Milletler Arası Kuruluşlar ve Türkiye BİRLEŞMİŞ MİLLETLER NATO Avrupa Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı ( OECD ) AVRUPA KONSEYİ AVRUPA BİRLİĞİ ( AB )

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ( BM ) Kuruluşu ve Amacı BM örgütü, dünya barışını ve güvenliğini korumak, ülkeler arasında çeşitli alanlarda iş birliğini sağlamak amacıyla 24 Ekim 1945’te, ABD’nin San Fransisko şehrinde kurulmuştur. Türkiye, BM örgütünün kurucu üyesidir.

Temel Amaçları Gelecek kuşakları savaştan korumak, insan hakları ve temel özgürlüklere saygı gösterilmesini sağlamak, her milletin kendi geleceği hakkında karar vermesini sağlamaktır. Ayrıca üye ülkeler arasında iyi ilişkiler kurulmasını sağlamak ve milletler arası ekonomik, kültürel, toplumsal ilişkileri geliştirmektir. **BM’nin şu an 189 üyesi bulunmaktadır. BM’ye üye olmayan ülkeler Tayvan, Vatikan ve İsviçre’dir.

***Yapısı BM’nin 6 ana birimi vardır. Bunlar : 1- Genel Kurul 2- Güvenlik Konseyi 3- Ekonomik ve Sosyal Konsey 4- Uluslar arası Adalet Divanı 5- Genel Sekreterlik 6- Vesayet Konseyi Genel Kurul Bir tartışma ve karar organıdır. Üye devletlerin bir oy hakkı vardır. Kararları, hiçbir ülkeyi bağlayıcı nitelikte değildir. Yılda bir kez toplanır.

Güvenlik Konseyi Barış ve güvenliğin sağlanmasında asıl etkili olan birimdir. Daimi 5 ( ABD, Çin, İngiltere, Fransa ve Rusya Federasyonu ), toplam ise 15 üyeden oluşur. Daimi üyelerden herhangi birinin veto ettiği bir durumda karar alınamaz. Kararları üye ülkeleri bağlayıcıdır. Ekonomik ve Sosyal Konsey 54 üyeden oluşur. Ekonomik konularda Genel Kurula yardımcı olmak için kurulmuştur.

Uluslar arası Adalet Divanı 15 üyeden oluşur. Merkezi, Hollanda’daki Lahey şehrindedir. Ülkeler arasındaki hukuki anlaşmazlıklarda görüş bildirmekle yetkilidir. Genel Sekreterlik BM’nin en üst idari birimidir. BM’nin idari işlerini yürütmekle görevli olan genel sekreter aynı zamanda resmi arabuluculuk yetkilerine de sahiptir. Vesayet Konseyi 2. Dünya Savaşı’ndan sonra sömürge topraklarıyla ilgilenmek için kurulmuştur. Günümüzde rolü azalmıştır.

BM’nin, uluslar arası sorunlarla ilgilenmek üzere Genel Kurula yardımcı olmak için kurulmuş birçok yardımcı organı bulunmaktadır. Bunlar : UNESCO ( BM Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü) WHO ( Dünya Sağlık Örgütü ) FAO ( BM Gıda ve Tarım Örgütü ) ILO ( Uluslar arası Çalışma Örgütü ) UNİCEF ( BM Çocuklara Yardım Fonu ) IMF ( Dünya Para Fonu ) İMF WHO ILO

NATO NATO ( Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü ), ABD, Kanada, Belçika, Hollanda, Fransa, İngiltere, İtalya, Danimarka, İzlanda, Lüksemburg, Norveç ve Portekiz tarafından 1949’da kurulmuştur. Türkiye, Yunanistan, Almanya ve İspanya sonradan Nato’ya katılmışlardır. Amacı Kuzey Atlantik bölgesinde barış ve güvenliği korumak, doğu blokundan gelecek bir saldırıya karşı Batı Avrupa’nın güvenliğini sağlamaktır. 1999’da yeni üye olanlar

Nato, üye ülkelerden herhangi biri saldırıya uğradığı takdirde diğer üye ülkelerin saldırıya uğrayan üyeye yardım etmesini öngörmektedir. En yüksek organı, Kuzey Atlantik Konseyi’dir. En yüksek askeri organı, Askeri Komite’dir. Askeri Komite’nin daimi merkezi, Brüksel’dedir ( Belçika ). Türkiye, NATO’ya katıldığı tarihten bugüne kadar ittifakın en etkin üyelerinden biri olmuştur. ABD’den sonra ittifak içindeki en kalabalık orduya sahip ülkedir.

