KOMŞU HAKKI Vaaz

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ وَاعْبُدُوا اللّٰهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهٖ شَيْپًا وَبِالْوَالِدَيْنِ اِحْسَانًا وَبِذِى الْقُرْبٰى وَالْيَتَامٰى وَالْمَسَاكٖينِ وَالْجَارِ ذِى الْقُرْبٰى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبٖيلِ وَمَا مَلَكَتْ اَيْمَانُكُمْ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا Allah'a ibadet edin ve ona hiçbir şeyi ortak koşmayın. Ana babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yanınızdaki arkadaşa, yolcuya, elinizin altındakilere iyilik edin. Şüphesiz Allah, kibirlenen ve övünen kimseleri sevmez. Nisa-36 قال رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « مَا زَالَ جِبْرِيلُ يُوصِينِي بِالجارِ حتَّى ظَنَنتُ أَنَّهُ سيُوَرِّثُهُ » متفقٌ عليه. “Cebrâil bana komşuya iyilik etmeyi tavsiye edip durdu. Neredeyse komşuyu komşuya mirasçı kılacak sandım.” (Buhârî, el-Edebü’l-müfred, s. 52, bâb 57). Aiz Mü’minler… İnsanoğlu yaratılışı gereği sosyal bir varlıktır ve diğer insanlara ihtiyaç duyar. Bu insanların da bize en yakın olanları akraba ve komşularımızdır.Bazen öyle olur ki komşumuz bize en yakın akrabamızdan daha yakın olabilir… İşte bu gün sohbetimizde komşu hakları üzerinde durmaya çalışacağız… Okumuş olduğum ayette Rabbimiz(cc) Müslümanlara 10 görev yüklemiştir. 1.Allah(cc) a ibadet 2.Ana-Babaya saygı 3.Akrabayı koruyup gözetmek 4.Yetimlere sahip çıkmak 5.Fukaraya yardım etmek 6.Yakın komşuya iyilik etmek 7.Uzak komşuya iyilik etmek 8.Yanındaki arkadaşa yardım 9.Yoldan gelene ikram 10.Köle ve cariye gibilere yardım. Komşu kimdir? Bu soruya Hz.Ali : ‘’Bir birlerinin sesini duyacak kadar yakın olan kimselerdir’’ derken Hz.Aişe annemiz biraz daha genişleterek ‘’ Evin her cephesinden kırk hane komşudur, komşuluk hakkına sahiptir’’ buyurmuştur.

Komşuluk hakkı nedir? Komşular bazen bir akraba gibi birbiriyle içli dışlı oldukları için güzel geçinmeleri, birbiri hakkında iyi şeyler düşünüp mutlu olmalarını istemeleri, mallarının ve canlarının zarar görmemesi için gayret etmeleri, hüzünlü ve sevinçli günlerinde komşusunun yanında olmaları,hastalandığında ziyaret etmeleri,komşusu hatalı bir iş yapmaya kalktığında veya bir konuda komşusunun görüşünü almak istediğinde ona doğru yolu göstermeleri başlıca komşuluk haklarıdır. Buna ilave olarak zaman zaman birbirlerine hediye göndermeleri, karşılaştıkları zaman birbirinin yüzüne gülüp selamlaşmaları, yardıma çağırdıkları zaman hemen gitmeleri gibi iyi komşuluk esaslarını saymak mümkündür. Peygamber Efendimiz, üzerimizdeki haklarına göre komşuları üçe ayırmıştır: Bir hakkı olan komşular: Müşrikler gibi ki, bunların sadece komşuluk hakkı vardır. İki hakkı olan komşular: Müslümanlar gibi ki, bunların hem komşuluk, hem de din kardeşliği hakkı vardır. Üç hakkı olan komşular: Akraba olan müslümanlar gibi ki, bunların hem komşuluk, hem din kardeşliği, hem de akrabalık hakkı vardır (İbni Hacer, Fethü’l-bârî, X, 456). Abdullah İbni Amr İbni Âs bir koyun kestirmişti. Hizmetçisine: “Yahudi komşumuza verdin mi? Yahudi komşumuza verdin mi?” diye telaşla sorduktan sonra : قال رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: « مَا زَالَ جِبْرِيلُ يُوصِينِي بِالجارِ حتَّى ظَنَنتُ أَنَّهُ سيُوَرِّثُهُ » متفقٌ عليه. “Cebrâil bana komşuya iyilik etmeyi tavsiye edip durdu. Neredeyse komşuyu komşuya mirasçı kılacak sandım.”

