MOBBİNG (PSİKOLOJİK YILDIRMA), ÖRGÜT ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Bir iş arkadaşınızın ya da yöneticinizin size karşı sebebini anlayamadığınız bir düşmanlık beslediğini hissettiniz mi?

İş yerinde arkadaşlarınız yemeğe ya da kahve içmeye giderken sizi çağırmıyor, ofise girdiğinizde fısıldaşmalar kesiliyor mu?

Size yöneltilen küçültücü ya da suçlayıcı sözlere cevap vermekten yoruldunuz mu?

Cevabınız evetse, siz mobbinge maruz kalıyor olabilirsiniz…

Mobbingin tarihsel gelişimi nasıldır? Mobbingin nedenleri nelerdir? MOBBİNG (PSİKOLOJİK YILDIRMA), ÖRGÜT ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Mobbing Nedir? Mobbingin tarihsel gelişimi nasıldır? Mobbingin nedenleri nelerdir? Mobbingin sonuçları nelerdir? Mobbingle mücadele yöntemleri nasıl olmalıdır? Mobbing için bizler neler yapabiliriz?

MOBBİNG (PSİKOLOJİK YILDIRMA), ÖRGÜT ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Mobbing nedir? Mobbing ingilizce “mob” kökünden gelmektedir. Bu sözcük, yasaya uygun olmayan kalabalık ve aşırı şiddetle ilişkili olan anlamındadır1 . Tdk sözlüğüne göre ise mobbing “yıldırkaçır” anlamına gelmektedir. 1 Şaban Çobanoğlu, Mobbing: İşyerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemleri, İstanbul, Timaş Yayınları, 2005 s.19.

MOBBİNG (PSİKOLOJİK YILDIRMA), ÖRGÜT ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

MOBBİNG (PSİKOLOJİK YILDIRMA), ÖRGÜT ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ İş yerinde kurbana karşı gerçekleştirilen kötü davranışların psikolojik terör olarak adlandırılabilmesi için en az 6 ay gerçekleştirilmesi ve genelde ortalama uygulama süresinin 15 ay, sürecin kalıcı ve bazen ağır etkilerinin ortaya çıkması için de 29-46 ay geçmesi gerektiği saptanmıştır2. Böylelikle kişinin mobbinge maruz kaldığı apaçık ortaya çıkacaktır. 2 Pınar Tınaz, İş Yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), İstanbul, Beta Yayınları,2008, s.13.

Mobbingin tarihsel gelişimi nasıldır? MOBBİNG (PSİKOLOJİK YILDIRMA), ÖRGÜT ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Mobbingin tarihsel gelişimi nasıldır? “İşyerinde mobbing” ifadesini İlk kez Amerikalı psikolog Dr. Caroll Brodsky, 1976 yılında yazdığı, “Taciz Edilmiş Çalışan” adlı kitabında kullanmıştır. Ağır iş koşullarının incelendiği bu kitapta iş yerinde yaşanan psikolojik şiddete bir bölüm ayrılmıştır. Ancak iş yerinde psikolojik şiddeti ayrıntılı bir biçimde ilk kez Alman psikolog Dr.Heinz Leymann ele almıştır. Leymann’ a göre mobbing “Her gün veya birkaç ay süre ile sistematik olarak, birinin veya bazen birkaç kişinin bir diğerine, duygusal yönden zarar verici davranışlarda bulunmasıdır”3 . 3 Heinz Leymann, “The Content and Development of Mobbing at Work”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 1996, s. 167-168.

MOBBİNG (PSİKOLOJİK YILDIRMA), ÖRGÜT ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Mobbingin nedenleri nelerdir? MOBBİNG (PSİKOLOJİK YILDIRMA), ÖRGÜT ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Mobbingin nedenleri nelerdir? Mobbing genel olarak saldırganın psikolojik yapısından, mağdurun psikolojik yapısından, çalışılan kurumdan ya da toplumsal değer ve yargılardan kaynaklanabilmektedir.

MOBBİNG (PSİKOLOJİK YILDIRMA), ÖRGÜT ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Mobbingin sonuçları nelerdir? MOBBİNG (PSİKOLOJİK YILDIRMA), ÖRGÜT ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Mobbingin sonuçları nelerdir? a. Bireysel Açıdan Sonuçları Mobbing sürecinde kurbanı en fazla etkileyen mobbingin sıklığı, tekrarı ve süresidir. Psikolojik şiddet arttıkça ve süresi uzadıkça, etkisi de artmaktadır. Herkesin psikolojik şiddete dayanma sınırı farklıdır . Birisi için, dayanabilir olan bir durum, bir diğerine çok büyük zarar verebilir, psikolojik olarak yaralayabilir. 5 5 D. Tengilimoğlu, E.A. Atilla, M. Bektaş, İşletme Yönetimi, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2008, s.280.

