The European University Association’s Institutional Evaluation Programme Prof.Dr. Gülsün Sağlamer EUA Board Member Üniversitelerarası Kurul Toplantısı Yükseköğretimde Sistem Değerlendirme EUA-TÜSİAD Projesi 8 Nisan 2008 Süleyman Demirel Üniversitesi

…2… European University Association EUA EUA, The European University Association, Avrupa’da üniversitelerin ve Ulusal Rektörler Konferanslarının sözcüsü olarak kabul edilen bir sivil toplum örgütü EUA, yaklaşık 800 üyesi, 36 Rektörler Konferansı ile 46 ülkenin temsil edildiği bir kuruluş 50 Türk üniversitesi EUA üyesi

…3… The European University Association (EUA) EUA’nın misyonu Avrupa yükseköğretiminin ve araştırma faaliyetlerinin güçlü ve bütünleşmiş bir sistem içinde gelişmesine, üyesi bulunan özerk üniversitelerin eğitim-öğretim-araştırma alanlarında kalitelerini iyileştirmek ve topluma hizmetlerini zenginleştirmek üzere destek vermektir. EUA Annual Report 2001/2002

…4… The European University Association Kalite Projeleri ve Programları EUA 2003 yılından beri Bologna Sürecine aktif katkı yapmaktadır. Bilindiği gibi Bologna Süreci özellikle Berlin Bakanlar toplantısından sonra Yükseköğretimde kalite konusuna odaklanmıştır. Prag2001 Berlin2003 Bergen 2005 London 2007

…5… The European University Association’s Kalite Projeleri ve Programları Quality Culture Project European Quality Assurance Forum Institutional Evaluation Programme European Quality Agency Register

…6… The European University Association’s Quality Culture Project EUA nın Kalite Kültürü Projesi 2002 yılında üniversitelerde kalite kültürü yaratılması ve hesap verebilirlik mekanizmalarının geliştirilebilmesi amacıyla başlatıldı 3 aşamada gerçekleştirilen proje 2006 yılında sonuçlandı “Kültür” sözcüğü kalitenin sadece yönetimlerin değil, kurumun tüm paydaşları ile paylaşması gereken bir kavram olması nedeniyle seçildi.

…7… The European University Association’s Quality Culture Project Bazı Sonuçlar Anahtar kavramlar Kalite çok boyutlu bir kavram Kurumsal Özerklik Öğrencilerin Rolü Dış Paydaşlar Kurumsal Liderlik İyi örneklerin EUA üyeleri arasında paylaşılması The European QA Forum’un başlatılması

…8… The European University Association’s The European QA Forum 4E EUA- ENQA-EURASHE-ESIB(ESU) 2006 yılından beri Avrupa Kalite Güvence Forumlarını düzenliyor. İlk Forum Munich 2006 İkinci ForumRoma 2007 Üçüncü ForumAntweb2008

…9… The European University Association’s The European QA Forum 4E EUA-ENQA-EURASHE-ESIB(ESU) 4 Mart 2008 de EQAR European Quality Agencies Register kurulmasını gerçekleştirdiler

…10… The Institutional Evaluation Programme (IEP) Bağımsız isteğe bağlı uygulanan bir değerlendirme Süreci olarak 1993 de başlatıldı Programın başlangıç amaçları  Farkındalık yaratarak EUA üyelerinin kalite konularına açık bir yapı geliştirmelerini  Bu değerlendirme sürecinin yöntemi, stratejik değişimi desteklemek üzere sistematik iç değerlendirme mekanizmalarının geliştirilmesini sağlamak

…11… The Institutional Evaluation Programme (IEP)  IEP, üniversitelerin değişimle başedecek kapasite zenginleştirmesini sağlayacak şekilde donatılmasını hedef almaktadır  15 yıl içinde, 36 ülkeden 200 den fazla üniversite değerlendirildi. Çoğu Avrupa’dan olan bu üniversitelerin yanında Latin Amerika ve Güney Afrika üniversiteleri de bulunmaktadır.

