OKUL YÖNETİMİNDE ÖĞRETİM VE ÖĞRENCİYLE İLGİLİ İŞLER Yrd. Doç. Dr. Mehmet OKUTAN Karadeniz Teknik Üniversitesi

Öğrenme Hedefleri Okul yönetiminin öğretimle ilgili görev alanlarını tanıyabilme Okul yönetiminin öğretimle ilgili sorumlulukları ile yetkilerini kavrayabilme Okul yönetiminin öğretimle ilgili işlerin işleyişi ile ilgili süreçleri kavrayabilme Okul yönetiminin öğrenci işleri ile ilgili görev alanlarını tanıyabilme Okul yönetiminin öğrenci işleri ile ilgili süreci kavrayabilme

Sunu İçeriği Öğretim İşleri Öğretimin Planlanması Öğretmenler Kurulu Toplantılarının Yapılması Ders Kitapları ve Ders Araç-Gereçlerinin Sağlanması Kütüphane ile İlgili İşlerin Yapılması Öğretimin Yapılması ve İzlenmesi Ders programının Ve Ders Dağılımının Yapılması Özel Dershane ve Atölye Çalışmalarının Düzenlenmesi Zümre Öğretmenleri Toplantılarının Yapılması Tamamlama ve Yetiştirme Kurslarının Düzenlenmesi

Sunu İçeriği Öğrenci İşleri Öğrencilerin Kaydedilmesi Öğrenci Devamının İzlenmesi Nakil İşleri Ve Kayıt Silinmesi Sağlık Ve Güvenlik Önlemlerinin Alınması Kredi ve Burs İşlemlerinin Yapılması Sınavlar Ve Sınıf Geçme İle İlgili İşlemlerin Yapılması Mezuniyet ve Diploma İşlemlerinin Yapılması

Okullardaki Öğretim Hizmetleri Yıllık öğretim planının hazırlanması Öğretmenler kurulu toplantılarının yapılması Ders kitap ve araç-gereçlerinin sağlanması Kütüphane ile ilgili işlerin yapılması Öğretimin yapılması ve izlenmesi Ders programının ve ders dağılımının yapılması Özel dershane (sınıf) ve atölye çalışmalarının düzenlenmesi Zümre öğretmenleri toplantılarının yapılması Tamamlama ve yetiştirme kurslarının

Öğretimin Planlanması Okuldaki öğretim işlerinin planlı yapılması esastır. Öğretim, eğitimin okulda geçen planlı ve programlı kısmıdır. Okulda bir takvim yılında yapılacak etkinliklerin sıra numarası ile tarih, süre ve türlerin belirlenmesi ve kâğıt üzerine aktarılması işlemi “yıllık çalışma planı” olarak adlandırılmaktadır.

Bir Köy Öğretmenini Planında Neler Bulunmalıdır? Okunacak konuların programa göre planlaştırılması, yıllık planların yapılması Öğrencilerin çeşitli işlerinde ve ihtiyaçlarında rehberlik yapmak Veli toplantıları düzenleyerek velilerle işbirliği yapmak Sınıfımızda lüzumlu köşelerin yapılması, ders araçlarının gözden geçirilmesi ve tamire muhtaç olanların tamiri, noksanların tamiri Öğrencilerin boş zamanlarını faydalı bir şekilde değerlendirmek Öğrencilerin ödev yazılarına ve zihni hesaplara yer vermek Öğrencilerin işlerinde becerikli ve arkadaş sever olmalarını sağlamak

Bir Köy Öğretmenini Planında Neler Bulunmalıdır? (2) Sağlık dosyaları ve öğrenci gözlem defterlerinin tutulması Öğrencilerin temizlik, kıyafet ve düzenleriyle ilgilenmek Okulun, sınıfın ve ders araçlarının temizlik ve düzenlerini sağlamak Öğrencilerin anlatmak istediklerini tam olarak anlatabilme alışkanlığı kazandırmak Eğitsel kolların kurulması ve görev alacak öğrencilere rehber olmak Ünite, günlük ders planları, ders ve yoklama defterlerini zamanında işlemek Öğrencilere inceleme, araştırma ve yaparak yaşayarak bilgi ve beceri kazandırma alışkanlığı edindirme

