e-Sağlık ve Teletıp Dr. Nihat YURT Sağlık Bakanlığı e-Sağlık Koordinatörü 26 Mart 2008 E-Sağlıkta Hukuk Çalıştayı 26-28 Mart 2008

Gündem Bazı Göstergeler (e-Devlet) e-Sağlık ve Etkileri Bilgi Toplumu Stratejisi Sağlıkta Dönüşüm Programı e-Dönüşüm Türkiye’de e-Sağlık Teletıp

Central Europe e-Government Rankings Source: The Economist Intelligence Unit

Çevrimiçi Kamu Hizmetleri

Source: e-Europe 2005 Benchmarking Report

Hastane Bilgi Sistemleri

Sağlık Sektöründe En İyi Bilinen Sorunlar Yaşlanan nüfus Değişen hasta beklentileri Artan maliyetler Kaynak ve bilgi yönetimi

Bilinen Gerçek e-Sağlık uygulamaları sorunların çözümünde, bilgi yönetiminde, sağlık hizmetlerine erişim ve bakım kalitesinin artırılmasında maliyet etkili olduğu kanıtlanan en önemli araçtır.

e-Sağlık Etki Değerlendirme   Ülke Uygulama Açıklama 1 Almanya AOK Sağlık hizmetlerine erişim D/NL/B 2 İsveç eReçete e-Reçete uygulaması 3 Romanya DISPEC Tele tiriaj Sistemi 4 Paris Curie Kapsamlı EHK 5 Çek Cumhuriyeti IZIP Web tabanlı ulusal ESK 6 Belçika FVD Bağışıklama programı 7 Danimarka Medcom Danimarka Sağlık Veri Ağı 8 MOC Tedarik zinciri optimizasyonu 9 İngiltere NHSDO NHS bilgi servisi 10 Sjunet İspanya ve İsveç Radyoloji Konsültasyonu

e-Sağlık Ekonomik Fayda Analizi Kaynak: eHealth is Worth it, AB Komisyonu, 2006

Faydaların Dağılımı Faydaların Dağılımı Vatandaşlar 43% 1% 96% 95%   Ortalama Min Maks Fark Faydaların Dağılımı Vatandaşlar 43% 1% 96% 95% Sağlık Hizmet Sunucuları 52% 4% 99% Üçüncü taraf ödeyiciler 5% 53% 0% Birim Maliyetlerde Azalma 51% 9% 97% 88%

Talep Tedarik e-Sağlık Sağlık Hizmetleri hizmeti Daha iyi hizmet Kaynak e-Sağlık Hızlı Erişim Üretkenlik Artışı Yeni Teknikler Personel Varlık Sağlık Hizmetleri

e-Sağlık “e-Sağlık” sağlık hizmetlerinin temel olarak bilgi iletişim teknolojileri aracılığıyla elektronik metod ve araçlar kullanılarak sunulmasını ifade eden şemsiye terimdir. Teleeğitim Teleizleme Teletıp ESK USVS ….. .... e-Sağlık Sağlıkta Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin uygulanmasında yaşanan gelişmelerle ortaya çıkmıştır.

Teletıp Kavramı Teletıp uzaktan tıp hizmetlerinin sunulmasıdır. “Tıp” (Medicine) ve “Sağlık Bakımı” (Health-Care) Teletıp: Genellikle sadece klinik hizmetlerin sunumu Telesağlık: Klinik ve Klinik olmayan hizmetleri içerir. (Eğitim, Yönetim, Araştırma)

e-Sağlık + e-İşlem + e-Ticaret TeleSağlık + Teleİzleme + TeleEğitim Teletıp Sağlık Telematikleri Sağlık Bilişimi Tıp Bilişimi Sağlıkta Elektronik Veri İşleme

Lizbon Stratejisi Lizbon’da 2000 yılında gerçekleştirilen Avrupa Konseyi toplantısında, AB ülkeleri Avrupa’nın gelecek onyılda “dünyadaki en rekabetçi bilgi tabanlı ekonomisi” haline gelmesi hedefini koymuşlardır.

