MERSİN HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI (2010-2014) TÜRKİYE’DE AŞIRI TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI PROGRAMI (2011-2015) GENÇLER, SAĞLIKLI YAŞAM ELİNİZDE PROJESİ Züleyha KAPLAN Beslenme ve Diyet Uzmanı

YEMEK İÇİN YAŞAMAK??? YAŞAMAK İÇİN YEMEK???

Sağlık, insan yaşamının sürdürülmesinde, yaşam kalitesinin yükseltilmesinde ve korunmasında özel bir öneme sahiptir.  

Sağlığın korunması ve geliştirilmesi kişinin öncelikle kendi sağlığına sahip çıkması ve sağlık bilincini geliştirmesi ile mümkün olduğu unutulmamalıdır.

"MİNİMUM HASTALIK RİSKİ , MAKSİMUM SAĞLIK" HEDEFİMİZ "MİNİMUM HASTALIK RİSKİ , MAKSİMUM SAĞLIK"

Maksimum Sağlık İçin Yeterli ve Dengeli Beslenme Düzenli Fiziksel Aktivite Sigarasız Yaşam Stresten Uzak Durma Düzenli Sağlık Kontrolü şarttır.

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR? Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin her birinin yeterli miktarlarda alınması ve vücutta uygun şekilde kullanılmasıdır

YETERLİ VE DENGELİ BESLENMENİN ÖNEMİ NEDİR? Yeterli ve dengeli beslenme sağlığın temelidir. Büyüme ve gelişme ve vücudun normal çalışması için Mikroplara karşı dayanıklı olmak için Okulda ve iş hayatında daha verimli ve başarılı olmak için Obezite, diyabet, hipertansiyon, kalp hastalığı, kanser gibi hastalıklardan korunmak için önemlidir.

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Hepimiz İçin Önemlidir

Süt ve Süt Ürünleri Et, Yumurta ve Kurubaklagiller BESİN GRUPLARI Süt ve Süt Ürünleri Et, Yumurta ve Kurubaklagiller Taze Sebze ve Meyveler Tahıllar ve Tahıl Ürünler

GÜNLÜK TÜKETİLMESİ GEREKEN MİKTARLAR SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ ; YETİŞKİN:2 PORSİYON ÇOCUK : 3-4 PORSİYON ET, YUMURTA, BAKLAGİLLER ; YETİŞKİN VE ÇOCUK: 2 PORSİYON TAZE SEBZE VE MEYVELER ; 3-5 PORSİYON TAHILLAR VE TAHIL ÜRÜNLERİ ; 4-6 PORSİYON

Vitamin Mineral Yetersizlikleri Kansızlık Diş Çürükleri Obezite YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDİĞİMİZDE HANGİ SAĞLIK SORUNLARI İLE KARŞILAŞABİLİRİZ? Vitamin Mineral Yetersizlikleri Kansızlık Diş Çürükleri Obezite Diyabet Hipertansiyon …………………… Kalp Hastalıkları Kemik Erimesi Uyku Apnesi Karaciğer Yağlanması Bazı Kanser Türleri Okul ve İş Başarısında Azalma ……………………

ÇAĞIN SALGINI; OBEZİTE

Obezite Nedir?

OBEZİTE (ŞİŞMANLIK ) NEDİR? Dünya Sağlık Örgütü(DSÖ) tarafından Obezite, “Sağlığı bozacak ölçüde vücutta anormal veya aşırı yağ birikmesi“olarak tanımlanmaktadır. Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının ortalama %15-20’sini, kadınlarda ise %25-30’unu yağdokusu oluşturmaktadır. Erkeklerde bu oranının %25, kadınlarda ise %30’un üzerine çıkması OBEZİTE

YAŞAM KALİTESİNİDÜŞÜREN OBEZİTE YAŞAM KALİTESİNİDÜŞÜREN ÇOK FAKTÖRLÜ BİR HASTALIKTIR.