…12… The Institutional Evaluation Programme (IEP) IEP Programın uzun vadeli amaçları  Kurumsal özerkliği destekleyerek kurumsal değişime destek vermek  Her kuruma göre uyarlanan, her kurumun iç ve dış değerlendirme süreçlerini, misyon ve kültürünü dikkate alan özel bir değerlendirme süreci  Üniversitenin stratejik ve kalite yönetiminin gelişmesine ve iyileşmesine katkı yapmayı hedef alan bir süreç

…13… Institutional Evaluation Programme: ODAK  ODAK: Kurumsal Yapı ve Organizasyon  Kurumun Küresel görüşünü değerlendiriyor  Ana özelliklerini inceliyor  Misyonunu gerçekleştirmekte olduğunu saptamayı hedef alıyor  Kurumsal değişim için bir Stratejik Araç olarak işlevini tanımlıyor

…14… Institutional Evaluation Programme: Felsefesi Felsefesi  Kalitenin “Amaca Uygunluk” tanımına odaklanıyor  Öz-değerlendirme aşamasına odaklı bir yaklaşım  Mükemmeliyet için tek tanım değil farklı tanımları kapsayabiliyor.

…15… Institutional Evaluation Programme: 4 SORU  4 Anahtar Soru:  Kurum Ne yapmak İstiyor?(Misyon)  Bunu Nasıl yapıyor? (Aktiviteler)  Bunun Gerçekleştiğini Nasıl Ölçüyor? (Kalite Kültürü)  Kendisini Nasıl değiştiriyor? (Değişim için Stratejik kapasitesi var mı?)

…16… Institutional Evaluation Programme: Takım Değerlendirme Takımları  Avrupa Akran değerlendirmesi için Avrupa Rektörleri ve R ektör yardımcılarından değerlendirme grupları oluşturuluyor  Kalıcı güçlü bir değerlendirme uzman grubu ile uluslararası deneyim kazanmış durumda  Her yıl eğitim etkinlikleri ile değerlendirme grubunun bilgileri güncelleniyor.  Türkiye’den EUA-IEP evaluator Üstün Ergüder, Öktem Vardar, Erdal Emel, Gülsün Sağlamer

…17… Institutional Evaluation Programme: Prosedürler İki ziyaret yapılıyor:  1. ziyaret ulusal ve uluslararası sınır şartlarını ve fırsatları anlamak üzere  2. ziyaret üniversitenin zayıf ve güçlü yanlarını anlamak ve tavsiyelerde bulunmak üzere  Değerlendirme takımı tüm paydaşlarla toplantılar yaparak bilgi topluyor.

…18… Institutional Evaluation Programme: Sektör Düzeyinde Değerlendirme EUA-IEP Sektör düzeyinde Değerlendirme Yapıyor: Catalonia, Ireland, former Yugoslavia (Bosnia Herzegovina, Serbia) Slovakia Portugal Sonuç rapor ulusal ölçekte ortak konuları, sorunları ve tavsiyeleri içeriyor. Ana amaç,üniversiteleri daha yaratıcı, inovatif ve değişime açık bir yapıya ulaştıracak sistem seviyesinde gerekli olan değişiklikleri belirlemek

…19… Institutional Evaluation Programme: Sektör Düzeyinde Değerlendirme EUA-TÜSİAD PROJESİ EUA, TÜSİAD tarafından yılları arasında EUA-IEP sürecinden geçmiş 17 Türk üniversitesinin mevcut değerlendirme raporları ve deneyimlerine bağlı olarak Türkiye’de Yükseköğretimi sektör olarak incelemek ve sonuçları bir raporla sunmak üzere davet edilmiştir.

…20… EUA-IEP Sektör Düzeyinde Değerlendirme The EUA has conducted an evaluation of the following seventeen institutions: Bogazici University (1998 – 1999) University of Marmara (2000 – 2001) Middle East Technical University, Ankara (2001 – 2002) Uludag University (2002 – 2003) Istanbul Technical University (2003 – 2004) Erciyes University (2003 – 2004) Ankara University (2004 – 2005) Ataturk University (2005 – 2006) Cukurova University (2005 – 2006) Kocaeli University (2005 – 2006) Selcuk University (2005 – 2006) Suleyman Demirel University(2005 – 2006) Akdeniz University (2006 – 2007) Ege University (2006 – 2007) Gazi University (2006 – 2007) Hacettepe University (2006 – 2007) Yeditepe University (2006 – 2007)

…21… EUA-IEP Sektör Düzeyinde Değerlendirme I. Değerlendirmenin ana amacı Türk üniversitelerinin Avrupa bağlamında gelişmelerine katkı yapmaktır. Özel amacı ise Türkiye’de üniversitelerin içinde bulunduğu dış ve iç koşulları analiz ederek sektör bazında güçlü ve zayıf yönleri belirlemektir.

