SANAYİLEŞME VE KENTLEŞMENİN GETİRDİĞİ ÇEVRE SORUNLARI—SÜREKLİ VE DENGELİ KALKINMA KAVRAMI AÇISINDAN BİR TARTIŞMA Mehmet Kürşat ŞAHİN
ÇEVRE NEDİR? insanların ve diğer canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve karşılıklı olarak etkileşim içinde bulundukları, fiziki, biyolojik,sosyal, ekonomik ve kültürel ortam
ÇEVRE SORUNLARI Evsel tüketim Trafik Kent içi ormanların tahribatı Sıvı atıklar Fosil yakıtlar Sanayi kuruluşları faaliyetleri Santraller Gürültü kirliliği
Evsel Tüketim Minimize yerleşim – Maksimize tüketim Normal bir aileden ---- 6500 kg CO2 Daha iyi konumda bir aile --- 12000 kg CO2
Trafik sosyal açıdan bireysel bir gelişmeye karşı toplumsal ve ekolojik etki olarak göz ardı edilemeyecek bir tahribat
Bileşen, hacimce % Rölanti Benzinli Dizel Kısmi yük Tam yük Hidrokarbon Karbonmonoksit, CO Karbondioksit, CO2 Azotoksitler, NOx Kükürtoksitler, SOx Aldehit, HCHO Hidrojen, H2 Oksijen, O2 Azot, N2 Kurşun bileşikleri (mg/m3) Partikül madde (kg/ton) Egzoz supabı çıkışında gaz sıcaklığı 0.01-0.05 2.4-5 10-13 0.005-0.03 - 1.5 1-1.5 geri kalan 50 200-250 0.005-0.06 0.01-0.045 3.5 0.005-0.025 16 550-650 0.01-0.02 0.2-1 13.5-14 0.25-0.35 0.5 1.5-2.5 40 0.01-0035 0.1-0.06 6.5 0.25-0.080 14 250-550 0.01-0.3 2-5 11-13 0.15-0.45 0.343 0.152 0.1-0.5 0.3-0.5 1.96 750-850 0.02-0.06 0.035-0.2 12 0.06-0.15 3.496 0.921 10 16.19 550-750
Kent içi ormanların tahribatı ve yerel yönetimin çevre düzenleme çalışmaları Orman alanların tahribiyle Kent imarisine Şehir içi hava dolaşımına uygun olmayan sonuçlara neden olur... ülkemizde yangınlar dışında kaybettiğimiz orman arazi varlığı 2006 itibariyle ülke totalinin %14’ü
Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin kent içi yeşil alan ve çevre düzenleme çalışmaları nedeniyle Ankara ili merkezinde bitki polen yapısının değiştiğini ve alerjik hasta klinik vakalarının 1994’ten itibaren yüksek düzeyde arttığını biliyor muydunuz?
Sıvı atıklar Başlıca kaynakları Konutlar, Ticari binalar, Endüstri kuruluşları, Maden ocakları, cevher zenginleştirme tesisleri, Kentsel bölgeler, Tarımsal alanlar, Sanayi bölgeleri, tamirhaneler atölyeler, Hastaneler ve benzeri kurum ve kuruluşlar
Fosil yakıtlar Fosil yakıtlar, mineral yakıtlar olarak da bilinir, hidrokarbon içeren kömür, petrol ve doğal gaz gibi doğal enerji kaynaklarıdır. insanlar tarafından fosil yakıtların yakılması, açığa çıkan karbondioksit gazı ve diğer zararlı gazlar, büyük oranda kirliliğe yol açar böylesine bir tüketim sonucu 2050 yılında atmosferdeki karbon dioksit oranının 1850'deki düzeyin iki katına, 2100'de de üç katına çıkması öngörülüyor
Sanayi kuruluşları Endüstriden kaynaklanan kirlilik,yanlış yer seçimi ve atık gazların gerekli teknik tedbirler alınmadan havaya bırakılması sonucunda ortaya çıkar Çevre kirliliği yapan bazı endüstri kuruluşları Endüstri hava kirleticileri Gübre SO2,H2S,CO,NH3,Florlu gazlar,gübre tozları,partiküller Demir-çelik baca gazları,duman,SO2,katran bileşikleri Kağıt baca gazları,toz,duman Şeker SO2,toz,duman Çimento SO2,toz,duman Tekstil SO2,toz,duman Deri SO2,toz,duman Enerji SO2,NOx,CO,katı parçacıklar,küller,toz Hidrokarbonlar
“Canlı türü bazında kayıplar” Santraller çeşitli formlarda enerjiyi elde ederken sorgulamayı gerektiren bir durum: “Canlı türü bazında kayıplar”
Gürültü kirliliği şehirsel bazda: trafiğin yoğun olması, sürücülerin yersiz ve zamansız klakson çalmaları endüstri bölgelerinden çıkan gürültüler Meskenlerde ise televizyon ve müzik aletlerinden çıkan yüksek sesler, zamansız yapılan bakım ve onarımlar
“SÜRDÜRÜLEBİLİR KENT” kavramı 1992-Rio, 1996 İstanbul –Habitat-, 2002 Johannesburg ile yerel yönetimlerin önemi ve öncü rolü
İdeal Bir “ Sürdürülebilir Kent” Tanımı ekonomik,sosyal ve çevresel boyutta belli dengeleri gözeten, bölgesel ve global sürdürülebilir kalkınma vizyonu ile uyumlu ve bu vizyona etkin bir şekilde katkı sağlayabilen bir birim.