Avrupa Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı ( OECD ) 2. Dünya Savaşı sonrasında Avrupa’nın büyük zarar görmüş ekonomisinin yeniden canlandırılmasıdır. ABD’ nin “Marshall Planı” adı verilen ve savaştan zarar gören Batı Avrupa ülkelerine yapılacak ekonomik yardımın yürütülmesi ve ülkeler arasındaki koordinasyonun sağlanması amacıyla 1948’te Finlandiya dışındaki bütün Batı Avrupa ülkelerinin katıldığı Avrupa Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ( OEEC ) olarak kuruldu.

1961’de ABD ve Kanada’nın da katılması ile örgüt Avrupa Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Teşkilatı’na ( OECD ) dönüştürüldü. Türkiye 1948’te üye olmuştur. 1964’te Japonya, 1971 yılında Avustralya ve Yeni Zelanda da katıldı.

OECD’nin temel hedefleri, üye ülkelerde en yüksek büyüme hızı ile istihdamı artırmak, mali istikrarı sağlamak, yaşam standardını yükseltmektir. Ayrıca kalkınmakta olan ülkelere yapılan ekonomik yardımları da koordine etmektedir. Bir çok uluslar arası kuruluşla ilişki içinde olan OECD aynı zamanda büyük bir veri merkezidir. Her yıl çeşitli konularda istatistikler ve üye ülkeler için ekonomik raporlar yayınlar.

AVRUPA KONSEYİ 5 Mayıs 1949’da on Batı Avrupa ülkesinin kurduğu bir örgüttür. ( Belçika, İngiltere, Danimarka, Fransa, İsveç, Hollanda, İrlanda, İtalya, Lüksemburg ve Norveç ). Amacı, üye devletler arasında iş birliğini güçlendirmek, ekonomik, kültürel, toplumsal, hukuki ve bilimsel alanda iş birliğini sağlamaktır. Merkezi, Fransa’nın Strasburg şehrindedir. Şu an 21 Batı Avrupa ülkesi üyedir. Türkiye, 1949’da üye olmuştur.

Konsey organları; Bakanlar Komitesi, Danışma Meclisi, Sekreterlik ve Avrupa İnsan Hakları Divanı’dır. Ana faaliyetleri, eğitim ve kültür alanında iş birliğini sağlamak, uluslar arası nitelikte sözleşmeler, anlaşmalar hazırlamak, kişi hak ve özgürlükleri ile ilgili normları tespit etmektir.

AVRUPA BİRLİĞİ ( AB ) AB 25 Mart 1957’de Belçika, Almanya, Fransa, İtalya, Lüksemburg ve Hollanda tarafından kurulmuştur. Amacı, üye ülkeler arasında bir ortak pazar kurmak, üye devletleri birbirine yaklaştırmaktır. Daha sonra, İngiltere, Danimarka ve İrlanda, bunlardan sonra da Yunanistan, İspanya, Portekiz, Avusturya, Finlandiya ve İsveç’te katılarak üye sayısı 15’e çıkmıştır. AB’nin temel hedefi, üye ülkeler arasında hizmet, sermaye ve iş gücünün serbest dolaşımını gerçekleştirmek, ekonomik ve siyasi politikaları uyumlu hale getirmek ve uzun dönemde siyasi açıdan birleşmiş bir Avrupa meydana getirmektir.

AB’nin başlıca organları; Avrupa Komisyonu, Bakanlar Konseyi, Avrupa Parlamentosu ve Adalet Divanı’dır. Avrupa Komisyonu AB’nin yaptığı anlaşmaları ve birliğin kurumlarının kararlarını onaylar. Komisyon merkezi Brüksel’dedir. Bakanlar Konseyi Avrupa Komisyonu tarafından sunulan konuları parlamentoya danıştıktan sonra karara bağlar.

Avrupa Parlamentosu Her ülke nüfusuna göre üye verir. Parlamento, komisyonun ve Bakanlar Konseyinin konularını inceler. Avrupa Adalet Divanı AB’nin tek yargı organıdır. Divan’ın görevleri, birliğin hazırladığı anlaşmaları ve kararları incelemektir. Türkiye, AB’ye girmek için 1959’da başvurmuştur. 1 Aralık 1964 tarihinde hazırlık dönemi başlamıştır. 1981 yılında Yunanistan’ın üye olmasıyla Türkiye – AB ilişkileri gerginleşmiş ve 1982 yılında ilişkiler Konsey tarafından askıya alınmıştır. 14 Nisan 1987’de AB’ye tam üye olmak için tekrar başvuran Türkiye’ye AB komisyonu 1989’da izin vermedi. 10 Ocak 1996 yılında gümrük birliğinin başlaması kararlaştırıldı. Aralık 1999’da yapılan Helsinki zirvesinde Türkiye, birlik tarafından aday ülke olarak kabul edildi.

CELALETTİN AYBAY TİCARET MESLEK LİSESİ COĞRAFYA ÖĞRETMENİ