…22… EUA-IEP Sektör Düzeyinde Değerlendirme II. Amaç ve İçerik 2.1 Dış Koşullar Bu çalışmada: Üniversite özerkliğinin ana boyutları incelenecektir: örneğin, Yönetişim yapısını belirleyebilme, araştırma ve inovasyon hedeflerini belirleme kapasitesi, özel akademik profiller, mali özerklik, akademik ve idari personel alma ve yükseltme, öğrenci kabulü, fiziksel altyapı, Mevcut hesap verebilirlik mekanizmaları, örneğin Dış kalite güvence süreçleri, Dış Yönetim Kurulları, Hükümet, diğer kaynak yaratan kurumlar ve tüm paydaşlarla ile Üniversitelerin ilişkileri Kurumun iç denetim Süreçleri Koordinasyon, Denetim, Değişim kapasiteleri

…23… EUA-IEP Sektör Düzeyinde Değerlendirme 2.2 İç Koşullar Bu çalışma güçlü ve zayıf yönleri aşağıdaki başlıklar altında inceleyecektir. Mevcut kurumsal yapılar, kurumsal akademik öncelikler dahil olmak üzere etkin karar alma ve kurumsal stratejiyi desteklemede sorumlulukların tanımı/hesap verebilirlik Kurumun misyonunu etkin ve verimli olarak gerçekleştirmesi için uygun ve yeterli finans kaynaklarına ve insan kaynaklarına sahip olması Eğitim/Öğretim: Bologna Sürecinde sağlanan gelişmeler;eğitimin toplumsal ihtiyaçlara özellikle üniversiteye ve uluslararası değişim programlara eşit giriş olanakları sunması

…24… EUA-IEP Sektör Düzeyinde Değerlendirme Araştırma: i) üniversiteler hangi seviyede kendi araştırma stratejilerini ve politikalarını belirleyebiliyorlar ii) Araştırma, innovasyon ve teknoloji ofis ve altyapılarının rolü; iii) Kurumlar arası işbirliği düzeyi; ve iv) Türk üniversitelerinin Avrupa araştırma programlarına katılım düzeyleri. Mevcut iç kalite denetim mekanizmalarının güçlü ve zayıf yönleri Dış paydaşlarla ilişkiler

…25… EUA-IEP Sektör Düzeyinde Değerlendirme III. Yöntem 17 Üniversitenin katılımı ile sürecin gerçekleştirilmesi. Bu üniversitelerin temsilcilerinden bir Üst Kurul oluşturulmalı ve eksik bilgiler var ise bu temsilciler desteği ile sağlanabilmeli. Üç paralel oturumla Bir Odak Grup toplantısı yapılmalı Taslak rapor bir atölye çalışması ile tartışılmalı ve bu çalışmadan sonra Final rapor hazırlanarak TÜSİAD’a sunulmalı ve rapor açıklanmalı. TÜSİAD bir koordinatör ve koordinasyon kurulu belirlemeli, haberleşme için iki taraf birer görevli belirlemeli tüm organizasyonun yapılmasını sağlamak üzere

…26… EUA-IEP Sektör Düzeyinde Değerlendirme Bu projenin yöntemi aşağıdaki aşamalarla gerçekleştirilecektir EUA nın Masa başı araştırma aşaması EUA raporda incelenecek ana konularla ilgili ortak sorunları belirlemek üzere mevcut raporların analiz ve sentezini yapacaktır. EUA bu değerlendirmenin de yapıldığını dikkate alarak çalışmayı yürütecek ve SWOT analizi için eksik bilgileri tamamlamak üzere Odak Grup toplantılarından yararlanacaktır.