Bir Köy Öğretmenini Planında Neler Bulunmalıdır? (3) Sınıf ve okulca geziler tertipleyerek, çevrenin tarihi yerlerini gezmek Köyümüzde ve çevremizdeki yardıma muhtaç kimselere sınıfça ve okulca yardım etmek Halkın eğitim-öğretim çalışmalarına katılmak ve yardım etmek Halkın zorluklarına çözüm bulmak ve onlara her alanda ışık tutmak Büyükleri anma günü tertip etmek Okul müsamere günleri tertip etmek ve onlara katılmak Tarım ve ziraat kolaylıklarını köylüye öğretmek

Bir Köy Öğretmenini Planında Neler Bulunmalıdır? (4) Fındık, çay ve meyve yetiştirme, dikme işleri, ağaç ve orman sevgisini aşılamak Köyümüzün yol işinin gerçekleşmesini katkı sağlamak Su, yol, cami, okul ve sağlık binaları ve umuma ait ortak malların kendi öz malımız gibi kullanılmasına ve korunmasına ait bilgileri halka anlatmak Köylü ve çevre ilişki kurup, onların neşe ve kederlerine ortak olmak Okuldaki sergi ve müsamerelere halkı davet etmek Okula gitmenin faydalarını anlatarak, kız ve erkek çocuklarını okula göndermelerini sağlamak Halka aşı olmanın faydalarını kavratarak aşı olmalarını sağlamak

Öğretmenler Kurulu Toplantılarının Bütün öğretmenler ve rehber öğretmenlerden oluşan, eğitim-öğretim çalışmalarını planlayan ve değerlendiren en üst karar organıdır. İlköğretim okulları ile ortaöğretim okullarında yapılış amaçlarına göre; genel öğretmenler kurulu, zümre öğretmenler kurulu ve şube öğretmenleri kurulu olmak üzere üç tür öğretmenler kurulu yapılır Bütün öğretmenler kurulunun belirlenmiş bir gündemle toplanması esastır. Öğretmenler kurulu, olağanüstü haller dışında, zamanı, yeri ve gündemi belirtilmek suretiyle, bir hafta önceden ilgililere yazılı olarak duyurulur. Gündem öğretmenler odasına asılır. Öğretmenler kurulu, okul müdürünün başkanlığında gerçekleştirilir.

Öğretmenler Kurulu Toplantılarında: Öğretim işlerinin yürütülmesi, Okulun düzen ve disiplin işleri, Okul-çevre ilişkileri, Öğrencilerin eğitimi ve yetiştirilmesi, Çalışmaların planlanması, Çeşitli iş bölümlerinin yapılması, Kanaat notlarının incelenmesi, onaylanması ve zaman zaman çalışmaların değerlendirilmesi Okul müdürünün tespit edeceği konular, Bakanlıkça bildirilecek konular üzerinde görüşmeler yapılır.

Kurul Tutanakları ve Karar Alma Öğretmenler kurulu toplantılarında alınan kararlar bir tutanakla belirlenir, Toplantıya katılanlarca imza altına alınır, Toplantı tutanakları dosyasında saklanır, Tutanakta kimin ne konuştuğu açıkça yazılır, Toplantılarda alınan kararlar, karar defterine de yazılır.

Ders Kitapları ve Araç-Gereçlerinin Sağlanması Okul yönetimi, Okuldaki öğretim programlarının gerektirdiği kitap, ders araç ve gereçlerini zamanında temin etmekle yükümlüdür. Okul yönetimi mevzuatın gereklerini yerine getirmek için ilgili mevzuatı, ilgililerle birlikte her yıl inceler ve gereğinin yapılmasını sağlar. Ders kitaplarının nasıl belirleneceği ilgili mevzuatta belirlenmiş olup, bu işlemlerin yapılmasından okul müdürü, doğrudan sorumludur.

Kütüphane ile İlgili İşler Okul müdürü okulun imkanlar ölçüsünde kütüphane oluşturmak zorundadır. Okul kütüphaneleri müdürün görevlendireceği müdür yardımcısı ve Türkçe/edebiyat öğretmenleri tarafından yürütülür. Kitap sayısı 3.000’in üstünde olan kütüphaneler için memur görevlendirilir.

