Sarcocystidae, Toxoplamatidae Fakültatif veya zorunlu heteroksen gelişir. Sonkonakları genellikle memeli veya kanatlı karnivorlardır. Arakonaklar eti yenen hayvanlardır. Oocystleri Isosporoid tipdir. Sarcocystidae Sarcocystis Frenkelia Toxoplasmatidae Toxoplasma Neospora Hammondia Besnoitia soyları vardır.

Sarcocystis Enfeksiyonları Sarcocytosis Sonkonak: Karnivor hayvanlar ve insan İnce barsak propria mukozasında yerleşir Arakonak: Sonkonağın avı konumunda olan veya eti tüketilen hayvanlar (ruminant, domuz gibi) Önce damar endotellerinde (takizoitler), sonra kaslarda (bradizoit, kistozit, kas kistleri) bulunur.

Sarcocystis, morfoloji Oocyst: Dışkı ile atıldığında ince cidarlı olduğu için parçalamıştır. Sporokistleri genellikle görülür. Sporokistler:12 x 8 mikron

Tachyzoite (takizoit) Bradyzoite (Bradizoit, kistozoit, kas kistleri

Makrokistler, bir kaç cm Mikrokist, 700 mikron-1 mm

Etlerde Sarcocystis kistleri

Sarcocystis, yaşam çemberi, Sonkonakda Karnivorlar kaslarında bradizoit bulunan etleri yiyerek enfekte olur. İnce barsakda serbest kalan bradizoitler propria mukozaya girer. Hemen gametogoni başlar. Oocyst oluşur. Sporlanma yine barsakda olur. Sporlanmış oocystlerin cidarı parçalanır ve genellikle sporokist olarak atılır. Bazen oocyst olarak da atılır.

Sarcocystis, yaşam çemberi, Arakonakda Sporokistler ağız yolu ile alınır, enfeksiyon oluşur. İnce barsakta sporozoitler serbest kalır, bağırsak duvarından geçerek mesenter arterlere girer. Mezenter arterlerin endotel tabakasında 1. nesil şizogoni olur. (merozoit 1 = taşizoit 1’ler), Bunlar tüm vücuda dağılır, kapillar damar endotellerinde 2. nesil şizogoni olur. (merozoit 2 = taşizoit 2’ler), Dolaşımdaki mononükleer hücrelerin sitoplazmasında endodyogeni ile merozoit 3 ( taşizoit 3) ler oluşur. Etkenin hızlı çoğalma dönemi sona erer. Buraya kadar olan akut sarcocystosis dönemidir.

Sarcocystis, yaşam çemberi, Arakonakda Dolaşımdaki merozoit 3 (takizoit 3) ler kalp, iskelet kasları ve sinir dokuya girerek kistler oluştururlar. Bu doku kistlerinin oluşması ile etkenin yavaş çoğalma dönemi başlar (Kronik sarcocystosis). Kistlerin içinde, yuvarlak ve enfektif olmayan metrositler meydana gelir. Kistin içinde localar oluşur. Metrositlerden muz dilimi şeklindeki bradizoitler meydana gelir. Böylece kist olgunlaşır. Kistler birkaç yıl canlı kalabilir. Sonkonağın enfeksiyonu sadece içinde bradizoit bulunan olgun kistlerle olur.

Sarcocystis türlerinde hayat siklusu-sırası ile; Karnivor-sonkonak (köpek, kedi) Dışkı ile sporocyst atılır Arakonak (sığır, koyun gibi) ağız yolu ile alır Damar endotellerinde 2 nesil merogoni( şizogoni ), endodyogeni Taşizoitlerin oluşması (hızlı çoğalma-akut dönem) Kaslarda bradizotlerin oluşması (yavaş çoğalma, kronik dönem) Bu kistleri taşıyan arakonak etlerinin sonkonaklar tarafından yenmesi İnce barsaklarda gametogoni, oocyst oluşması Sorogoni, sporlanmış oocystlerin cidarının parçalanması Sporocystlerin dışkı ile atılması.

Klinik-Patolojik Bulgu Arakonaklarda: Akut sarcocystosis: Önemli bulgular yoktur. Takizoitlerin oluştuğu dönem. Kronik sarcocystosisi: Kaslarda doku kistlerinin oluştuğu dönem. Genellikle klinik belirti olmaz. Hafifi şekilde myozitis. Sonkonaklarda: Tipik bulgu yok.

Sarcocystosisi’de epidemiyoloji Sonkonakta parazite karşı immunite gelişmez, reenfeksiyonlar olur. Sorogoni sonkonakta olur. Sporocystler dışkı ile atıldığında arakonak için enfektiftir. Sporokistler dış şartlara okldukça dayanıklı, Doku kistleri uzun süre canlı kalır. Bu nedenle arakonaklarda enfeksiyonun prevalansı çok yüksektir (%100 lere varmaktadır), Sonkonaklar sadece arakonak doku kistlerini alarak enfekte olurlar.

