EKONOMİK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA TEŞKİLATI (OECD)
OECD”nin Kuruluşu ve Amaçları OECD 1961 yılında, Batılı sanayileşmiş ülkeleri bir çatı altında toplayan ve Marshall yardımını dağıtmak amacıyla 1948 yılında kurulmuş olan OEEC”nin yerine kurulmuştur. OECD”nin amaçları kuruluş antlaşmasının (Paris Antlaşması) 1. maddesinde şu başlıklar altında belirlenmiştir: Üye ülkelerde kendi kendine yeterli en yüksek ekonomik gelişme ve istihdamı sağlamak, bu esnada mali istikrarı korumak, Üye olan ve olmayan ülkelerde (gelişmekte olan ülkelerde) ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmak, Uluslar arası ticaretin (dünya ticaretinin) yapılan taahhütlere bağlı kılınarak ve ayrımcılık uygulamadan gelişmesini desteklemek.
OECD”nin IMF ve GATT gibi kuruluşlarda olduğu gibi uluslar arası mali işbirliğinin sağlanması veya ticaretin serbestleştirilmesi şeklinde özel bir görev alanı yoktur. Daha çok ekonomik ve ticari konuların ele alındığı bir “tartışma ve inceleme forumu” niteliği vardır. Diğer taraftan, OECD AB gibi uluslar üstü yetkiyle donatılmış bir kuruluş da değildir. OECD, üye ülkelerin ekonomik, mali, sosyal siyaset uygulamalarının belli bir uyum içinde ortaklaşa öğrenilip ahenkleştirilmesine, ortak sorunların çözümlenmesine, bu alanlarda uyulması zorunlu veya ihtiyari kuralların ortaya konulmasına imkan hazırlamaya yönelik sürekli bir müzakere ve konferans ortamıdır. OECD çerçevesinde yapılan toplantılarda her yıl, dünya ve üye ülke ekonomilerindeki gelişmeler gözden geçirilir ve bu konuda yapılan araştırmalar OECD belgesi olarak yayınlanır.
OECD Bakanlar Konseyi toplantıları, IMF ve Dünya Bankası toplantılarından sonra düzenlenerek, parasal sorunlarla diğer ekonomik konular daha ayrıntılı olarak değerlendirilmektedir. OECD”de yapılan bütün faaliyetler, temelde çalışma grubu ve komite bazındadır. Alınan kararlar, önce çalışma gruplarında ve komitelerde yıl boyunca görüşülür. OECD”nin üç ana organı vardır: Konsey – en yüksek karar organıdır. Yürütme Komitesi – OECD”nin çalışmalarını izler, Konsey toplantılarının hazırlıklarını yapar ve Konsey tarafından kendisine verilen diğer işleri yürütür, Genel Sekreter – OECD”nin faaliyetlerinin yürütülmesinden sorumludur.
ŞANGAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ Bu örgüt Rusya ile Çin arasında oluşturulan bir uyum ve işbirliği temelinde Orta Asya”nın öteki devletlerinin de katılımıyla ABD”nin tek kutuplu dünya düzeni yaklaşımına verilen bir yanıt olarak düşünülmekte ve değerlendirilmektedir. 25 Nisan 1996”da bu işbirliği Şangay”da imzalanan bir anlaşma ile resmen kurulmuştur. İmzacı devletler; Rusya, Çin, Kazakistan, Tacikistan ve Kırgızistan”dır. Önce zirveler toplantıları şeklinde yürütülen görüşmeler Özbekistan”ın da bu yapıya kabul edilmesiyle Haziran 2001”de yapılan zirvede hareket örgüt haline dönüştürülerek “Şangay İşbirliği Örgütü” adını almıştır.
BAĞIMSIZĞU DEVLETLER TOPLULU Bağımsız Devletler Topluluğu 1992 yılında Baltık ülkeleri hariç eski Sovyetler Birliği ülkeleri tarafından kurulmuştur. Kuruluş Anlaşmasında, ekonomi ve maliye politikalarının uyumlaştırılması öngörülmüştür. Hedef olarak ise ekonomik birlik hedeflenmektedir.
BDT çerçevesinde 1992 yılında Askeri İşbirliği Antlaşması, 1993” te ise Ortak Pazar Antlaşması imzalanarak, karşılıklı olarak gümrükler ve katma değer vergisi minimum düzeye indirilmiştir. BDT”nin başlıca organları şunlardır: Devlet Başkanları Konseyi, Hükümet Başkanları Konseyi, Dışişleri Bakanları Konseyi, Savunma Bakanları Konseyi, Koordinasyon Komitesi, Ekonomik Sorunlar Mahkemesi, Devletlerarası Banka, Sekretarya