Kemal ÜÇÜNCÜ,İş Güvenliği Mühendisi Ekim 2013 Versiyon:C Makine Risk Analizi Kemal ÜÇÜNCÜ,İş Güvenliği Mühendisi Ekim 2013 Versiyon:C

İçerik 1. Makine güvenliği-Kavramlar 2. Risk yönetimi ve kontrol hiyerarşisi 3. Mevzuat 4. Makine Tehlikeleri Makine risk analizi Makine koruyucularına genel bakış Makine güvenliğinin bakım boyutu Makine güvenliği- Bilgilendirme

Makine Güvenliği-Kavramlar Belirli bir uygulama için birleştirilmiş ve en azından bir tanesi dönen birbiriyle bağlantılı parça ve parça gruplarının montajlı hali Kompleks fabrikalar,üretim hatları Güvenlik komponentleri Bir makinanın esas fonksiyonlarını farklılaştıran değişebilen parçalar   *Article 2 of the Machinery Directive

Makine Güvenliği-Kavramlar Makine ve ekipmanların tasarımı,işletilmesi,bakımı ve elden çıkartılması esnasında çalışanların sağlığının gözetilmesi ile ilgili alınan önlemlerin bütünüdür

Makine Güvenliği-Kavramlar İş güvenliği önlemleri açısından makinalar Üretim yapan makineler Kaldırma makinaları Taşıma ve istifleme makinaları Basınçlı kaplar ve kompresörler Isıl işlem makinaları Enerji üreten/dönüştüren makinalar Cihazlar Proses endüstrisi,tesisatlar El Aletleri…

Makine Güvenliği-Kavramlar Sabit Koruyucu Ayarlanabilir Koruyucu Ara Kilitlemeli Koruyucu Duyarlı Koruyucu Ekipman Beklenmeyen Çalışma Operasyon Noktası Mantıklı Öngörülebilir Yanlış Kullanım

Mevzuat 89/391/EC 30 kadar kardeş direktif İlk makine direktifi :1993 İş Sağlığı ve Güvenliği Çerçeve Direktifi 30 kadar kardeş direktif İlk makine direktifi :1993 Son direktif: 2006/42/EC Yürürlük:29.12.2009 CE : Ürünün ilgili direktif(ler)e uygunluğunun işareti 7

Makine Güvenliği - Türk Mevzuatı Makine Emniyeti Yönetmeliği ,2006/42/EC ,03.03.2009 Makine Koruyucuları Yönetmeliği, 17.05.1983 Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği,97/23/EC , 22.01.2007 İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, 2009/104/EC 25.04.2013 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü,4.12.1973 (İptal)

Makine Güvenliği - Türk Mevzuatı Makine Emniyeti Yönetmeliği ,2006/42/EC ,03.03.2009 Makine Uygunluk Değerlendirmesi -Beyana göre Temel sağlık ve güvenlik şartları -Standartlara uygunluğa göre -İç kontrole göre -Tip incelemesi+iç kontrol -Tam kalite güvencesi Tam kalite güvencesi-Ek IV -Testereler -Ahşap işleme mak. -Presler -Kaldırma mak. -Asansörler -Koruma tertibatları .. Onaylanmış Kuruluş Listesi: http://ec.europa.eu/enterprise/newapproach/nando/index.cfm?fuseaction=country.notifiedbody&cou_id=792

Makine Güvenliği - Türk Mevzuatı

Mekanik tehlikelerde önlem hiyerarşisi En az etkili Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD) Yönetimsel önlemler Uyarıcı sistemler Mühendislik önlemleri Ortadan kaldır veya azalt En etkili

Makine Risk Değerlendirmesi Tasarımcı tarafından alınan iş güvenliği önlemleri Risk Değerlendirmesi 1.Özünde güvenli tasarım 2.Makine koruyucuları ve tamamlayıcı önlemler 3.Kullanım kılavuzları ve ikazlar Tasarımda risk azaltma EN ISO 12100:2010 Safety of machinery EN 61511 Functional safety ISO 13849-1 EN/IEC 62061 Kullanıcı tarafından alınan iş güvenliği önlemleri ISO 31000 Risk Assessment Talimatlar Periyodik bakım İş izin sistemi.. İlave koruyucular KKD Eğitim vb Kullanımda risk azaltma 12