OBEZİTENİN NEDENLERİ Yaş Cinsiyet Medeni durum Doğum sayısı Sosyo–kültürel etmenler Eğitim düzeyi Gelir durumu Hormonal ve metabolik etmenler Genetik etmenler Psikolojik problemler Yetersiz fiziksel aktivite Aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları Sık aralıklarla çok düşük enerjili diyetler uygulama Sigara-alkol kullanma durumu Kullanılan bazı ilaçlar

OBEZİTE ENERJİ ALIMI ENERJİ HARCAMASI PROBLEM HANGİ TARAFTA ?

HEDEFLER HER İKİ TARAFA YÖNELİK OLMALI ! OBEZİTE ENERJİ ALIMI ENERJİ HARCAMASI HEDEFLER HER İKİ TARAFA YÖNELİK OLMALI !

Çocuk ve adölesanlarda; Ayaküstü beslenme, Tatlandırılmış içeceklerin tüketimi, Okullarda enerji yoğunluğu fazla olan atıştırmalık besinlerin ve ayaküstü besinlerin varlığı, Televizyon ve yazılı basında reklamların artışı. 22

ÇOCUKLUKLARDA VE ERGENLERDE BESLENME NEDEN ÖNEMLİDİR? Çocukluk dönemi; yetişkinlik için temel beslenme alışkanlığın geliştirildiği bir dönemdir

ERGENLİK DÖNEMİNDE YAPILAN BESLENME HATALARI NELERDİR? Ara öğünlerde özellikle okulda enerji yoğunluğu yüksek besin değeri düşük cips, kola, bisküvi, kek vb tüketiminin artması Öğün atlama Kahvaltı etmeme Ayak üstü beslenmedeki (fast-food ) artış Zayıflamak için yapılan yanlış beslenme şekilleri

KAHVALTININ ÖNEMİ KAHVALTI ETMELİYİZ GÜNE SAĞLIKLI BAŞLAMAK İÇİN ÖĞRENME VE ÖĞRENDİKLERİMİZİ KOLAY HATIRLAMAK İÇİN ÇABUK YORULMAMAK İÇİN KAHVALTI ETMELİYİZ

Çocukluk çağında başlayan obezitenin ÇOCUKLUK ÇAĞI OBEZİTESİ Çocukluk çağında başlayan obezitenin erişkin dönemde de devam etmesi ve sağlık için risk oluşturması söz konusudur

ENERJİ HARCAMASINDA AZALMANIN NEDENLERİ Hareketsiz bir yaşam tarzının benimsenmesi, Yetersiz ve düzensiz fiziksel aktivite, Televizyon, bilgisayar başında uzun vakit geçirme.

OBEZİTE BİR ÇOK HASTALIĞA NEDEN OLUYOR

Endokrin ve metabolik hastalıklar Solunum sistemi hastalıkları Endokrin ve metabolik hastalıklar Psikolojik bozukluklar Tek başına dahi tehlikeli bir hastalık olan obezite beraberinde pek çok hastalığa zemin hazırlar. Diyabet Kalp-damar hastalıkları Toplumsal uyumsuzluk Kas-İskelet sistemi hastalıkları 29

ÜLKEMİZDE ÇOCUKLARDA DİYABET VE OBEZİTE GÖRÜLME SIKLIĞI ARTIYOR en az 2 milyon obez çocuk var Okul çağındaki çocuklarda obezite görülme oranı git gide atıyor Obez çocukların en az 1/3’ü erişkin dönemde obezite ya da diyabet olma riski taşıyor Erişkin dönemdeki obezitenin önlenmesi çocukluk ve ergenlik dönemindeki önlemlere bağlı

Diyabetin önlenmesinde en önemli adım çocukluk çağından itibaren sağlıklı beslenmedir Şekerli, yağlı, tuzlu hazır besinlerin (fast -food besinler, cipsler, kızartmalar, bol soslu yağlı sandviçler, kek, pasta, bisküvi gibi) fazla tüketimi obezite dolayısıyla da diyabet riskini arttırır

