzdan aşağı doğru bastırılır. Radyal nabız kaybolur veya ileri derecede azalırsa test pozitiftir. Servikal kot, gergin skalenus antikus ve medius kasları subklavian arteri sıkıştırarak buna neden olabilir.

TORAKAL BÖLGE

ENSPEKSİYON-1 * Hasta çıplak olmalıdır, * Postür, yürüyüş, ayakta duruş, oturuş * Sırtüstü, yüzüstü ve yan yatarken ayrı ayrı değerlendirilmelidir.

ENSPEKSİYON-2 * Spina skapula  T3 * Skapula alt ucu  T7-9 * Skapula iç kenarı spinöz çıkıntı  5 sm. * Kulak alt uçları, akromiyonlar, ilyak kanat horizontal olmalı

PALPASYON ve PRESYON-1 Paravertabral kaslar, faset eklemleri, spinöz çıkıntılar, interspinöz aralıklar Sırt perküsyonu ile derin hassasiyet aranabilir.

PALPASYON ve PRESYON-2 Servikal ve lomber bölge de muayene edilmelidir Göğüs ve batın palpasyonu ihmal edilmemelidir. * Sırt muayenesi çok zaman alır!

EHA-1 *Fleksiyon  20-45° * Ekstansiyon  20-45° * Lateral fleksiyon 20-40° * Rotasyon  35-50° hassasiyet aranabilir.

EHA-2 * Otururken değerlendirilir, * C7-T12: 3 sm.,C7-S1 15 sm. * Yapısal skolyoz fleksiyonda düzelmez * Lateral EPZ ile iki taraf karşılaştırılabilir.

* Anahtar kas(lar) yoktur NÖROLOJİK MUAYENE * Seviye tespiti dermatomlarla yapılır * Anahtar kas(lar) yoktur

Anahtar noktalar T2: AN: Aksillanın apeksi T3: AN: 3. interkostal aralık (mid-klaviküler hat) T4: AN: 4. interkostal aralık (meme ucu hizası, mid-klaviküler hat) T5: AN: 5. interkostal aralık (mid-klaviküler hat) T6: AN: 6. interkostal aralık (xiphoid seviyesi, mid-klaviküler hat) T7: AN: T6 ve T8 ortası (mid-klaviküler hat) T8: AN: T7 ve T9 ortası (mid-klaviküler hat) T9: AN: T8 ve T10 ortası (mid-klaviküler hat) T10: AN: Umblikus (mid-klaviküler hat) T11: AN: T10 ve T12 ortası (mid-klaviküler hat) T12: AN: inguinal ligamanın orta üzeri (mid-klaviküler hat)

ÖZEL TESTLER * Yığılma (slump) * Pasif skapular yaklaştırma * Birinci torakal siniri germe * Beevor belirtisi

ÖZEL TESTLER - 2 Pasif skapular yaklaştırma testi: Hasta yüzüstü yatar. Omuzlar önden tutularak geriye doğru çekilir. Ağrı olursa veya var olan ağrı artarsa test pozitiftir. Bu test ile birinci torakal sinir gerilir ve zorlanır.

ÖZEL TESTLER - 3 Birinci torakal sinir germe testi: Hasta kolunu abdüksiyon, dirseğini fleksiyona getirerek elini başının arkasına koyar. Omuz ekstansiyona zorlanır. Ağrı olursa veya var olan ağrı artarsa test pozitiftir. Bu test ile birinci torakal sinir gerilir ve zorlanır.

ÖZEL TESTLER - 4 Beevor belirtisi: Hasta sırtüstü yatarken oturur duruma gelmeye çalışır. Normalde umblikus hareket etmez. Eğer umblikus yukarı doğru hareket ederse test pozitiftir. Umblikusun yukarısındaki kasların aşağısındakilerden daha kuvvetli olduğunu gösterir. Medulla spinaliste T10 seviyesindeki lezyonlarda pozitif olur.

LOMBER BÖLGENİN MUAYENESİ

İNSPEKSİYON - 1 - Lordoz - Skolyoz - Şişlik - Deviasyon - Kas atrofisi

İNSPEKSİYON - 2 - Kas spazmı - Renk değişikliği - Lipomlar - Anormal kıllanma - Sütlü kahverengi lekeler - Postür bozukluğu

PALPASYON-1 - İnterspinöz aralıklar - Faset eklemleri - İlyak kanatlar KEMİK-EKLEM - Spinöz çıkıntılar - İnterspinöz aralıklar - Faset eklemleri - İlyak kanatlar - Koksiks

PALPASYON-2 YUMUŞAK DOKULAR - Deri şişliği - PV kaslar - Ligamanlar - Umblikus (L3-4) - Sakral promontoryum

PALPASYON-3 VALLEIX NOKTALARI 1. Trokanter major ve iskiyal tuberositas ortası 2. Uyluk arka-ortası 3. Popliteal fossanın ortası 4. Gastroknemius kası ortası 5. Achilles tendonu ortası