Hadis- i şerîfini okuyarak bunu Hz Hadis- i şerîfini okuyarak bunu Hz. Peygamber’den bizzat duyduğunu söylemişti (Buhârî, el-Edebü’l-müfred, s. 52, bâb 57). Bir müslüman’ın komşusu kendisinden güven içinde olacak : وعن أبي هريرة رضي اللَّه عنه أَن النبي صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال : « واللَّهِ لا يُؤْمِنُ ، واللَّهِ لا يُؤْمِنُ ، » قِيلَ : منْ يا رسولَ اللَّهِ ؟ قال : « الَّذي : لا يأْمنُ جارُهُ بَوَائِقَهُ،» متفق عليه.  وفي رواية لمسلمٍ : « لا يَدْخُلُ الجنَّة مَنْ لا يأْمنُ جارُهُ بوَائِقهُ » . « الْبَوائِقُ » الْغَوَائِل وَالشُّرُّورُ . 307. Ebû Hüreyre radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Peygamber aleyhisselâm: - “Vallâhi imân etmiş olmaz. Vallâhi imân etmiş olmaz. Vallâhi imân etmiş olmaz” buyurdu. Sahâbîler: - Kim imân etmiş olmaz, yâ Resûlallah? diye sordular. - “Yapacağı fenalıklardan komşusu güven içinde olmayan kimse!” buyurdu. Müslim’in bir rivayetine göre ise: “Yapacağı fenalıklardan komşusu güven içinde olmayan kimse cennete giremez” buyurdu. Riyazü’s-Salihin c.2

وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَة Komşu komşusundan emin olacak .Canını, malını, namusunu, komşusuna gönül huzuruyla teslim edebilecek. Sadece emin olması gereken konular bunlar mı? Değil… Komşu komşunun gizlisini açığa çıkarmayacak, duyulmasından hoşlanmayacağı konulara vakıfsa bunları yaymayacak. Müslüman diğer müslüman kardeşleri hakkında da komşusu hakkında da gıybet, dedi kodu yapmayacak, onlarla alay etmeyecek onları küçümsemeyecek…. يَا اَيُّهَا الَّذٖينَ اٰمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسٰى اَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسٰى اَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا اَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْاَلْقَابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْاٖيمَانِ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَاُولٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ Ey iman edenler! Bir topluluk bir diğerini alaya almasın. Belki onlar kendilerinden daha iyidirler. Kadınlar da diğer kadınları alaya almasın. Belki onlar kendilerinden daha iyidirler. Birbirinizi karalamayın, birbirinizi (kötü) lakaplarla çağırmayın. İmandan sonra fasıklık ne kötü bir namdır! Kim de tövbe etmezse, işte onlar zâlimlerin ta kendileridir. Hucurat-11 وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَة

İnsanları arkadan çekiştiren, kaş göz işaretiyle alay eden her kişinin vay hâline! Hümeze-1 وعنْ أبي هُرَيرة رضي اللَّه عَنْهُ أنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قالَ « بِحَسْبِ امْرِيءٍ مِنَ الشَّرِّ أن يحْقِرَ أخَاهُ المُسْلِمَ » رواه مسلم 1578. Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Müslüman kardeşini hor görmesi kişiye kötülük olarak yeter.“ R.Salihin C.6 1579. İbni Mes'ûd radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: - "Kalbinde zerre kadar kibir olan kimse cennete giremez." Bunun üzerine bir sahâbî: İnsan elbisesinin ve ayakkabısının güzel olmasını arzu eder, dedi. Resûl-i Ekrem de şöyle buyurdu: - "Allah güzeldir güzeli sever. Kibir ise, hakkı kabul etmemek ve insanları hor görmektir." R.Salihin C.6

