TÜBİTAK MARMARA ARAŞTIRMA MERKEZİ YAKIT KALİTESİ VE DÜŞÜK KÜKÜRTLÜ YAKITLARIN KULLANIMINA YÖNELİK DEĞERLENDİRME Doç.Dr. Fehmi AKGÜN TÜBİTAK MAM Enerji Enst Müd Yard. PK.21 41470 Gebze KOCAELİ Tel: 0 262 677 27 00, Faks: 0 262 6412309 – 0 262 6423554 http://www.mam.gov.tr/ Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara

Sunum Planı Yakıt Kalitesi – Motor Performansı Yakıt Kalitesini Belirleyen Bazı Parametreler Düşük Kükürtlü Yakıtın Olumlu Etkileri Düşük Kükürdün Olumsuz Etkisi AB Dizel Emisyon Değerleri Ülkemizde durum Sonuç ve Değerlendirme Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara

Yakıt Kalitesi – Motor Performansı Güç İlk tutuşma ve düşük sıcaklıkta çalışma Yakıt tüketimi Emisyon Araç ömrü (yağlama) Konfor ve sessizlik ……. Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara

Yakıt Kalitesini Belirleyen Bazı Parametreler Viskosite Yakıtın uygun pompalanması Yağlama özelliği Cetan sayısı (dizel) İlk ateşleme ve rejime ulaşma açısından önemli Soğukta çalışma ve ilk ateşleme durumunda yüksek Cetan sayısı. Kükürt İçerigi Asit oluşumu ve korozyon etkisi Partikül oluşumu Eksoz gazı konvertörlerinin zehirlenmesini önleme Yağlama Özelliği Düşük viskosite ve düşük kükürt içeriği ile daha az yağlama Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara

Düşük Kükürtlü Yakıtın Olumlu Etkileri Performans ve İleri sensör sistemi kullanılabilme olanağı: Elektronik kontrol Değişken yükte optimum yakıt enjeksiyonu Yüksek basınçta yakıt besleme sisteminin kullanımı Turbo uygulamaları Yüksek hızlı motor dizaynı için gerekli optimum yanma kontrolü Düşük sıcaklıklarda yeterli akışkanlık Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara

Düşük Kükürtlü Yakıtın Olumlu Etkileri Emisyonlar Daha düşük SO2 emisyonu Daha az partikül emisyonu Konvertör kullanımı: Partikül ve NOx emisyonları için katalitik konvertörler kullanılabilmesi (daha az partikül oluşmasına rağmen) Kükürt konvertör dönüşüm veriminde ciddi düşüşlere ve tıkanmalara neden olmakta,   SO2 nin H2O ile birleşerek oluşan H2SO4, özellikle motorun piston/segman bölgelerinde korozyona ve aşınmaya neden olmakta ve bakım maliyeti artmakta. Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara

Düşük Kükürdün Olumsuz Etkisi Performans Cetan Sayısının düşmesi Viskosite NOx emisyonunda artış Konfor Araç gürültüsü Düşük Kükürdün Olumsuz Etkisinin Giderilmesi için yakıt katkıları Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara

AB Dizel Emisyon Değerleri Binek Araçlar için AB emisyon değerleri g/km Tarih CO HC HC+NOx NOx PM Dizel Euro 1 1992.07 2.72 (3.16) - 0.97(1.13) 0.14(0.18) Euro 2, IDI 1996.01 1.0 0.7 0.08 Euro 2, DI 1996.01a 0.9 0.10 Euro 3 2000.01 0.64 0.56 0.50 0.05 Euro 4 2005.01 0.30 0.25 0.025 Euro 5+- 2008 ortası 0.20 0.005 +: Parantez içi değerlerler ABD Ulaştırma Bakanlığının belirlediği değerlerdir. Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara www.dieselnet.com

AB’de Dizel Yakıtı Gelişimi AB’inde uygulanan dizel yakıtı standardı EN 590 dır. Dizel yakıtı için kükürt ieriğinin yıllara göre değişimi: 1994.10: Maksimum kükürt oranı 0.2% (wt.). Minimum setan sayısı 49. 1996.10: Maksimum kükürt oranı 0.05% (wt.) = 500 ppm 2000.01: Maksimum kükürt oranı 350 ppm. Minimum setan saysı 51. 2005.01: Maksimum kükürt oranı 50 ppm . Karayolu araçları için 10 ppm kükürt içeren dizel yakıtı bulunmalıdır. 2009.01: Maksimum kükürt oranı 10 ppm (karayolu ve yol dışı araçlar için). www.dieselnet.com Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara

AB Kükürt Seviyeleri (ppm) Benzin: Euro 2: 500 Euro 3: 150 Euro 4: 50 Euro 5: 10 Dizel Euro 2: 500 Euro 3: 350 Euro 4: 50 Euro 5: 10 Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara

Ülkemizde durum www.tupras.com.tr PROJENİN İZMİR Dizel Kükürt Giderme İZMİT Reformer ve Dizel Kük.Gid. KIRIKKALE Dizel Kük.Gid.ve Ref. Ünit. Mod. İZMİR Benzin Spesifik. İyileş Toplam Yatırım Tutarı 139.5 Milyon USD 327.6 Milyon USD 332.4 Milyon USD 20 Milyon USD Kapasite (m3/gün) 9.600 "8.500 (Dizel Kük.Gid.) 4.500 (Yeni Ref.)" "4.500 (Dizel Kük.Gid.) 3.600 (Reformer)" "3.900 (Reformate) 1.510 (WCN)" Lisansör/Paket Mühendislik UOP UOP    ABB / AXENS (IFP) - Yatırıma Başlama Tarihi 1997 1998 2001 İşletmeye Alma Tarihi 2005 2006 2007 Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara www.tupras.com.tr

Fırsatlar Refineri Yatırımları etkin bir şekilde yapılmakta Otomobil üreticileri konuya hakim Standart çalışmaları gelişime paralel olarak devam ediyor Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara

Bariyerler Daha çok bilinçli son kullanıcı Dağıtım kanallarının modernisazyonu Geçiş döneminin yaşanıyor olması Dağıtım şirketleri Kullanıcılar Çevre ülkelerde mevcut pazar yapısı Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara

Ar-Ge Başlıkları İleri Kükürt arıtma teknikleri Rafinerisazyon teknolojileri Araç ve Motor teknolojileri Fischer-Tropsch prosesleri Alternatif yakıt teknolojileri İleri Katalizör teknolojileri Mevcut Filoya uyum teknolojileri Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara

Sonuç ve Değerlendirme Düşük kükürtlü yakıt kullanımının faydası, bazı olumsuz yönlere rağmen, tartışılamaz. Geçiş sürecinde planlama ve bilinçlendirme önem arz etmekte. Daha nitelikli yakıt ve buna uygun araç geliştirilmesi önemli. AB ve ülkemize yayınlanmakta olan standartlar ile düşük kükürtlü yakıt kullanımını kaçınılmaz. Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara

TEŞEKKÜRLER TÜBİTAK MAM PK. 21, 41470 GEBZE,KOCAELİ Tel: +90-262-677 27 00 ; Faks: +90-262-641 23 09 www.mam.gov.tr Türkiye’de Temiz Yakıtlar ve Araçlar Yuvarkak Masa Toplantısı, 4 Mayıs 2006, Neva Palas Hotel, Ankara