Obezitenin Tedavi Yöntemleri 32

OBEZİTENİN TEDAVİSİ DİYET EGZERSİZ DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ İLAÇ TEDAVİSİ CERRAHİ TEDAVİ

Hatalı Zayıflama Programları Nelerdir? 34

Bireye özgü olmayan beslenme programları, Dergi, gazete… 2. Kısa sürede hızlı kilo kaybını sağlayan çok düşük enerjili diyetler, Beverly Hills Diyeti Atkinson Diyeti … 3. Tek tip besine dayalı diyetler, 4. Karbonhidratları ve proteinleri ayırma diyetleri, 5. Akupunktur ile birlikte yapılan açlık diyetleri, 6. Diüretik etki yapan ilaçlar, otlar, çaylar ve saunalar. 35

Doğru beslenme alışkanlığı edinilmez ise ve bir uzman kontrolünde diyet yapılmazsa! YA BÖYLE!

YA DA BÖYLE BİR GÖRÜNÜME SAHİP OLUNULUR!

Egzersiz Tedavisi 38

Egzersiz Niçin? Aktif olmak Kalp hastalığı, felç, kanser gibi ölümü hızlandıran hastalıkların riskini azaltmak Hastalıkların gelişimini önlemek Entelektüel fonksiyon,hafıza ve yaratıcılığı artırmak Stres ve depresyondan uzaklaşmak Enerji harcaması&kilo kontrolü Kendine güven geliştirdiği için… ACSM Guidelines, 5th edt 2005. 40

BASİT KURALLAR 1 5 meyve& sebze 2 saatten fazla inaktif kalmamalı 1 saat yapılandırılmış fiziksel aktivite

BASİT KURALLAR 2 Her gün 10.000 adım 5000 adım=4km, 10.000 adım=7.5km Her gün fazladan 2000 adım 100 kalori yakar! Cole K, etal. An integrative research review: effective school-based childhood overweight interventions. J Spec Pediatr Nurs. 2006 Jul;11(3):166-77. Çocuklar ve adolesanlara haftanın en az 60dk/gün orta şiddetli fiziksel aktiviteye katılım önerilmektedir. MacKelvie, KJ etal, BJSM, 2002

BASİT KURALLAR 3 Buzdolabında sağlıklı ürünler bulundurulmalıdır TV, bilgisayar başındaki zamanı azaltılmalıdır Her gün egzersize zaman ayrılmalıdır. Asansör yerine merdivenler kullanılmalıdır. Doktor daha fazla aktivite yapması gerektiğini söyledi. Bende haftada 3 kez TV kumandasını saklıyorum.

DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ YETERLİ HAREKETLİ VE DENGELİ YAŞAM BESLENME YAŞAM TARZI

UNUTULMAMALIDIR Kİ; HER DİYET KİŞİYE MUCİZE DİYET YOKTUR ÖZELDİR ŞİŞMANLIKLA MÜCADELE ‘GELİN SİZİ 15 GÜNDE TIĞ GİBİ YAPALIM’ MERKEZLERİYLE BAŞARILABİLECEK BİR İŞ DEĞİLDİR

TUZ VE SODYUM Sofra Tuzu (sodyum klorür) % 40 sodyum % 60 klordan oluşur Etiketlerdeki Sodyum Miktarını 2.5 İle Çarparak Tuz Miktarını Kolayca Hesaplamak Mümkündür

SODYUM VÜCUT İÇİN GEREKLİDİR. ANCAK FAZLASI!!!!!!!!!!!!! Sodyum vücutta damarlarda sıvının hareketi ve sinir sistemi için gerekli bir bileşendir. Sodyum eksikliği hiç rastlanmayan bir durumdur. Ancak kusma ve ishal durumlarında aşırı sıvı kaybı olan durumlarda sodyum kaybı oluşur. Aşırı tuz tüketimi çok yaygındır ve yüksek tansiyona neden olur.Bu da yüksek kalp rahatsızlığı riskine neden olur.