Öğretimin Yapılması ve İzlenmesi Okul yönetimi planlanan öğretim işlerinin uygulamada nasıl yürütüldüğünü izleyip, denetlemek ve aksayan yönlerle ilgili gerekli tedbirleri almakla ödevlidir. Okul müdürü, her dönem en az bir kez olmak üzere, bütün öğretmenlerin derslerini izler ve değerlendirir. Aksayan yanları ilgili öğretmenlerle paylaşır ve gerekenin yapılması için tedbirler alır.

Ders Programının ve Ders Dağılımı Öğrenci sınıf ve şubelerinin belirlenmelidir, Ders dağıtım çizelgesi hazırlanmalıdır, Müdür öğretmensiz ders bırakmamalıdır, Derslere öğretmen atamasında ilgili mevzuatlar incelenmelidir, Öğretmen görevlendirilmelerinde okulun ve öğrencilerin menfaatleri ön planda tutulmalıdır.

Özel Dershane ve Atölye Çalışmaları Her okulda bazı derslerin gerektirdiği özel alanlar ve atölyeler oluşturulabilir. Özelliği olan bazı derslerin, okuldaki hangi mekânlarda yürütüleceğine ilişkin hususların önceden planlanıp, uygulanabilmesi için okul yönetiminin tedbir alması gerekir.

Zümre Öğretmenleri Toplantısı 1-5. sınıflarda aynı sınıfı okutan sınıf öğretmenleri zümre oluşturur, 4-8. sınıflarda aynı dersleri okutan branş öğretmenleri zümre oluşturur, Öğretim yılı başı, ikinci dönem başı ve yıl sonu olmak üzere en az yılda üç kez zümre toplantısı yapılır. Zümre toplantılarına müdürün görevlendireceği müdür yardımcısı ya da öğretmenlerin aralarından seçeceği bir öğretmen başkanlık eder. Eğitim bölgelerinde genişletilmiş zümre başkanları toplantıları da yapılır. Toplantılarda alınan kararlar tutanağa geçilir ve imzalanır.

Tamamlama ve Yetiştirme Kursları Her okul yöneticisi, öğrencilerinin yetiştirilmesine yönelik tüm tedbirleri almakla yükümlüdür. Öğrencilerin yetiştirilmelerine katkı yapmak amacı ile her okul, kendi bünyesinde kurslar açabilir. İlgili mevzuata uygun olarak bu tür kursların açılması ve izlenmesi işi de okul yönetiminin önemli bir görev alanı olarak görülmektedir. Özel dershaneye gidemeyen öğrencilerin, özel ders alabilmelerine imkân veren yetiştirme kursları, uygulamasının önemli bir fırsat eşitliği sağladığına inanılmaktadır. Okul yönetimi, bu kursların etkili bir biçimde yürütülmesi için gerekli tedbirleri alır ve kursların takibini yapar. Okul yönetimi, bu kurslarda görev alacak öğretmenlerin titizlikle seçilmesine özen gösterir. Bu yolla, hem öğrencilere diğer öğrencilerle aynı fırsatı yakalama imkânı verilebilir, hem de öğrencilerin başarılarını artırarak, okul başarısının da amaçlar doğrultusunda gelişmesi sağlanmış olabilir.

Öğrenci Hizmetleri Öğrencilerin Kaydedilmesi Öğrenci devamının izlenmesi Nakil işleri ve kayıt silinmesi Sağlık ve güvenlik önlemleri alınması Kimlik, paso ve burs sağlanması Sınav ve sınıf geçme ile ilgili işlerin yapılması Mezuniyet ve diploma işlerinin yapılması

Öğrencilerin Kaydedilmesi Okulun kayıt bölgesi koordinatör müdürlükçe tespit edilir. Kayıt zamanı ve gerekli evraklar için duyuru yapılır. Kayıt zamanı İl Milli Eğitim Müdürlüğünün iş takvimi esas alınarak duyurulur. Okula kaydolmak üzere başvuran öğrencinin yapılan ilk kaydına aday kaydı denir. İlköğretim okullarında kesin kayıtlar Kasım ayı içinde yapılar. Ortaöğretim okullarında ise ilköğretim okulundan dosyası geldiğinda yapılır. Okula alınan her öğrenci için bir dosya açılır. Genel olarak “öğrenci toplu dosyası” diye adlandırılan bu dosyada bulunan bilgilerden bazıları (İlköğretim okullarında öğrenci bilgileri e-okul modülüne işlenir.)