Tüm Hizmetler İçin Geniş Band İnternet Erişimi e-Avrupa 2005 e-İŞ e-EĞİTİM e-SAĞLIK e-DEVLET Tüm Hizmetler İçin Geniş Band İnternet Erişimi Güvenlik Altyapısı

Sağlıkta Dönüşüm Programı e-Sağlık (Sağlık Bilgi Sistemleri) Aile Hekimliği Genel Sağlık Sigortası İnsan Kaynakları Reorganizasyon e-Sağlık (Sağlık Bilgi Sistemleri)

e-Avrupa – e-Türkiye e-Dönüşüm Türkiye eAvrupa (AB ülkeleri) herkes için bilgi toplumu eAvrupa+ (Aday ülkeler) eAvrupa 2005 KamuNet KamuNet eTürkiye E-Dönüşüm TR Mart 2001 Stocholm Zir. Eylül 2001 Aralık 1999 Mart 2000, AB Zirvesi Haziran 2001 Şubat 2003 Başbakanlık Genelgesi

Büyüme ve Kalkınma için Avrupa Bilgi Toplumu (İ2010) 3 Politik Öncelik Alanı AB içerisinde bilgi toplumu ve medya hizmetleri için açık ve rekabetçi tek pazarın oluşturulması Bilgi ve iletişim teknolojilerinde (BİT) araştırma için yatırımını %80 artırmak Tüm tarafların dahil olduğu Avrupa Bilgi Toplumunu teşvik etmek

i2010 e-Sağlık Eylemleri 2008 yılı sonunda Elektronik Sağlık Sigorta Kartı uygulamaları Avrupa sağlık kuruluşlarının çoğunun telekonsültasyon (ikincil görüş), e-Reçete, e-Sevk, tele-izleme ve tele-bakım hizmetlerini sunabilecek kapasiteye ulaşması

i2010 e-Sağlık Eylemleri 2009 yılı sonunda Klinik ve idari kurumlarda e-Sağlık hizmetleri için standard Avrupa nitelik kriterlerinin oluşturulması, e-Sağlık ürün ve hizmetlerinin daha fazla güvenliği için mevcut ürün güvenliği mevzuatı kapsamında çerçeve oluşturulması,

i2010 e-Sağlık Eylemleri e-Sağlık hizmetleri kapsamında sağlık sigorta ödemeleri, hizmetlerin kullanımının maaliyetleri ve ilgili kurallar ile ilgili hastaların bilgilendirilmesi Yeni çalışma alanları risklerini dikkate alarak, önleyici eylemleri de içerecek şekilde meslek kazalarını ve hastalıklarını azaltmak için e-Sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi

Türkiye Sağlık Bilgi Sistemi 2003 Ocak’ta 10 Çalışma Grubu kurulmuştur. Çalışma Grupları kendi alanlarında ülke ve dünya genelinde yürütülen çalışmaları gözden geçirmişler ve yeni yönelimleri belirlemişlerdir. Ocak 2004’de Eylem Planı yayımlanmıştır.

e-Dönüşüm Türkiye Projesi e-Sağlık E-Dönüşüm Türkiye Projesi kapsamında Sağlık Bakanlığı koordinasyonunda e-Sağlık çalışma grubu kurulmuştur. e-Sağlık için KDEP’te 15 temel eylem belirlenmiştir. Eylemler tamamlanmış ve DPT-BTD ile değerlendirmeler yapılmıştır.

2005 Eylem Planı Sağlık hizmeti veren ve ödeme yapan kurumlar arasında klinik ve idari verilerin değişimi Aile Hekimliği Bilgi Sistemi Hastane (İkinci Basamak) Yönetim Bilgi Sistemi Elektronik Hasta Kayıtları (EHK) Sağlık Kayıtları Mahremiyetinin korunması

Bilgi Toplumu Stratejisi Sağlık Eylemleri 32. Sağlık Bilgi Sisteminin Kurulması 33. Kan Bankaları Veri Paylaşımı 34. Çevrimiçi Sağlık Hizmetleri 35. Teletıp Sistemleri

Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) ile işbirliği

ITU Desteği Türkiye’nin e-Sağlık Strateji ve Uygulama Planı hazırlanmıştır. Sayın Bakanımız tarafından plan onaylanmıştır.

