İLKÖĞRETİMDE MÜZİK ÖĞRETİMİ Seçkin Seçil BAŞARAN

Müzik Dersinin Genel Amaçları Temel müzik bilgilerine sahip olabilme Sesleri temel özellikleri ile tanıyabilme. Müziği oluşturan temel öğeleri kavrayabilme Müzik yapma ve dinleme araçlarını tanıyabilme Geleneksel ve çağdaş; yöresel ulusal ve evrensel müzikleri tanıyabilme Müziğin insan yaşamındaki yerini ve önemini kavrayabilme Müziğin her türünde nitelikli olanı niteliksizinden ayırt edebilme. Çevresi ile müziksel iletişim ve etkileşimde bulunabilme. Sesini doğru ve etkili kullanabilme. Dinlediği müziklere uygun ritmik devinimlerle eşlik edebilme Kazandığı müzik dağarcığını çeşitli etkinliklerle sergileyebilme Müziksel bir çevre içerisinde yaşadığının farkında olabilme. Çevresindeki müzik etkinliklerine katılabilme. Kendisini müzik yoluyla ifade edebilme Müzik yoluyla sevgi, paylaşma ve sorumluluk duygusunu geliştirebilme. Bilinçli bir müzik dinleyicisi olabilme Müzik kültürünün, genel kültürün bir öğesi olduğunu görebilme Ulusal birliğimizi bütünlüğümüzü pekiştiren ve dünya ile bütünleşmemizi kolaylaştıran bir şarkı dağarcığına sahip olabilme.

Müzik insan hayatının her alanında vardır. En basitinden kalp atışımızda, yürürken attığımız adımlarda ritim yaşar. Kapı zilimizin çalışında, teneffüse çıkmak için çalan zilde bile melodiler gizlidir. Hiç farkında bile olmayız, bir anda çıkıverir karşımıza müzik…

Çocuğun sesi güzel olmasa bile bırakın kendini ifade etsin Çocuğun sesi güzel olmasa bile bırakın kendini ifade etsin! Unutulmamalıdır ki müzik, duygu ve düşünceleri ifade edebilme yöntemlerinden en güzelidir.

Niçin Müzik Eğitimi ? Müziğin kültürel açıdan önemi vardır. Bir toplum ekonomi ve kültür alanlarında yarattığı kendi yaşayışına kattığı çağına uygun değerlerle varlığını sürdürebilir. Müzik kültür alanının bir dalıdır. Toplumun bu alanda da varlığını sürdürebilmesi, yarattığı ve yaşayışına kattığı müziklerle sağlanabilir. İnsan üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkileri olduğuna, bu etkilerle insanın iç oluşumunu biçimlediğine ve davranışlarında bu yolla değişiklik yaratabildiğine göre müzik toplumun iyiye, ileriye yönelmesinde davranışlarda değişiklik yaratma gücüyle etkin bir yardımcı öğe olabilir. Müziğin toplumsal ve kültürel önemi ile etkileme işlemi ancak eğitsel müzik öğretimiyle okulda yönlendirilebilir. Öğrenciye okulda kazandırılan müzikler, müzik anlayışı ve beğenisi gitgide ailede ve toplumda da yerleşecek bütün toplumda yaşanılır olacaktır.

Müzik yarı disiplin bir eğiticidir Müzik yarı disiplin bir eğiticidir. İnsanı yumuşatır geliştirir ve eğitir. İnsanı daha erdemli ve akılcı kılar. Müzik bir sanattır onu öğrenelim. Çek Eğitimci Komenski

Müzik kendi dersinde yapılmazsa, başka hangi derste yapılır? Müzik Dersinde Müzik Yapmak GEREKİR! Müzik kendi dersinde yapılmazsa, başka hangi derste yapılır?

Müzik dersinin ilkeleri Müziği yaşayışa katmak. Ses ve çalgı müziğinin birlikte yürütülmesini sağlamak. Yaratma duygusunu ve yeteneğini geliştirmek. Çocuğa kendi sesini sevdirmek ve onun sesini eğitmek. Çocuğun kulağını eğitmek. Çocuğu sanata yöneltmek.