Öğrenci Devamının İzlenmesi Öğrencilerin okul devam etme zorunlulukları vardır. Öğrencilerin okula devam etmesinin sağlanması konusunda okul yönetimlerine önemli görevler düşmektedir. Her öğrencinin, her gün derslere devamının kaydedilmesi ve izlenmesi genellikle okul müdür yardımcısının görevleri arasındadır. Öğrencinin okula devamı hem ailesi, hem de okul yönetimince izlenir. Öğrenci velisi, öğrencinin devamını sağlamakla ve özrü dolayısıyla okula gidemeyen çocuğun durumunu üç gün içinde okul yönetimine bildirmekle yükümlüdür Öğrencilerin devam-devamsızlık işlerini düzenleyen yönetmelik, ilgililerce el altında tutulmalı ve buna ilişkin işlemler, yönetmeliğin emrettiği doğrultusunda yerine getirilmelidir.

Nakil İşleri ve Kayıt Silinmesi Öğrencinin bir okuldan aynı düzeydeki başka bir okula nakil yapma hakkı vardır. İlköğretim yönetmeliği ile orta dereceli okulların kendi yönetmelikleri, öğrencilerin nakil ve kayıtlarının silinmesine ilişkin hükümleri açıkça ortaya koymaktadır. Okul yönetimi, nakille gelen öğrencilerle ilgili işlemleri yapmakla yükümlüdür. Okula kaydolduktan sonra diploma almaya hak kazanmadan, herhangi bir nedenden dolayı okulla ilişiği kesilen öğrencinin kaydı silinir. Kayıt silinme nedenlerinden biri de öğrencinin devamsızlığıdır.

Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Öğrencilerin Sağlık Kontrollerinin Yapılması Sağlığı koruma önlemlerinin alınması Öğrenci Nöbetlerinin Düzenlenmesi

Örnek Olay Öğretim üyesi; Nöbetçi öğrenci; Üniversiteden bir öğretim üyesi, bir okul müdürü arkadaşını ziyaret etmek üzere, ilköğretim okulunun dış kapısından içeri girer. Bahçeye girdiğinde öğrencilerden biri, nöbetçi olan öğrenciyi, misafir olduğuna ilişkin uyarır. Nöbetçi olan öğrenci, öğretim üyesinin yanına gelir ve yüzüne bile bakmadan;“Adınız ve soyadınız nedir?” diye sorar Öğretim üyesi; - “Adımı ne yapacaksın? Niye soruyorsun?” diye karşılık verdiğinde; Nöbetçi öğrenci; - “Bana müdür Bey öyle dedi” der.

Öğretim üyesi, adını vermeden okul müdürünün odasına çıkar Öğretim üyesi, adını vermeden okul müdürünün odasına çıkar. Konuyu müdürle konuşmaya başlar: -“Sayın Müdürüm, Bu nöbetçi öğrenci uygulaması, sizin uygulamanız mı? Yoksa mevzuat gereği mi?” Diye sorar Okul müdürü; - “Hayır, bizim uygulamamız değil, yönetmelik gereği bir uygulamadır” der. Öğretim üyesi; - “Böyle bir uygulamanın gerekçesi ne olabilir ki?”

Okul müdürü; - “Öğrencilerin sosyalleşmeleri ve iletişim becerilerinin gelişmesine katkı yapmak amacına yönelik bir uygulama olarak düşünülmektedir” diye karşılık verdi. Öğretim üyesi; - “Ama bu öğrenci, hiç yüzüme bile bakmadan benden kimlik bilgileri istedi. Merhaba bile demeyi öğrenemeyen bu nöbetçi öğrencinin, tuttuğu bu nöbet ne kadar işlevseldir ki?”