b. Örgütsel Açıdan Sonuçları MOBBİNG (PSİKOLOJİK YILDIRMA), ÖRGÜT ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ b. Örgütsel Açıdan Sonuçları Yüksek personel hareketi, yeniden istihdam ve kaybedilen deneyimleri kazanabilmek için yeniden eğitim verilmesi nedeniyle masraflar örgütte birikmektedir. Ayrıca avukat, mahkeme ve tazminat giderleri de oldukça ağırdır. Fakat bunların hepsinden daha önemlisi de sağlıklı ve insancıl bir işyeri değerinin kaybıdır6 . Mobbingin örgüte maliyeti yüksek olmakta ve güvensizliğin, düşük moralin ve hastalıklı bir iş ortamının örgüt verimliliği üzerinde olumsuz yansımaları bulunmaktadır. 6 N.Davenport, R.D. Schwartz, G.P. Elliot, Mobbing İş yerinde Duygusal Taciz, Çeviren: Osman Cem ÖNERTOY”, Ankara, Sistem Yayıncılık, 2003 s.127.

Mobbingle mücadele yöntemleri nasıl olmalıdır? MOBBİNG (PSİKOLOJİK YILDIRMA), ÖRGÜT ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Mobbingle mücadele yöntemleri nasıl olmalıdır? Belirtileri tanımak Fiziksel ve psikolojik olarak yaşanan stres karşısında sağlamlığı korumak Özgüven ve özsaygıyı yükseltme “Kurban” zihniyetini bırakmak Manevra mesafesini korumak Sosyal destek Uzman yardımı almak Yasal yola başvurmak

Sonuç ve Öneriler

Örnek Olay Çok şubeli, büyük ölçekli bir bankada iki ayrı bölümden sorumlu bölüm başkanı olarak çalışan H.A., 6 ay süreyle mobbinge maruz kaldı. Çalıştığı işyerinde üçüncü yılındayken yeni gelen amiriyle başladı herşey. Kişi, amirinin geldiği günden itibaren görevini yapmayı engeleyici herşeyin yaptığını söylüyor: İlgili toplantılara çağrılmamak, yapacağı işlerin yanında son derece önemsiz ve gereksiz görevlerin kendisine verilmesi, başka bölümlerin işinin kendisine yüklenmesi, masasına amiri tarafından kağıtların fırlatılması ve sen yapacaksın denmesi, şahsen çağrıldığı yurt içi ve yurt dışı toplantılara yerine başka birisinin gönderilmesi, yaptığı her işin sorgulanması, herkesin ortasında kendisine bağrılması… H.A.’ nın işten çıkarılma süreci ise sorumluluğundaki bir işin yapılmasına onay vermemesiyle başlıyor. “Amirim sen hiçbir şekilde bu işle ilgilenmeyeceksin yoksa canını yakarım diye tehdit etti. Ama yine de onay vermedim. Bunun üzerine başka bir bölüme atandım. Yeni pozisyon hem unvan, hem ücret hem görev bakımından bir rütbe tenziliydi.” Yeni görevine itiraz eden ama hiçbir sonuç alamayan H.A., bir gün bankaya gittiğinde içeri giremedi: “Manyetik kartım iptal edilmişti. Arkadaşlara niye giremiyorum dediğimde siz artık içeri giremeyeceksiniz dediler. Niye dedim? X bey öyle söyledi dediler. O gün yönetim kurulu başkanına, genel müdüre ve insan kaynakları müdürüne bir mail attım ama hiçbir yanıt gelmedi. Ben de bu olayı noterle tespit ettirdim.”

Ondan sonra hukuki süreç başladı. İşe iade davası açan H. A Ondan sonra hukuki süreç başladı. İşe iade davası açan H.A., bir yılın sonunda davayı kazandı. Fakat işyerine gittiğinde amiri tekrar karşısına çıkarak sen burada değil yeni atamanın yapıldığı yerde çalışacaksın dedi. Mahkemenin konusunun bu atamanın yanlışlığı olduğunu ve görevine iade edildiğini söyledi ama bir sonuç alamadı: “Mahkeme kararı gereği şirket göreve geri almayınca tazminat ödemekle yükümlü. Tazminatımın sadece bir kısmını alabilidim, o nedenle şimdi de tazminat davası sürüyor.” H.A., mobbing davası da açmak istediğini ama kurum zarar görmesin diye açmadığını söylüyor. Yine kurum zarar görmesin diye, çalıştığı bankanın adının açıklanmasını da istemiyor.

TEŞEKKÜRLER…