Sodyumdan Zengin Besinler Sofra Tuzu Karbonat Kabartma Tuzu Et suyu tabletleri Hazır çorbalar Konserveler Salamura besinler Soya sosu Hardal Ketçap Soslar Salam,sucuk, sosis Kurutulmuş domates Peynir Krakerler Fast-food besinler Tuzlu kuruyemişler

Sodyum İçeriği Düşük Besinler Sebze ve meyveler genel olarak tuz içeriği düşük besinlerdir. Aynı zamanda potasyumdan zengindirler Süt-yoğurt ve kuru baklagillerde düşük sodyumlu beslenmenin önemli parçasıdırlar Ancak dikkat edilmelidir.

ANCAK ÜLKEMİZDE GÜNDE 18 GRAM TUZ TÜKETİLİYOR SAĞLIKLI OLMAK İÇİN GÜNDE EN FAZLA 5 GRAM (YAKLAŞIK 1 ÇAY KAŞIĞI) TUZ YETERLİDİR ANCAK ÜLKEMİZDE GÜNDE 18 GRAM TUZ TÜKETİLİYOR

AŞIRI TUZ TÜKETİMİ SADECE YETİŞKİNLİKTE DEĞİL DAHA ÇOCUKLUKTAN İTİBAREN SAĞLIĞIMIZI OLUMSUZ ETKİLİYOR

Aşırı Tuz Tüketiminin Yol Açtığı Sağlık Problemleri 52

HİPERTANSİYON

HİPERTANSİYON NEDEN ÖNEMLİ Ülkemizde her 4 ölümden 1’nin nedenidir Hipertansiyon ve bunlara bağlı problemler artık çocukluk çağında bile gözleniyor

En önemli nedenlerinden biri : FELÇ En önemli nedenlerinden biri : Hipertansiyon

KALP YETERSİZLİĞİ En önemli nedenlerinden biri : Hipertansiyon

BÖBREK YETERSİZLİĞİ En önemli nedenlerinden biri : Hipertansiyon

En önemli nedenlerinden biri : DAMAR SERTLİĞİ En önemli nedenlerinden biri : Hipertansiyon

BİR ETİKET İÇİNDE AŞAĞIDAKİ İFADELERDEN BİRİSİ VARSA O BESİN TUZ YA DA SODYUM İÇERİYOR DEMEKTİR

SAĞLIĞINIZ İÇİN AZ FAKAT İYOTLU TUZ TÜKETİN İyotlu tuz; zeka geriliğini ve beyin hasarını önler, okul başarısını arttırır İyot Kaybını Önlemek İçin Tuzu; * Yemeklerinizi pişirdikten sonra ekleyin * Serin, kuru ve ışıksız ortamda ve koyu renkli cam kaplarda saklayın ,

Beyin gelişimi İyot yeterli beyin İyot yetersiz beyin

Aşırı tuzdan kaçınmak için neler yapabiliriz? Taze ve tuz eklenmemiş besinleri tercih edin Yemeklerin tadına bakmadan tuz eklemeyin Tuz içeriği yüksek olan salamura besinleri (zeytin, peynir, turşu gibi) ve konserve besinleri daha az tüketin Daha fazla taze sebze ve meyve tüketin Satın aldığınız hazır besinlerin etiketlerini mutlaka okuyun ve daha az tuzlu olanları tercih edin Yemeğinizin lezzetini arttırmak için tuz yerine maydanoz, nane, kekik, dereotu, rezene, fesleğen, limon gibi besinler ile baharatları kullanın Ev dışında yemek yiyorsanız az tuzlu besinleri tercih edin Maden suları kaynağına göre farklı miktarda sodyum içerir, sodyum içeriğini etiketinden kontrol edin

TUZLU BESİNLERİ TERCİH ETMEK SONRADAN KAZANILAN BİR ÖZELLİKTİR .

SAĞLIĞINIZ İÇİN DAHA AZ TUZ TÜKETİN

teşekkürler