Turkey eHealth Strategy Review of and Recommended Improvements to Turkey eHealth Strategy by Salah Mandil, Ph.D. Senior Expert Consultant on eHealth & eStrategies, to the International Telecommunications Union and, Former Director Health Informatics & Telematics World Health Organisation Geneva, Switzerland October 2004

ITU Desteği Sağlık Bakanlığı e-Sağlık ekibi ve ITU danışmanları ortak çalışması ile “ulusal sağlık bilgi sistemi kurulumu e-sağlık çözümü” teknik şartnamesi hazırlanmıştır.

Kapsam Sağlık Bakanlığı mevcut LAN-WAN ağının “sağlık-net” olarak adlandırılan bilgi iletişim platformuna dönüştürülmesi. Sağlık Net operasyona alınmıştır.

Kapsam “Ulusal Sağlık Bakımı Yönetim Bilgi Sistemi” (birinci ve ikinci basamak sağlık kuruluşlarından belirlenmiş veri setlerinin belirlenen standardlara uygun biçimde değişiminin sağlanması) Teknik rehber hazırlanmıştır. 30 Eylül 2008 itibarıyla hastanelerden hazırlıklarını tamamlamaları istenmiştir.

Kapsam Kurallar, tanımlamalar, standardlar ve kodların yer aldığı ülke genelinde kullanılacak “ulusal sağlık veri sözlüğü”nün geliştirilmesi Birinci sürüm Haziran 2007’de, ikinci sürüm Ocak 2008’de yayımlanmıştır.

Sağlık Verilerinde Dil Birliği Ulusal Sağlık Veri Sözlüğü (USVS)

Kapsam Sayısal Güvenlik için Ulusal Kök Sertifika sağlayıcısı TÜBİTAK tarafından belirlenen güvenlik sistemlerinin kurulması (e-imza, e-Vatandaşlık Kartı) 2007/16 Sayılı Başbakanlık Genelgesi gereği e-Vatandaşlık Kartı üzerinde çalışmalar sürdürülmektedir.

Teletıp

TELETIP MİMARİSİ GÜVENLİ İLETİŞİM ORTAMI (VPN) GÖNDERİCİ HASTANELER ALICI HASTANELER TELETIP MERKEZİ GÜVENLİ İLETİŞİM ORTAMI (VPN) ÖLÇEKLENEBİLİR, AÇIK STANDARTLAR, YÜKSEK ERİŞİLEBİLİRLİK/GÜVENİLİRLİK

KIRKLARELİ DEVLET HASTANESİ (Gönderici) RİZE DEVLET HASTANESİ KONYA NUMUNE HASTANESİ HATAY ANTAKYA DEVLET HASTANESİ SİİRT DEVLET HASTANESİ ELAZIĞ DEVLET HASTANESİ TUNCELİ DEVLET HASTANESİ AMASYA SABUNCUOĞLU ŞEREFETTİN DEVLET HASTANESİ KAYSERİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ (RIS/PACS) ANKARA DR.SAMİ ULUS ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ (Alıcı) ANKARA ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA ANKARA DIŞKAPI EA ARAŞTIRMA ANKARA NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA (Alıcı) S.B. TELETIP MERKEZİ

Sağlık Kod Referans Sunucusu Sağlık Bakanlığı Ağ Yönetimi E-Sağlık TELETIP Mevcut Omurga Sayısal Güvenlik e-İmza Mevcut Sistemler Hastane Ulusal Sağlık Veri Sözlüğü Aile Hekimleri Sağlık Kod Referans Sunucusu Hastane Poliklinik Eczane Sağlık Bakanlığı Ağ Yönetimi Eğitim ve Ar. Hastaneleri Eczane Hastane Lab.

Hedef Sağlik - NET NHDD Telemedicine Digital Security e-Signature Legacy Systems NHDD Hospital Decision Support Systems HCRS Family Physicians Hospital EHR Integration with Social Security Clinics Pharmacy MoH Network Management Training Hospitals Pharmacy Hospital Lab.

Başarının Anahtarı Tüm paydaşların birlikte çalışması (3i) Vatandaşın taleplerinin karşılanması Bütüncül multi disipliner yaklaşım Vatandaşın kontrol edildiği korkusunu giderme (gizlilik, güvenlik ve mahremiyet) Tekerleğin tekrar tekrar icat edilmemesi, bilenlerin deneyimlerinden yararlanılması

Teşekkür ederim*** Dr. Nihat YURT Sağlık Bakanlığı nihat.yurt@saglik.gov.tr