Bir Erken Uyarı ve Acil Müdahele Sistemi (EUAMS) Sistemi Oluşturma Modül 3: Çevresel Hedefler, Tedbirler Programı, Ekonomik Analiz, Muafiyetler Bir Erken Uyarı ve Acil Müdahele Sistemi (EUAMS) Sistemi Oluşturma Michael Jackman – Kimya Uzmanı Afyon, 2015

Örnekler Alınan dersler Bir EUAMS’nin dokuz kilit bileşeni İçerik Örnekler Alınan dersler Bir EUAMS’nin dokuz kilit bileşeni

Örnekler Uluslararası ölçekte önemli üç kirlilik olayı yaşanmıştır: ) Case Studies Uluslararası ölçekte önemli üç kirlilik olayı yaşanmıştır: Basel, İsviçre – Ren Nehri üzerinde, 1986 Çin, Songhua Nehri kirlenmesi, 2005 Buncefield, Birleşik Krallık, 2005

ÖRNEK 1: Avrupa’dan bir örnek, Sandoz felaketi ÖRNEK 1: AB’den bir örnek: Sandoz felaketi Kasım 1986: Basel yakınlarındaki Sandoz kimyasal tesisinde yangın Alevleri söndürmek için kullanılan su nehre büyük miktarlarda insektisit ve pestisit karışmasına sebep oldu ve bu da, ekolojik bir felaketi başlattı. Çevresel farkındalık arttı ve kirliliğe karşı çok daha sıkı önlemler alınması doğrultusundaki talepleri artırdı.

ÖRNEK 2: Songhua Nehri Asya’da gerçekleşen ünlü kirlilik olaylarından bir tanesi, 2005 yılında, Çin’deki Songhua Nehri’nde meydana geldi. Songhua, Çin’in kuzeydoğusunda yer alan büyük bir nehirdir ve Heilongjiang Eyaleti’nin başkenti olan 3,5 milyon nüfuslu Harbin gibi birçok kent ve kasabanın su kaynağıdır.

10.000 kişi evlerinden tahliye edildi 2- Songhua Nehri Olayı Jilin Kimyasal Tesisi Harbin: 80km uzunluğunda su alanı kirlendi, 40 saat boyunca 3,5 milyon kişi içme suyunden mahrum kaldı Nitrobenzen üreten nitrasyon kulesinde patlama 13 Kasım 2005 5 ölü, 70 yaralı, 10.000 kişi evlerinden tahliye edildi ve yüzlerce ton benzen nehre karıştı

Sandoz ve Songhua Olaylarının Benzer Sorunları Eksik olan unsurlar: Hazır Acil Durum Planları Hazır Risk Değerlendirmesi Hızlı kaynak müdahalesi Kamu kurumları, sanayi ve halk arasında tanımlanmış bağlantılar 24 saat hazır müdahale ekipleri Yangın suyunu biriktirecek tesis Mansap yönlü etkili uyarılar Rolleri belirleyen mevzuat

2) Songhua River Incident Alınan Dersler Su kirliliği acil müdahale becerilerinin iyileştirilmesi ve su kirliliği olaylarından kaynaklanan kayıpların azaltılması için yaşanan olaylardan bazı dersler çıkarıldı: Su kirliliği olaylarının çok yönlü yönetimi, Su kirliliği acil müdahale planlarından sorumlu olacak temel birimlerin belirlenmesi, Su kirliliği acil müdahale organizasyonlarının iyileştirilmesi, Su kirliliği olayları raporlama sistemlerinin iyileştirilmesi. 2) Songhua River Incident

Alınan Dersler Devlet, aşağıdakiler aracılığıyla, Acil Müdahale Sistemi’nin iyileştirilmesine yoğunlaştı: Ulusal Çevresel Acil Durum Müdahale Planlarının benimsenmesi Çevresel acil durumların koordinasyonu ve bilgi paylaşımından sorumlu kamu kurumlarından oluşan bir Bakanlıklararası Çevre Koruma Yuvarlak Masası oluşturulması Çevresel Acil Durum Müdahale Merkezleri (ÇADMM), söz konusu merkezlerin çevre kurumları içinde oluşturulması

Hertfordshire, Birleşik Krallık Birleşik Krallık’taki Buncefield Olayı, Hertfordshire, Birleşik Krallık Birleşik Krallık’taki ana petrol depolarından biri 11 Aralık 2005 Richter ölçeğine göre 2,4’lük patlama Arızalı ekipman kaynaklı taşma Sahada benzer 20 tank daha

ÖRNEK 3 Buncefield Olayı, Hertfordshire, Birleşik Krallık Birleşik Krallık’taki en büyük petrol depolarından birisi olan Buncefield’da, 11 Aralık 2005 tarihinin erken saatlerinde, arızalı ekipman sebebiyle bir tankta taşma meydana geldi. Sahada benzer 20 adet daha tank vardı. Bu da, Richter ölçeğine göre, 2,4 şiddetinde büyük bir patlamaya neden oldu.