Müzik dersi hiçbir zaman bir yetenek dersi olarak görülmemeli, işitme, ses organlarından fiziksel bir rahatsızlığı olmayan tüm normal öğrencileri kapsamalı yaratıcı, dinlendirici ve eğlendirici bir çeşitlilik ve canlılık içinde ele alınmalıdır. Her müzik dersinde müzik eğitiminin temel amacını oluşturan ses-kulak-zevk eğitimi çalışmaları bir bütün olarak ele alınmalıdır.

Yeni Müzik Öğretim Programı

1994- Programın temeli doğrudan gözlemlenip, ölçülebilen davranışçı yaklaşıma dayanmaktadır. 2006 -Programda bireyin bilgiyi kendisinin işlevselleştirdiği yapılandırmacı yaklaşım esas alınmıştır. 1994- Programın can alıcı noktasını hedefler ve hedef davranışlar oluşturmaktadır. 2006- Programda kazanımlar ve etkinlikler esası oluşturmaktadır. 1994- Dersler, ünite ve konular bazında ele alınmıştır. 2006- Program 4 adet üst öğrenme alanı üzerine teşkil edilmiş ve buna bağlı olarak da kazanımlar sarmal olarak sıralanmıştır.

1994- Programda öğretmen bilgiyi hazır olarak yapılandırarak öğrencilere vermektedir. 2006- Öğrenciler bilgiye ulaşmada aktif rol oynarlar ve bilgiyi kendileri yapılandırırlar. 1994- Bilişsel anlamda yoğun bir bilgi aktarımı söz konusudur. 2006- Sürekli bilgi aktarımından çok yaşamsal bilgiler, öğrenciler tarafından özümsenmekte ve işlevsel hale getirilmektedir. 1994- Üst düzey zihinsel süreçlerden çok ürün değerlendirilmektedir. 2006- Üst düzey zihinsel süreçler vurgulanmakla birlikte sadece ürün değil, aynı zamanda süreç de değerlendirilmektedir

1994- Hedef ifadeleri ve davranışlar öğrenci merkezlidir 2006- Kazanımlar öğrenci merkezlidir 1994- Öğrenme ve öğretme durumlarıyla ilişkili olarak daha çok geleneksel öğretim yaklaşımları sergilenmektedir. 2006- Geleneksel öğrenme ve öğretme yöntemlerinin yanı sıra çağdaş öğretim yöntemlerine de ağırlık verilmiştir. 1994- Daha çok bilişsel gelişim ön planda tutulmuştur. 2006- Bilişsel gelişim, devinişsel ve duyuşsal kazanımlarla sürekli olarak yaşamsallaştırılmaya çalışılmıştır.

Öğrenme Alanları Dinleme- Söyleme- Çalma Müziksel Algı ve Bilgilenme Müzik Kültürü Müzikte Yaratıcılık

Değerlendirme Yöntemleri Mülakat Öz değerlendirme, akran değerlendirme Performans Ödevleri Proje Portfolyo Kavram Haritaları Rubric Kontrol Listeleri Gözlem Formu

Öğrencilerin Beklentileri Güncel Müzikleri Öğrenmek Çeşitli Müzik Aletlerini Çalmak Derslerde Zevk ve Beğeni Eğitimine Yer verilmesi

Müzik dersinin temeli : Şarkı söylemek

Müzik dersinin temeli : Şarkı söylemek İlköğretimde şarkı öğretimi, müzik öğretiminin çekirdeğidir. Şarkı öğretimi söz ve ezgi öğretimini, bunlara temel olan ritim ve devinim öğretimini müziksel anlatımı ve uyum öğretimini içine alır. Şarkı sözel ve sessel öğeleriyle bir bütün olarak söylenir; çalışırken çocuk beyni tümüyle çalışır böylece çocuk tüm varlığı ve benliğiyle bir bütün olarak kendini ifade eder. Çocuk kendine uygun bir şarkıda kendini görür, yaşar, geliştirir, gerçekleştirir; çocuğa özgüvenim sağlar. Şarkı öğretiminde dikkat edilecek en önemli nokta şarkı seçimidir.çocuğun düzeyine,ses sınırlarına uygun şarkılar seçilmelidir. Aksi takdirde çocuğun ses sağlığının bozulmasına yol açılabilir. İlköğretim 1-3 sınıflar arası çocukların ses sınırları çok dardır.Fazla atlamalı olmayan,yan yana seslerden oluşturulmuş şarkılar seçilerek öğretilmelidir. 4 ve 5. sınıflarda ses aralıkları biraz daha genişlemiştir. Kulaktan öğretilecek şarkılar ezgi ve söz bakımından akılda kalacak yapıya sahip olmalıdır. Şarkının uygun ezgisi bölümlere ayrılabilmeli, bölümler halinde öğretilmeli ve bu bölümler bir önceki bölüme kolaylıkla bağlanabilmelidir.