EKLEM HAREKETLERİ - Fleksiyon - Ekstansiyon - Lateral Fleksiyon - Rotasyonlar - Sirkumdiksiyon

NÖROLOJİK MUAYENE KTR - Kas testi - Duyu

Nörolojik muayene L1: AK: Yok, AN: inguinal ligamanın orta altı. L2: AK: iliopsoas, AN: L1 ile L3 ortası L3: AK: kuad. femoris, AN: medial femoral kondil, DTR: patella. L4: AK: tibialis anterior, AN: medial malleol L5: AK: ekstensor hallucis longus, AN: ayak sırtında, üçüncü metatarsofalanjeal eklem üzeri. S1: AK: gastroknemius-soleus, AN: topuğun laterali, DTR: Achilles.

ÖZEL TESTLER - 1 DBK testi: Hasta muayene masasının üzerine sırtüstü yatar. Diz ekstansiyonda iken, bir bacak, topuktan tutulup, düz olarak kaldırılır. Normalde, bacak ile muayene masası arasındaki açı 70 – 80 dereceye rahatlıkla gelir. Hasta daha önce bel ve/veya bacak ağrısından şikayet ederse test pozitiftir. Siyatik sinir germe testidir. Hamstring kaslarındaki gerginlik de ağrıya neden olabilir. Bu nedenle, bacak bir miktar aşağı indirilip ağrı azaltıldığında, ayak bileği dorsifleksiyonu ile ağrı tekrarlıyorsa siyatik sinirin gerilmesine bağlı olma olasılığı yüksektir.

ÖZEL TESTLER - 2 Kontralateral DBK: Ağrılı olmayan bacak kaldırıldığında, bel ve/veya karşı bacakta ağrı ortaya çıkıyorsa test pozitiftir. Lomber bölgede büyük bir fıtık veya yer kaplayan başka bir lezyon olduğunu gösterir.

ÖZEL TESTLER - 3 Kernig testi: Hasta sırtüstü yatarken, ellerini başının arkasına götür, baş ve boynunu ani bir fleksiyona getirirken bacağını da düz olarak kaldırmaya çalışır. Boynunda ve/veya vertebral kolon boyunca aşağı inen ve/veya bacağına yayılan bir ağrı hissederse test pozitiftir. Dizini fleksiyona getirdiğinde ağrı azalır ya da geçer. Nöral foramenlerde ve/veya spinal kordun zarlarında ve/ veya sinir kökünde bir irritasyon olduğunu gösterir.

ÖZEL TESTLER - 4 Naffziger testi: Sırtüstü yatan hastanın juguler venlerine 10 saniye süre ile basınç uygulanır. Yüzünün rengi değiştiğinde, öksürmesi söylenir. Belinde ve/veya bacağında ağrı olursa test pozitiftir. Bu testte inratekal basıncı artırarak etki eder.

ÖZEL TESTLER - 5 Valsalva testi: Hasta derin nefes alır, tutar ve ıkınır. Bel ve/veya bacakda ağrı olursa veya var olan ağrı artarsa test pozitiftir. Valsalva testi ile intratekal basınç artar, ilgili bölgede ve onunla bağlantılı alanda şikayetin olması ve bunun hasta tarafından belirtilmesi önemlidir.

ÖZEL TESTLER - 6 Hoover testi: Sırtüstü yatan hastaya bir bacağını kaldırması söylenir. Bu arada hastanın her iki topuğunun altından tutulur. Normalde, hasta bir bacağını kaldırırken diğerini aşağı doğru bastırır. Bastırmıyorsa test pozitiftir. Simülasyon yapıyor olabilir.

ÖZEL TESTLER - 7 Milgram testi: Sırtüstü yatan hastaya her iki bacağını 5 sm kadar kaldırması ve tutması söylenir. Normalde 30 saniye tutması gerekir. Tutamıyorsa test pozitftir. İntra veya ekstratekal bir patolojiyi gösterebilir.

ÖZEL TESTLER - 8 Gaenslen testi: Hasta muayene masasına sırtüstü yatar. Her iki bacağını dizden tutarak, kalça ve dizlerini fleksiyona getirir. Bir bacağını muayene masasının kenarından aşağı sarkıtır. Sakroilyak bölgede ağrı olursa test pozitiftir.

ÖZEL TESTLER - 9 Femoral sinir germe: Hasta yüzüstü yatar. Diz aniden fleksiyona getirilir. Uyluk ön yüzünde ağrı olursa test pozitiftir. Femoral sinirin gerildiğini ve patolojisini gösterir.

ÖZEL TESTLER - 10 Slump testi: Hasta muayene masasının kenarında otururken sırası ile boynu, sırtı ve beli fleksiyona getirilir. Daha sonra bir diz ekstansiyona getirilerek, ayak başparmağı başa yaklaştırılmaya çalışılır. Bel ve/veya bacakda ağrı olur veya var olan ağrı artarsa test pozitiftir.