Başarılı Operasyonlar İtfaiye, sahaya 10 dakikada ulaştı. Varolan acil durum prosedürleri hemen uygulandı. İtfaiye, sahada zaten eğitim yapmıştı. Çevre Ajansı’nın 24 saatlik hizmeti vardı. Halk hemen bilgilendirildi ve gerekli önlemler alındı. Özel yangın geciktirici köpüklerin yeri belliydi. İtfaiyeciler, kirliliğe karşı tebirleri de içeren, özel planları uyguladı, Çevre Ajansı ve petrol uzmanları

Başarılı Operasyonlar Yangın suyu depolamak için belirlenen alan (600,000 l), Havadan izleme hemen başladı, 4 gün içinde yangın başarılı biçimde söndürüldü, Yüzey ve yeraltı suları izlendi. Neden? Birleşik Krallık’ta, AB - Seveso II Direktifi (1996) doğrultusunda hazırlanan Büyük Endüstriyel Kazalar ve Sivil Önlemler mevzuatı (2004) yürürlükteydi.

Temel Bileşenler: 1) Operasyonel Planlar Olayların, ilgili operasyonel prosedürler doğrultusunda sınıflandırılması Paydaş bilgileri Şematik çizimler Referans kurumlar Büyük tesisler için özel acil durum müdahale planları

Temel Bileşenler: 2) Acil durumlar – Hazırlıklı olma/ Otomatik örnek alıcılar/ Önceden hazırlanmış örneklem şişeleri/ Örneğin, kirlilik emici yastıklar, örneğin organik bileşenlerin emilimi için granül karbon / Petrol gibi bir yüzey kirleticisi için localize edici özel köpük ya da maddeler/ Akarsu ortalarında ve kirlilik akışında örnek alabilecek hazır tekneler/ Dökülmeyi sifonlayabilecek özel tankerler/

Temel Bileşenler: 3)Koordineli Müdahale Açık komuta zinciri – şema / Kademeli müdahale / Olaya fiziksel olarak müdahale edenler ve teknik tavsiyelerde bulunanlar arasında koordinasyon / Olaylar sırasındaki koordinasyonun yanı sıra, kurumlar planların geliştirilmesi ve acil durum eğitimleri için birlikte çalışmalı /

Temel Bileşenler : 4) Kimyasal Bilgi Yönetim Desteği Kimyasal enventer sistemleri / Kimyasal tehlike değerlendirme formları / Acil Durum Ulaştırma (ADU) kartı/ Üretici bilgileri / Uzman bilgileri / Kurum bilgileri / Key Component : 2) Contingencies- Preparedness Automatic samplers / Readily prepared sampling bottles / Pollutant absorbent pillows e.g. Granulated Carbon to absorb organic compounds / Special floats or booms to localise a surface pollutant such as oil / Boats available to take samples in mid-stream and follow the pollution / Tankers available to siphon off any spill /

Temel Bileşenler : 5) İyileştirme Acil serviste çalışan personelin her kirletici sınıfı için eğitim alması, örneğin： Yanıcılar / Suda çözünenler / Suda çözünmeyen, sudan yoğun olanlar / Suda çözünen, sudan hafif olanlar / Organik / İnorganik / 　

Temel Bileşenler: 6) İzleme Acil Durum İzleme Programaları / Yayılma hızı öngörüleri için bilgisayar modelleri / Otomatik izleme istasyonlarının tam alarm durumu / Taşıyıcı parametre ve ikincil kirleticilerin dikkate alınması / Bütün su izleme paydaşlarının uyarılması/

Temel Bileşenler: 7) Toplumsal Bilgilendirme Sistemleri Farklı medya araçlarının kullanımı – tv, radyo basın, el ilanları, internet uyarıları için şablonlar / Yerel uzmanlardan tavsiye alınması / Halk toplantıları/ “Acil Durum” hattı oluşturulması / Sağlık konuları için uzmanlarla görüşme /

Temel Bileşenler: 8) Olay Araştırma / Bağımsız uzman araştırma kurumu / Olay sonrasında hemen araştırmanın başlaması / Araştırmanın mantıklı bir plan çerçevesinde yapılması / İlk etapta herhangi bir varsayım, suçlama geliştirilmemesi, verilere odaklanılması / Olayla ilişkili bütün tarafları biraraya getirerek, temel sebep ve alınacak derslerin belirlenmesi için, özel bir araştırma platformunda toplanması / Araştırma sonuçlarının yayımlanması /

Temel Bileşenler: 9) Bütüncül Koordineli Politika İyi hazırlanmış mevzuatla, tam devlet desteği / Özellikle belediye gibi yapılarda bu tür sistemleri geliştirecek inisiyatifler olmasının sağlanması / Erken Uyarı ve Acil Müdahale Sistemlerinin (EUAMS) sürdürülebilir olması için uygun fon sistemlerinin temin edilmesi/

Genel değerlendirme Çok teşekkür ederim Nehirlerde gerçekleşebilecek kazaların azaltılması için EUAMS geliştirilmesi önemli bir tedbirdir. Hazırlık ve tedbirler daha iyi birer çaredir, çünkü bu gibi kirlilikler çok uzun süreler devam edecek sorunlara neden olabilir, Dolayısıyla, EUAMS’leri bütün ülkeler için çok önemli birer yatırımdır ve Türkiye için de önemli bir öncelik olarak dikkate alınmalıdır. Çok teşekkür ederim