İlköğretimde şarkı öğretimi, müzik öğretiminin çekirdeğidir.

Şarkı öğretimi söz ve ezgi öğretimini, bunlara temel olan ritim ve devinim öğretimini müziksel anlatımı ve uyum öğretimini içine alır.

Şarkı sözel ve sessel öğeleriyle bir bütün olarak söylenir; çalışırken çocuk beyni tümüyle çalışır böylece çocuk tüm varlığı ve benliğiyle bir bütün olarak kendini ifade eder.

Çocuk kendine uygun bir şarkıda kendini görür, yaşar, geliştirir, gerçekleştirir; çocuğa özgüvenim sağlar.

Şarkı öğretiminde dikkat edilecek en önemli nokta şarkı seçimidir Şarkı öğretiminde dikkat edilecek en önemli nokta şarkı seçimidir. Çocuğun düzeyine,ses sınırlarına uygun şarkılar seçilmelidir. Aksi takdirde çocuğun ses sağlığının bozulmasına yol açılabilir.

Çocuklara en doğal ve en güzel çalgının kendi sesleri olduğu açıklanmalı ve bu çalgıya çok iyi bakmak gerektiği yanlış ve gereksiz kullanıldığında çalgının artık kullanılamaz hale geleceği vurgulanmalıdır.

İlköğretim 1-3 sınıflar arası çocukların ses sınırları çok dardır İlköğretim 1-3 sınıflar arası çocukların ses sınırları çok dardır. Fazla atlamalı olmayan,yan yana seslerden oluşturulmuş şarkılar seçilerek öğretilmelidir. 4 ve 5. sınıflarda ses aralıkları biraz daha genişlemiştir.

Kulaktan öğretilecek şarkılar ezgi ve söz bakımından akılda kalacak yapıya sahip olmalıdır. Şarkının uygun ezgisi bölümlere ayrılabilmeli, bölümler halinde öğretilmeli ve bu bölümler bir önceki bölüme kolaylıkla bağlanabilmelidir.

Şarkı öğretme yöntemleri

Şarkı öğretme yöntemleri İşitme yoluyla şarkı öğretimi Sınıfta öğretilecek şarkı öğretmen tarafından çok iyi bilinmelidir. Öğretmen şarkı ile ilgili çalışmaları derse gelmeden önce tamamlamalıdır. Sözlerini ve ezgisini iyi bilmelidir. Sınıfta şarkının sözleri okunaklı bir şekilde tahtaya yazılır. Şarkının nefes yerleri belirtilmelidir. Öğretmen şarkıyı tahtaya öğrencilerden önce yazacağı için şarkıyı birkaç kez söyleyerek öğrencilere duyurmalıdır. Teyp varsa dinletilmelidir. Şarkının konusu hakkında çocuklara açıklama yapılmalı. Bilinmeyen kelimeler öğretmen tarafından gerekirse çocuklara karşılıklı bilgi alışverişi yapılarak açıklanmalıdır. Şarkının sözlerinin iyice anlaşılması için şiir tonunda toplu olarak birkaç kez okunmalıdır. Şarkı öğreniminde şarkının özelliğine göre bütün-parça-bütün yöntemi uygulanabilir, ancak yeri geldikçe parçadan bütüne yöntemi de uygulanabilir. Şarkının sözleri çok uzunsa önce cümleler halinde öğretilmeli daha sonra cümleler birleştirilerek şarkının öğretimi tamamlanmalıdır. Çocukların tümünün şarkı söyleme çalışmalarına katılmaları sağlanmalı, katılmayan çocuklar çok zorlanmamalıdır. Çocuk gruba derse ve öğretmene alışmasına paralel olarak sonraki çalışmalarda etkinliğe katılacaktır.