Antik yaşamdan sürdürülebilir yaşam: Antik şehirlerden öğrendiklerimiz bugünden yaklaşık 9000 yıl evvelinden.. Anadolu’daki bir strateji .. Çatalhöyük Şehir merkezi .. o dönemin en büyük sorunlarından biri: Su Yönetimi ve Atık Yönetimi
Peki ama nasıl? Su yönetimi için: Dönemine göre gayet modern bir kanalizasyon veya drenaj sistemi Atık Yönetimi için: Çöp ve atık deşarjı evsel ve aşamalı bir esas
ÇEVREYLE UYUMLU KALKINMAYI SAĞLAYAN MODELLER 1987’de yayınlanan “Ortak Geleceğimiz,bildirisi kaynakların etkin kullanımından, kültürel saygıya; tarım dostluğundan, etik davranışların ahengine..
Kanada’dan Toronto, Finlandiya’dan Mikkeli, Amerika’dan Minnesota ve Austin Kazakistan’dan Astana..
KANADA KENTLERİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK sürdürülebilir kalkınmayı kamu politikası olarak gören ilk ülkelerden biri Kanada Yeşil Planını hazırlamış,çevreyi koruyup,karar verme sürecini iyileştirme programı “EMAN” ve Çevre Üzerinde Politika
TORONTO -Kentlilerin yaşam kaliteleri artırılacak,kentin sosyal,kültürel,politik yaşama aktif olarak geliştirilecektir. -Temiz,yeşil ve sürdürülebilir kent:Toronto -Dinamik kent:Toronto -Kent Konseyi önemli planlar üretmiştir:Kültür Master Planı -Bisiklet Master Planında 2010 yılına kadar kentte emniyetli,rahat ve bisiklet dostu çevre yaratılacak,gezi ve ulaşım amaçlı kullanım
FİNLANDİYA’DAKİ DURUM Çevre Bakanlığı nezdinde de sürdürülebilir kalkınma için sıkı politika uygulamaları arazi kullanımı,yapılaşmaları kontrol altına alınması 1998’de hayata geçen,Baltık denizi birliği çevresel eylem programı
MİKKELİ 1997 yılında sürdürülebilir ormancılık ve turizm anlamında öncü Kirletici değerleri çok düşük olan bu bölgede çoğu bina ortak bir ısıtma sistemi EKONEUM çalışması
KAZAKİSTAN-ASTANA 1998’de JICA tarafından hazırlanan Astana’nın gelişme master planı ana çevre yolu arasına tarım alanları ve rüzgarla çalışan elektrik santraller iç çevre yolu arasına tekno parklar
Toplu yaşam bölgelerinden birkaç manzara
DEĞERLENDİRME toplumsal bilinç - sürdürülebilir politika ilişkisi sürdürülebilir kalkınma; kamu politikalarıyla desteklendiğinde daha etkin sonuçlar toplumsal bilinç - sürdürülebilir politika ilişkisi ekolojik dönüşüm merkezlerinin ve laboratuarların oluşturulması gerekliliği yerel,ulusal ve uluslar arası çeşitli platformlarda ele alınması yönetim halk koordinesi