-Unutulmamalı ki Rabbimizin bizlere ihsan etmiş olduğu nimetler de, dar geçimlikler de bizim için bir imtihan vesilesidir. Efendimiz (s.a.v) şöyle dua ederdi : ‘’Allah’ım, Cehennemin fitnesinden ve azabından, kabir fitnesinden ve azabından, zenginlik fitnesinin şerrinden ve fakirlik fitnesinin şerrinden sana sığınırım’’ Buhari, Deavat-46 Komşu komşusunun da diğer insanlarında dedi kodusunu yapmayacak… Dedi kodu yapmak…..Kusurları araştırmak Ölü eti yemek gibidir!!!! يَا اَيُّهَا الَّذٖينَ اٰمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثٖيرًا مِنَ الظَّنِّ اِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ اِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا اَيُحِبُّ اَحَدُكُمْ اَنْ يَاْكُلَ لَحْمَ اَخٖيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللّٰهَ اِنَّ اللّٰهَ تَوَّابٌ رَحٖيمٌ Ey iman edenler! Zannın birçoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah'a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir. Hucurat-12 عَنْ أبي هُريْرةَ رضي اللَّه عَنْهُ قَالَ : قَال رَسُولُ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم : « إنَّ اللَّه تَعَالى  يَرضي لَكُمْ ثلاثاً ، وَيَكْرَه لَكُمْ ثَلاثاً : فَيَرضي لَكُمْ أنْ تَعْبُدوه ، وَلا تُشركُوا بِهِ شَيْئاً ، وَأنْ تَعْتَصِموا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَلا تَفَرَّقُوا ، ويَكْرهُ لَكُمْ : قِيلَ وَقَالَ ، وَكَثْرَةَ السُّؤالِ ، وإضَاعَةَ المَالِ »رواه مسلم 1785. Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Şüphesiz Allah Teâlâ sizin için üç şeyden hoşnut olur, üç şeyden de hoşlanmaz. Sizin sadece kendisine ibadet etmenizden, O'na hiçbir şeyi ortak koşmamanızdan ve Allah'ın ipine sımsıkı sarılıp tefrikaya düşmemenizden hoşlanır. Dedi kodu yapmanızdan, çok sual sormanızdan ve malı telef etmenizden de hoşlanmaz.“ R.Salihin C.7

Dedikodu, kişinin kendisi içinde olmadığı halde başkalarının yapıp ettiklerini, hiç kimseye faydası olmayan sözleri, gereksiz ve lüzumsuz konuşmaları tekrarlayıp durmaktır. Hadîs-i şerîfteki ifadesiyle "kîl ü kâl", şunun bunun söylediği aslı astarı olmayan sözlerdir. Falan şöyle demiş, filan ona şu karşılığı vermiş şeklindeki faydasız konuşmaların tekrarının kişiye ve topluma kazandıracağı bir şey yoktur. "Her duyduğunu söylemek kişiye yalan olarak yeter" (Bagavî, Şerhu's-sünne, XIV, 319) hadisi de konumuza ışık tutar. Bu çeşit davranışlar kişilerin günaha girmesine, fertler arasında kin ve nefretin,  toplum içinde de huzursuzluğun ve sevgisizliğin artmasına sebep olur. Neticede toplum bir gıybet ve dedikodu çaresizliği içine düşer ve faydalı işler yapmaktan uzaklaşır. Günümüzde bunun acı örneklerini yaşamakta oluşumuz, konunun ne kadar önemli olduğunu gözlerimiz önüne sermektedir. Gördüğü iyiliği gizleyen, gördüğü kötülüğü teşhir eden komşudan Allah(cc)’a sığın. - Sa’di Şirazi kötü komşu için şöyle diyor :Yüce Allah(cc) görür örter, (kötü) komşu görür haykırır…. Komşuya ikram edilmeli… وعنه قال : قال رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم : « يَا نِسَاءَ المُسلِمَاتِ لا تَحْقِرَنَّ جارَةٌ لجارتِهَا وَلَوْ فِرْسَنَ شَاةٍ » متفقٌ عليه . 308. Yine Ebû Hüreyre radıyallahu anh’ den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “Ey müslüman kadınlar! Komşu hanımlar birbiriyle hediyeleşmeyi küçümsemesin! Alıp verdikleri şey bir koyun paçası bile olsa!..” R. Salihin C.2