Sınıfta öğretilecek şarkı öğretmen tarafından çok iyi bilinmelidir.

Öğretmen şarkı ile ilgili çalışmaları derse gelmeden önce tamamlamalıdır. Sözlerini ve ezgisini iyi bilmelidir.

Sınıfta şarkının sözleri okunaklı bir şekilde tahtaya yazılır Sınıfta şarkının sözleri okunaklı bir şekilde tahtaya yazılır. Şarkının nefes yerleri belirtilmelidir. Öğretmen şarkıyı tahtaya öğrencilerden önce yazacağı için şarkıyı birkaç kez söyleyerek öğrencilere duyurmalıdır. Teyp varsa dinletilmelidir.

Şarkının konusu hakkında çocuklara açıklama yapılmalı Şarkının konusu hakkında çocuklara açıklama yapılmalı. Bilinmeyen kelimeler öğretmen tarafından gerekirse çocuklara karşılıklı bilgi alışverişi yapılarak açıklanmalıdır.

Şarkının sözlerinin iyice anlaşılması için şiir tonunda toplu olarak birkaç kez okunmalıdır.

Şarkı öğreniminde şarkının özelliğine göre bütün-parça-bütün yöntemi uygulanabilir, ancak yeri geldikçe parçadan bütüne yöntemi de uygulanabilir.

Şarkının sözleri çok uzunsa önce cümleler halinde öğretilmeli daha sonra cümleler birleştirilerek şarkının öğretimi tamamlanmalıdır.

Çocukların tümünün şarkı söyleme çalışmalarına katılmaları sağlanmalı, katılmayan çocuklar çok zorlanmamalıdır. Çocuk gruba derse ve öğretmene alışmasına paralel olarak sonraki çalışmalarda etkinliğe katılacaktır.

Çocuklara şarkı öğretirken şu hususlara dikkat edilmelidir Çocuklar müzik çalışmalarında doğru ve dik oturmalı, iki ayağı yere dengeli basmalıdır. Yeni şarkı öğretirken daha önce öğrenilen şarkılardan bir iki tanesi çocuklarla tekrar edilebilir. Çocuğun sesi dikkatli kullanılmalı, çocuk şarkıları bağırmadan söylemelidir. Şarkıları doğru sesten söyleyemeyenler ön tarafa alınmalı ve çalışmalar böyle sürdürülmelidir. Çocukların yaşlarına göre değişen ses genişliğine dikkat edilmeli ve bu genişliğin dışına çıkılmamalıdır.

Çocuklar müzik çalışmalarında doğru ve dik oturmalı, iki ayağı yere dengeli basmalıdır.

Yeni şarkı öğretirken daha önce öğrenilen şarkılardan bir iki tanesi çocuklarla tekrar edilebilir.

Çocuğun sesi dikkatli kullanılmalı, çocuk şarkıları bağırmadan söylemelidir.

Şarkıları doğru sesten söyleyemeyenler ön tarafa alınmalı ve çalışmalar böyle sürdürülmelidir.

Çocukların yaşlarına göre değişen ses genişliğine dikkat edilmeli ve bu genişliğin dışına çıkılmamalıdır.

TEMEL KAVRAMLAR

TEMEL KAVRAMLAR Ses ve Ritim Sesin Tınısı : Doğada var olan her sesin, ayrı bir özelliği vardır. Bu farklılıklar tını olarak ifade edilir. Örneğin tahtadan çıkan ses farklı, metalden çıkan ses farklıdır. İnsan sesleri de kadın, erkek ve çocuk sesleri olarak ayrılmakla birlikte; örneğin her çocuğun sesi de aynı değildir. İnsanları ses tınılarıyla tanıyabilir, başkalarından ayrıt edebiliriz. Aynı şekilde çalgıları da kendilerine ait ses tınılarıyla tanıyabiliriz. Farklı çalgılarla çalınan bir eser farklı işitilir. Bir eserin hangi çalgıyla seslendirildiği tınısından anlaşılabilir. Öğrenci tınıları ayırt edebilme konusunda eğitilmelidir.