Sığırlarda Sarcocystosis Sonkonaklarını köpek, kedi ve insanları yaptığı sırası ile; Sarcocystis cruzi (S.bovicanis) Sarcocystis hirsuta (S.bovifelis) Sarcocystis hominis (S.bovihominis) *Sığırlarda doku kistleri mikroskobiktir. Doku kist duvar özelliklerine göre ayrımı yapılır.

Sığır sarcocystosis Klinik-Patolojik Bulgular S.bovicanis patojendir. İntermittent ateş, süt veriminde azalma, dispne, kondisyon kaybı, ishal, hiper salivasyon, mukozalarda kanamalar. Gebeliğin son döneminde abort, Dalmeny hastalığı (Doğal sarcocystosis)

Koyunlarda Sarcocystosis Sonkonaklığını köpeklerin yaptığı; Sarcocystis tenella (S.ovicanis) Sarcocystis arieticanis Doku kistleri mikroskobik (1-2mm) Sonkonaklığını kedilerin yaptığı; Sarcocystis gigantea (S.ovifelis) Sarcocystis medusiformis Doku kistleri makroskobik (1 cm)

Sarcocystis tenella-mikrokist Koyunlarda; S.tenella patojendir. Anoreksi, abort, ataksi, ensefalomyelitis Sarcocystis gigantea-makrokist-oesophagus

Domuz; Sarcocystis miescheriana (S.suicanis), S.suihominis, Doku kistleri makroskobik S.porcifelis, Doku kistleri mikroskobik Klinik olarak; Kilo kaybı, kas titremeleri, mozitis, topallama, dispne, deride döküntüler Atlarda; Sarcocystis fayeri S.equicanis S.bertrami Sonkonakları köpek.

SARCOCYSTOSİS=SARCOSPORİDİOSİS Tanı: Sonkonakta dışkıda sporocystleri, Sporlanmış oocystler (ince cidarlı, içinde 2 adet sporokist, 4 er adet sporozoit) Tedavi: Amprolium Halofuginon Salinomisin Kontrol Kaslardaki kistler 65 derece sıcaklıkta enfektivitesini kaybeder. Çiğ et sonkonaklara verilmez. Arakonakta; Biyopsi ve nekropsi örneklerinde Histopatolojik yöntemler, Serolojik testler Moleküler biyolojik yöntemler (PCR)

Equine Protozoal Myeloensefalitisi (EPM) Etken Sarcocystis neurona, S.falcatula MSS’mi sarcosporidiosisi Orta, Kuzey ve Güney Amerika’da görülmekte. Atlarda MSS’ne ve kaslara yerleşir. Atlar atipik arakonaktır. Atlarda spinal kord, beyin, nöron hücrelerinde ve lökositlerin sitoplazmasında bulunur. Endopoliyogenik yolla çoğalır. Kesin sonkonak Opossum’lar, Arakonakları kedi, kokarca, rakun, armadillo.

Klinik Bulgular Şiddetli nörolojik semptomlar oluşur, Sallantılı yürüyüş, hafif felç, topallık, ataksi, konstipasyon, idrarı tutamama, kas atrofileri, terleme, zayıflama, tek taraflı yüz felci, dilde kısmi felçler,

Patolojik bulgular Makropatolojik olarak spinal kord da hemoraji,ve malacia, Mikropatolojik olarak beyin ve medulla spinalisde perivasküler lenfosit infiltrasyonuna bağlı nodüler karekterde beyaz-gri alanlar, nekrotik değişiklikler ve kanama odakları. Lezyonlar non-suppuratif karekterdedir.

TANI: Serebrospinal sıvı ve serum incelenir. Western blot tekniği, PCR, immunoblot analizleri. Histopatolojik kesitlerde etken aranır. Damar endotellerinde gül benzeri görünümde takizoitler (şizont, merontlar).

Tedavi Pyrimethamine Sulfadiazine/trimethoprim Klinik belirtiler ortadan kalkana kadar kullanılır.

Frenkelia Enfeksiyonları Sonkonak: Şahin gibi yırtıcı kuşlar Arakonağı: Fare (kemiriciler) Biyolojisi Sarcocystis’ler gibidir. Sonkonağı sporlanmış oocyst olarak terkeder. Arakonakta karaciğerde şizogoni/merogoni geçirir, MSS nde doku kistleri oluşur. Doku kistleri makroskobik olarak görülebilir. Bu kistleri (bradizoit içeren) yiyen sonkonakğın barsağında gametogoni ve sporogoni çoğalması görülür. Karaciğerde nekrotik lezyonlar, perivasküler hücre infiltrasyonu, MSS nde yangıya yol açarlar.