وعنه أَن رسول اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال : « مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ باللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ، فَلا يُؤْذِ جَارَهُ ، وَمَنْ كَان يُؤْمِنُ بِاللَّهِ والْيَوْمِ الآخرِ ، فَلْيكرِمْ ضَيْفهُ ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمنُ بِاللَّهِ وَالْيومِ الآخِرِ ، فَلْيَقُلْ خَيْراً أَوْ لِيَسْكُتْ » متفقٌ عليه . 310. Yine Ebû Hüreyre radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: “Allah’a ve âhiret gününe iman eden kimse komşusunu rahatsız etmesin. Allah’a ve âhiret gününe iman eden kimse misafirine ikram etsin. Allah’a ve âhiret gününe iman eden kimse ya faydalı söz söylesin veya sussun!” Buhârî, Nikâh 80, Edeb 31, 85 Komşu hastalanınca ziyaret etmek… Peygamberimiz (s.a.v) şöyle buyurdular : ‘’Kim güzelce abdest alır ve sevabını Allah(cc)’tan umarak (hasta olan) Müslüman kardeşini ziyaret ederse , yürünerek yetmiş yılda kat edilecek bir mesafe kadar cehennemden uzaklaştırılır..’’Ebu Davud,Cenaiz,3 Komşuya yapılacak iyilik ve ikramların neler olduğu Peygamber Efendimiz’e nisbet edilen bazı rivayetlerde tafsilatlı şekilde belirtilmektedir. Buna göre şu davranışlar komşuya iyilik sayılmaktadır: *Borç veya ödünç bir şey isteyince vermek. *Yardım isteyince yardımına koşmak *Maddî sıkıntıya düşünce gözetip kollamak. *Mutlu günlerinde sevincine, kederli günlerinde üzüntüsüne ortak olmak.

Komşuluk ilişkilerinde menfaati değil Ahıredi düşünmeliyiz.. *Ölünce kabre götürüp defnetmek. *İzni olmadan evinin bitişiğine rüzgârını kesecek şekilde bina yapmamak. *Kokusu komşunun evine gidecek bir yemek yapınca ona da bir miktar göndermek. *Meyve alınca komşuya da hediye etmek, hediye etmeyecekse onu komşuya göstermemek, çocuğunun da o meyveyi dışarıda yiyerek komşu çocuğuna göstermesine meydan vermemek .. Kıymetli kardeşlerim…. Günümüzde ‘’Komşu komşunun külüne değil Gülümsemesine muhtaç’’ birbirimizden gülümsememizi esirgemeyelim.. Komşularımızın başına gelen musibetlerden sevinmemeli onların dertleriyle dertlenmeliyiz….Atasözümüzde ne güzel ifade edilmiş : ‘’Komşunun sakalını yoldularsa, sen de sakalını kazıt’’.. Komşuluk ilişkilerinde menfaati değil Ahıredi düşünmeliyiz.. Bakın şu anda aynı apartmanda oturup birbirinin yüzünü görmeyenlerimiz var.. Eski evlerin kapı pencereleri komşuluğa açılırdı şimdiki Apartmanların dairelerinin balkonları ise kavgaya açılıyor. Komşusunun başından aşağı halı silkeleyecek, gürültü yapacak v.s. Komşularımıza sabırlı olmalıyız… ‘’Güzel komşuluk yalnızca komşuya eziyet etmemek değildir.Belki güzel komşuluk komşunun ezasına sabır ve tahammüldür…. M.Z.Kotku

وَاٰخِرُ دَعْوٰیهُمْ اَنِ الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَمٖينَ Kötülük yapsa da kaldırma kötü komşuya el Tükenirse bir gün sabrın taşınmak ne güzel…. Unutmayalım ki… Başımıza bir hal gelse ilk koşacak olan Komşu…. Cenazemize omuz vuracak olan komşu… Bu kişiye ‘’Hakkınızı helal eder misiniz?’’ diye sorulacak olan Komşu…. Mahşer günü, kendisine yaptığımız haksızlıklardan dolayı İbadetlerimizin sevaplarını alacak olan Komşu… Cennette (İnşallah) yan yana oluruz diye dua ettiğimiz Komşu… Rabbim Dünya da hayırlı komşu olmayı, arkamızdan Rahmet okuyacak, dua edecek komşular bırakmayı bize nasip etsin… وَاٰخِرُ دَعْوٰیهُمْ اَنِ الْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَمٖينَ Muhammet Yaşar YAZICI Yağlıdere İlçe Vaizi