TEMEL KAVRAMLAR Ses ve Ritim Sesin incelik-kalınlığı : Ses dalgalarının frekansıyla ilgili bir özelliğidir. Yüksek frekanslı sesler ince, düşük frekanslı sesler kalın olarak işitilir. İnsanlar belli bir frekans aralığındaki sesleri işitebilme ve incelik kalınlığını ayırt edebilme yetisine sahiptir. Öğrenciler, sesleri incelik ve kalınlığına göre ayırt edebilecek şekilde eğitmelidir. Kalın bir teli çektiğimizde kalın ses, ince teli çektiğimizde ince ses çıkar. Büyük bir davula vurduğumuzda kalın ses, küçük bir davula vurduğumuzda ince ses duyulur. Aynı şekilde keman ve viyolonsel şekil olarak birbirlerine benzer; fakat kemandan ince bir ses, viyolonselden kalın ses çıkar. Keman küçüktür, viyolonsel büyüktür.

TEMEL KAVRAMLAR Ses ve Ritim Sesin Gürlüğü: Doğada duyulan her ses aynı şiddette değildir. Örneğin su damlasının çıkardığı ses ile gök gürültüsünün sesi aynı şiddette duyulmaz. Fısıldayarak konuşan bir insanla, bağırarak konuşan bir insanın çıkardığı sesler farklı şiddettedir. Bu farklılığa gürlük denir. Gürlük kavramı müzikte de kullanılmaktadır. Gürlük tıpkı günlük konuşmada kullandığımız gibi müzikte de ifadeyi güçlendiren bir öğedir. Öğrenciler sesleri gürlükleriyle ayırt edebilme konusunda eğitilmelidir. .

TEMEL KAVRAMLAR Ses ve Ritim Müzikte Ritim Kavramı: Müzikte süre değerleri arasındaki ilişkiden ve bunların art arda gelişinden doğan zaman öğesidir. Müziği oluşturan öğelerden en temel olanıdır. Doğada yaşamın devamını sağlayan her şey belli bir ritimle gerçekleşir. Örneğin güneşin her gün yeniden doğuşu, mevsimler, kalp atışlarımız, nefes alışımız, yürüyüşümüz doğadaki ritme en basit örneklerdir. Konuşurken de doğru ritimle konuşan bir insanı daha iyi anlarız. Müzikte de akıcılığı ve anlaşılırlığı sağlayan öğe ritimdir. Öğrenciye ritim duygusu kazandırmak; hem düzgün ve etkili bir konuşma tekniği geliştirmesini, hem beden hareketlerinde düzgünlüğü ve uyumluluğunu, hem de müziği doğru icra etmesini sağlamak açısından önemlidir.

TEMEL KAVRAMLAR Ses ve Ritim Hız : Doğada ritmik olarak gerçekleşen her şey aynı hızda değildir. Yürüyen bir insanın çıkardığı ayak sesinin çıkardığı ritimle koşan bir insanınki birbirinden farklıdır. Bir konuşmanın etkili ve anlaşılır olması için konuşma hızına dikkat edilmesi gerekir. Nasıl ki çok hızlı yada çok yavaş konuşmak yanlışsa bir müzik eserinin kendi hızında seslendirilmemesi o derece yanlıştır. Öğrencilere konuşma ve müzikte hız kavramını kazandırmak konusunda eğitim vermek gerekir.

ÇOKLU ZEKA KURAMI Çoklu zeka kuramına göre aşağıdaki davranışlarda bulunan öğrencilerde Müziksel-Ritmik Zeka bulunabilir.