1 2 3 Makine Tehlikeleri Radyasyon Mekanik Gazlar,tozlar,sisler Termal konfor Gürültü Titreşim Kayma-Düşme Psikolojik Mekanik Elektrik İnsan-makine arayüzü Çalışma hızı Lay-out Gazlar,tozlar,sisler Sınırlandırılmış alanlar Tehlikeli kimyasallar Parlama,patlama

Tehlikeli Mekanik İşlem Uygulamaları   Kesme (cutting) Torna,freze,taşlama,testere,matkap Makaslama (shearing) Giyotin presler,makaslar Ezme (punching) Presler,zımba,ütü,perçin ve ıstampa   Bükme-kıvırma (bending) Bükme presleri (press brakes), Boru/saç kıvırma makinaları, Merdaneler

Özünde Güvenli Tasarım Tehlikeli bölgeye girişi önleyecek geometri Hızlı durdurma sistemleri Yuvarlatılmış kenarlar Düzgün yüzeyler Patlayıcı ortamlara uygunluk Basınç sınırlandırma Hidrolik-pnömatik önlemleri Elektriksel koruma Bakım yapılabilirlik Ergonomik tasarım Kumanda sistemlerine kolay erişim Dinamik kuvvetlerin dengelenmesi Kararlılık ve stabilite Dayanım

Preslerde Tehlikeler  İşlem/Tehlike Gürültü Titreşim Zorlanma Ezilme Kesilme Termal Kimyasal Elektrik Parça taşıma  Ayar Besleme Presleme Parça çıkarma Bitmiş p. taşıma Bakım

Örnek Risk Değerlendirme: CNC Torna

Makinalarla İlişkili İş Kazaları -Türkiye Kaynak :SGK İstatistikleri 2012

Kaynak:BauA Survey,Almanya 2005-2006 Makina Kaynaklı İş Kazası Nedenleri -Almanya Kaynak:BauA Survey,Almanya 2005-2006

Yaşanmış Ölümcül Kazalar 2 1 4 3

-Bir güvenlik düzeneğini işe yaramaz hale getirme Manipulasyon -Kandırma,aldatma … -Bir güvenlik düzeneğini işe yaramaz hale getirme Tezgahlarda manipulasyon oranı %37 2006 yılı Almanya’da yapılan bir araştırma (*) * BGIA – Report „Manipulation von Schutzeinrichtungen an Maschinen“, 2006

Bakım Makine Güvenliğinin Bakım Boyutu Bakımın Kapsamı Bakım Onarım Ayar Kalıp değiştirme Temizlik Yağlama Boyama Kaplama Onarım Değiştirme Sökme-takma Kontrol Ölçme Teşhis Doğrulama Kalibrasyon Stok takibi İş planlama Olasılık tahmini İyileştirme Yenileme Tasarım değiştirme Kurma Yer değiştirme Risk Değerlendirme 22

Bilgilendirme

Bilgilendirme

Ekler – Makine Güvenliği Temel Standartlar TS EN 953+A1 -2011 Makinalarda güvenlik - Koruyucular - sabit ve hareketli koruyucuların tasarımı ve yapımı için genel özellikler TS EN ISO 13857 -2009 Makinalarda güvenlik- Kol ve bacakların ulaşabileceği bölgelerde tehlikenin önlenmesi için güvenlik mesafeleri TS EN 13985+A1 -2010 Takım tezgahlarında - Güvenlik - Giyotin makaslar EN ISO 12100:2010 Safety of machinery General principles for design. Risk assessment and risk reduction EN ISO 13849 :2009 Safety of machinery Safety-related parts of control systems EN 60204 :2010 Safety of machinery Electrical equipment of machines EN ISO 13855:2010 Safety of machinery Positioning of safeguards with respect to the approach speeds of parts of the human body ISO 14971-2007 Application of risk management to medical devices EN1088:2007 Safety of machinery Interlocking devices associated with guards EN 61511 Functional safety Safety instrumented systems for the process industry sector