Sosyal Bilimlerde Türkçe Yayınlar: Sorunlar ve Çözüm Önerileri Doç. Dr. Feyzan Erkip Bilkent Üniversitesi Güzel Sanatlar, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi 3. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayı Hacettepe Üniversitesi, 21 Kasım 2008

2 Sorunun temel bileşenleri Atıf endeksli uluslararası yayına verilen aşırı önem Üniversitelerde sayısal değerlendirmenin ağırlığı Sosyal Bilimlere özgü araştırma yöntem ve sorunları Uluslararası endeksli dergi yayıncılığı ve sorunları Ulusal yayınlar ve yayıncılık sorunları

3 Atıf endeksli uluslararası yayına verilen aşırı önem Atıf Endeksli yayının önemi Hakem değerlendirmesi - nesnellik beklentisi Süreklilik - görünürlük ve atıf beklentisi Değerlendirme sürecini kolaylaştırmak

4 Atıf endeksli uluslararası yayına verilen aşırı önem Atıf endeksinin yanlış kullanımı Farklı alanlardaki araştırmaların karşılaştırılması Farklı alanlardaki dergilerin karşılaştırılması Kişilerin karşılaştırılması ve değerlendirilmesi

5 Akademik yükseltmelerde sayısal değerlendirmenin ağırlığı Akademisyenin tek bir ölçütle değerlendirilmesi Üniversitelerin tektipleşmesi eğilimi Bilim dallarının eşitsiz temsil edilmesi Ulusal yayınların gözardı edilmesi Fazla veya niteliksiz yayına yönelme eğilimleri

6 Sayısal değerlendirmenin sosyal bilimlere etkisi temel kavram karışıklığı  Sayısal olarak ölçülebilen (quantitative)  Nesnel (objective)  Sayısal olarak ölçülemeyen (qualitative)  Öznel (subjective)

7 Sayısal değerlendirmenin sosyal bilimlere etkisi Konu ve yöntem seçiminde sorunlar Konu ve yöntem seçiminde etkilenme ve yanlış yönlenme Yöntemlerin kesin çizgilerle ayrılması Sayısal ve niteliksel araştırma konularının orantısız temsil edilmesi

8 Uluslararası endeksli dergi yayıncılığı ve sorunları Yayıncıların artan sayı baskısı nedeniyle eşitsizlik yaratıcı uygulamalara yönelmesi Mali kaygılarla yayın içeriğini etkileyecek mühadalelere gidilmesi İngilizcenin başatlığı ve hakemlik sürecine etkisi Hakemlik sürecinde sorunlar – hakem bulmada güçlük ve özensiz değerlendirmeler Endeksli dergi sayısındaki yapay artış

9 Ulusal yayınlar ve yayıncılık sorunları Yabancı dilde yayın yapanların yerel sorun ve ortamdan kopması Türkçe yayın ortamının yeterli rekabet ortamı olmayışı nedeniyle gelişmemesi Türkçe sosyal bilim dilinin gelişmemesi Türkçe özgün araştırmaların yetersizliği

10 Çözüm önerileri Üniversitelerin öncelik ve ilkelerine göre farklı değerlendirme süreçleri Alan ve konunun özelliklerine uygun akran değerlendirmesi (peer review) mekanizmaları Sayılar yerine içerikleri öne çıkarmak Türkçe yayınları değerlendirmelerde dikkate almak Akademisyenin araştırmaya ve topluma katkısını bir bütün olarak dikkate almak