MÜZİKSEL RİTMİK ŞARKILARIN MELODİLERİNİ HATIRLAR GÜZEL ŞARKI SÖYLER ÇEVRESEL GÜRÜLTÜLERE DUYARLIDIR ŞARKILARIN MELODİLERİNİ HATIRLAR GÜZEL ŞARKI SÖYLER MÜZİK ALETİ ÇALAR VURMALI ALETLERDEN HOŞLANIR RİTMİK KONUŞUR YA DA HAREKET EDER FARKINDA OLMADAN MIRILDANIR ÇALIŞIRKEN MASAYA VURARAK RİTİM TUTAR MÜZİK DİNLEYEREK ÇALIŞIR ÖĞRENDİĞİ ŞARKILARI SINIFTA SÖYLER MÜZİKSEL RİTMİK

MESLEK FİİL DERS DERS DIŞI Bando elemanı Müzisyen Korist Şarkıcı Müzik Öğretmeni Tiyatrocu Besteci Kompozitör Bestele Şarkı sözü yaz Ritim tut Mırıldan Şarkı söyle Nota yaz Islık çal Ayaklarını vur Melodi tanı Enstrüman tanı Müzik Drama Beden Eğitimi Matematik   Orff Programı Bando Orkestra Müzik kolu Koro Gitar kulübü Aerobik Modern Dans Halk Oyunları

MÜZİKSEL-RİTMİK ETKLİNLİKLER Çalışırken müzik dinlenir. Matematikle ilgili şarkılar söylenir,ya da ritim tutulur. ÖRN: Matematik dersinde ritmik sayılar öğretilirken vurmalı bir çalgı kullanılarak ritim tutulur.

MÜZİKSEL-RİTMİK ETKLİNLİKLER Müzikal,Opera,konserlere gidilir. Konu ile ilgili çeşitli kalıplar cıngıl , şarkı yapılır. Örn: “2 kere 2, 4 eder” ingilizce alfabe şarkısı Bir doğa olayının metninin bestelenerek söylenmesi, yağmur’un oluşumu gibi.

MÜZİKSEL-RİTMİK ETKLİNLİKLER Duygular müzikle anlatılır. Örn: sınıf gürültü yapmaya başladığında “öğretmen gürültü yaparsanız konuyu anlayamazsınız.” cümlesini besteler ve sınıfa söyler.Böylece bağırıp çağırmadan kolayca sınıfın dikkatini çekebilir.

MÜZİKSEL-RİTMİK ETKİNLİKLER Fon müziği kullanılır. Tarih dersinde tarihi bir müzik eşliğinde bir savaşın anlatılması. Türkçe dersinde şiirlerin fon müziği eşliğinde okunması.

Fon Müziği Yapılan araştırmalara göre fon müziği eşliğinde bir sunum dinleyen öğrencilerin konuyu hafızalarına daha kolay kaydettikleri görülmüştür.Bu bağlamda barok ve klasik türdeki eserler daha etkili bulunmuştur.

ÇALGI BİLGİSİ

Kendinde müzik olmayan, seslerin tatlı ahenginden heyecan duymayan insan, hainlik ve hırsızlık için yaratılmıştır. Onun ruhu geceden karanlık, tutkuları cehennem kadar karadır. Böyle bir insana güvenemeyiz. Shakespeare

Kaynakça İlköğretimde Müzik Eğitimi Modül 9 (M.E.B.) İlköğretim Kurumları Müzik Dersi Öğretim Programı (M.E.B) Müzik Öğretimi Müzik Ansiklopedisi Yayınları Müzik Çalışalım Nezihe ŞENTÜRK, Mahiye MORGÜL (Kök Yayıncılık) Eğitimde Yaratıcı Dramaya Merhaba Mahiye MORGÜL (Kök Yayıncılık) Dr.Nilay T.Bümen,Okulda çoklu zeka kuramı Yrd.Doç.Dr. Ahmet Saban,Çoklu Zeka Teorisi ve Eğitim. Doç.Dr.Ziya Selçuk,Çoklu Zeka uygulamaları. http://ttkb.meb.gov.tr/ Milli Eğitim Bakanlı Talim Terbiye Kurulu Web Sitesi ÇETİNEL , Zafer İlköğretim Müzik 8 Ders Kitabı, Küre Yayıncılık, İstanbul , 2004 İlköğretim Okulu Ders Programları Müzik Programı , Milli Eğitim Yayınevi, İstanbul ,2000