Kimlik, Paso, Askerlik ve Kredi (Burs) İşlemleri Bütün öğrencilere, örneğine uygun olarak hazırlanan bir öğrenci kimliği verilmelidir. Öğrencilerin kamusal hizmetlerden yararlanabilmesi için okul yönetimince bir “paso” hazırlanması sağlanmalıdır. Orta dereceli okullarda öğrenim gören öğrencilerden bazılarının askerlik çağı gelmiş olabilir. Bu durumdaki öğrencilerin askerlik işlemlerinin takip edilmesi de okul yönetiminin görevleri arasında yer almaktadır. Öğrencilerin kredi ve burs imkânlarından yararlandırılabilmeleri, onların bir özlük hakkı olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle okul yönetimleri, bu anlamdaki katkılardan yararlanmak isteyen öğrencilere gerekli yönetsel kolaylığı gösterilmelidir.

Sınavlar ve Sınıf Geçme İli İlgili İşlemler Dönem Sınavlarının Yapılması Dönem Notlarının İşlenmesi Ders Yılı Sonunda Başarının Saptanması Karne, Teşekkür Takdirname Diğer Belgelerin (Başarı Belgesi, Onur Belgesi) verilmesi

Mezuniyet ve Diploma İşlemleri Sınıf Geçme Defterinin Tutulması Diplomaya Hak Kazananlar Listesinin Hazırlanması Diploma Defterinin Hazırlanması Diplomaların Hazırlanması ve Verilmesi Öğrenim Belgesi Düzenlenmesi ve Verilmesi

Değerlendirme Soruları 1- Aşağıdakilerden hangisi, öğrenci hizmetlerinden biri değildir? Haftalık ders dağıtım çizelgesinin yapılması Nakil işlemlerinin yapılması Diploma işlemlerinin yapılması Öğrenci devamının sağlanması Öğrencilerin kaydedilmesi

2. Öğrencilerin sınıf geçme ile ilgili işlerin yapılması, aşağıdakilerden hangisine göre yapılır? Disiplin yönetmeliği Sınav ve sınıf geçme yönetmeliği Rehberlik yönetmeliği Kütüphane yönetmeliği Ödev yönetmeliği

3. Okul müdürünün bir eğitim öğretim yılı için hazırlamış olduğu, hangi tarihte, hangi işlerin yapılacağının ayrıntılı olarak açıklandığı metin aşağıdakilerden hangisidir? Eğitim programı Yıllık plan Yıllık çalışma planı Müfredat programı Öğretim programı

4. Okul yönetiminin öğrenci işlerinden sorumlu kişi kimdir? Müdür Müdür Başyardımcısı Müdür yardımcısı Nöbetçi müdür yardımcısı Nöbetçi öğretmen

5. Okulun en üst karar organı aşağıdakilerden hangisidir? Okul müdürü Öğretmenler kurulu Zümre öğretmenler kurulu Disiplin kurulu Rehberlik kurulu

6. Ortaöğretim okullarında aynı ve farklı sınıflarda aynı dersi okutan öğretmenlerden oluşan kurul hangisidir? Zümre öğretmenler kurulu Rehberlik kurulu Öğretmenler kurulu Disiplin kurulu Sınıf öğretmenleri kurulu

7. Zümre öğretmenler kurulunun başkanı kimdir? Okul müdürü Nöbetçi müdür yardımcısı Rehber öğretmen Müdür yardımcısı Hiçbiri

8. Aşağıdakilerden hangisi, öğretmenler kurulunun gündeminde yer alır? Okulun disiplin işleri Öğrencilerin eğitimi ve yetiştirilmesi Çeşitli iş bölümlerinin yapılması Kanaat notlarının incelenmesi Hepsi

9. Okul kütüphanesinde memur görevlendirebilmek için, okul kütüphanesinde en az kaç kitap olmalıdır? 750 1000 1500 2000 3000

10. Öğretim işlerinin izlenmesinden sorumlu kimdir? Okul müdürü Müdür Başyardımcısı Müdür yardımcısı Nöbetçi Müdür yardımcısı Nöbetçi öğretmen