…27… EUA-IEP Sektör Düzeyinde Değerlendirme Uluslararası ve Avrupa Bağlamında Türk Üniversiteleri Türk Yükseköğretimi ile ilgili Avrupa bağlamındaki bilgiler EUA’nın TREND raporlarından elde edilecektir. Bu raporlar tüm Bologna ülkelerinin Bologna Sürecindeki durumlarını analiz ederek karşılaştırmalı olarak ortaya koymaktadır.

…28… EUA-IEP Sektör Düzeyinde Değerlendirme EUA’nın Sybille Reichert tarafından yürütülen “The Rise of Knowledge Regions” (2006) adlı çalışma raporu ve OECD tarafından yayınlanan “Study of the Regions of Knowledge” dökümanları araştırma ve inovasyon alanında karşılaştırmalar yapmak üzere değerlendirilecektir. Buna ek olarak masa başı araştırması EUA’nın tamamlanmakta olan Yönetişim ve Özerklik çalışması sonuçları ve OECD’nin 14 ulusal yükseköğretim sisteminin yönetişimi ile ilgili analizlerini içeren çalışmasını da değerlendirecektir.

…29… EUA-IEP: Sektör Düzeyinde Değerlendirme 3.2 External Panel EUA Türk Üniversitelerinin IEP değerlendirme süreçlerinde görev almış 3 üniversite liderini ve bir sekreteri bu projede “ Dış Panel” olarak belirleyecektir 3.3 Contact Group EUA Türk üniversitelerinin değerlendirme sürecine katılmış 6 değerlendirme uzmanından bir alt grup oluşturacaktır. Bu grup, projenin tüm aşamalarında gerektiğinde katkı yapacak ve odak grup toplantılarına katılacaklardır.

…30… EUA-IEP Sektör Düzeyinde Değerlendirme 3.4 Focus groups (3 Groups) Odak Grup tartışmalarına EUA-IEP den geçmiş üniversitelerin üst düzey temsilcilerinin (Rektör veya Rektör Yardımcısı), paydaşların birer temsilcilerinin katılması beklenmektedir. Contact Group üyeleri EUA-IEP de görevli Türk Değerlendirme Grubu üyeleri de Odak Grubu toplantılarına katılacaklardır.

…31… EUA-IEP Sektör Düzeyinde Değerlendirme 3.5 Rapor Taslak rapor masa başı araştırmalardan sonra yapılacak odak grup toplantıları ile gerçekleştirilecektir. 3.6 Workshop Bu sürecin sonunda EUA-IEP den geçmiş bulunan üniversitelerin de katılımıyla bir atölye çalışması yapılarak taslak rapor tartışılacaktır. Bu atölye üniversitelere kendi kurumsal eylem planlarını biçimlendirmede yardımcı olacaktır.

…32… EUA-IEP Sektör Düzeyinde Değerlendirme IV. Çıktılar Sonuç Değerlendirme raporu (Değerlendirme ve Tavsiyelerle birlikte) V. Önerilen program Desk Research EUA 1 February – 15 April 2008 Focus groups in Istanbul May 2008 Internal meeting of the EUA panel (Brussels) 5 June 2008 Workshop in Istanbul 19 June 2008 Final report to be delivered to TÜSİAD30 July 2008

…33… EUA-IEP Sektör Düzeyinde Değerlendirme External Panel Jarmo Visakorpi Fuada Stankovic Julio Pedrosa Secretary: Christina Rozsnyai Contact Group Helena Nazare Betrand Weil Jaques Lanares Noel Whelan Ivan Ostrovski Ken Edwards

…34… EUA-IEP Sektör Düzeyinde Değerlendirme TÜSİAD Koordinasyon Kurulu Ethem Sancak (TÜSİAD YK Üyesi) Nuri Çolakoğlu (TÜSİAD Eğitim Grubu) Gülsün Sağlamer (EUA Board Member) (EUA-IEP Member) Üstün Ergüder (EUA-IEP Member) Öktem Vardar (EUA-IEP Member) Erdal Emel (EUA-IEP Member) Sekreterya: Ebru Dicle, Seyda Dağlı

…35… EUA-IEP Sektör Değerlendirme Teşekkür ederim