F LORESANS VE F OSFORESANSıN B IYOKIMYA A LANıNDA K ULLANıMı ALETLİ ANALİZ YÖNTEMLERİ

GİRİŞ Birçok madde lüminesans özellik gösterir. Lüminesans,bir maddenin absorblandığı bir ışını aynı veya daha uzun dalga boyunda bir ışın olarak geri vermesi özelliğidir ve ikiye ayrılır ; Floresans Fosforesans

F LORESANS VE F OSFORESANS Floresans : Maddeler üzerine gelen belli dalga boyundaki ışık ışınlarının başka dalga boyundaki ışık ışınları halinde yansıması olayıdır. Fosforesans : Fosforesans floresansla ilişkili bir çeşit ışıldama şeklidir. Floresanstan farklı olarak soğurdukları enerjiyi hızlıca geri vermezler.

B IYOKIMYADA FLORESANS VE FOSFORESANSıN KULLANıM ALANLARı Adrenalin Penisilin Prokain Adenin Askorbik asit Folik asit Nitokinamid Trajamin TSH Free T3 FreeT4 Ürik asit Ferritin Vitamin - B12 PSA total βhCG anti HIV 1-2 Hbs Ag anti HCV Sistein Guanidin Bazı sinir kasları Protein Floresans metoduyla pek çok sayıda organik ve biyokimyasal madde tayin edilebilir.Bunlar arasında ;

Genel olarak söylemek gerekirse,besin maddeleri, ilaç, klinik numuneleri (kan,idrar,enfeksiyon) ve doğal maddeler florimetrik olarak tayin edilirler. Metodun en önemli uygulaması ise kan lekelerinin ve hemoglobinin tayininde kullanılmasıdır.

F LORESANS VE F OSFORESANS Y ÖNTEMLERI KULLANıLMıŞ Ç ALıŞMA Ö RNEKLERI 1.) Hücre içi serbest Ca +2 ve Zn +2 derişimlerinin spektrofotometrik olarak ölçülmesi Hücre içi serbest Ca +2 ve Zn +2 ölçümleri için her iyona da duyarlı bir floresans boya olan fura 2 kullanılmıştır. Gözlenen Zn + derişimine ait sinyallerin ölçümü PTI mikrospektroflorimetre ile yapılarak Felix (PTI) programı ile bilgisayara kaydedilip değerlendirilmiştir

2.)T ABLETLERDE M EBENDAZOLÜN S PEKTROFLORIMETRIK TAYINI Bu çalışmada, tabletlerde mebendazol (MBZ) ilaç etken maddesinin tayini için spektroflorimetrik bir yöntem geliştirilmiştir.

3.) K ıNıN TAYINI Kinin floresans özelliği çok büyük olan maddelerden biridir. Bu özelliğinden yararlanılarak tonik sulardaki kinin tayini yapılabilir.Standart çözelti ; 445 nm’de çözeltilerin floresansları ölçülür. Bunlarla kalibrasyon grafiği çizilir. Ancak ölçme basit florimeri ile yapılıyorsa primer filtre olarak LF2, sekonder filtre olarak da bir jelatin kullanılır ve ölçmeler ondan sonra yapılır.

4.) S INIR H ÜCRESININ Z AMANLA D EĞIŞIM TAKIBI Floresans nörobiyolojide de kullanılır. Floresans iyon probları Ca +2 veya Na +2 gibi belli iyonlara bağlanarak emisyon spektrumu değişen moleküller içerir. Bu indikatörler tek tek sinir hücrelerinin farklı kısımlarında süre gelen olayları kaydeder. Sinir hücresinin belli bir bölgesinde floresansın zamanla değişimini izleyerek ne zaman, nerede meydana geldiği belirlenir. Bu şekilde izlenen hücelerden biri Purkinje nöronudur.

D IĞER T AYINLER Floresans ile bir proteinin polarlığı belirlenir. Bir biyolojik molekülün aktif merkezleri arasındaki uzaklığı ölçmede kullanılır. Biyolojik sıvılarda ATP tayininde kullanılır. Enzim-Antijen-Antikor üçlüsü kullanılarak bunlardan herhangi birinin tayini florometrik olarak yapılır.

BIYOLÜMİNESANS (BİYO IŞINIM) Biyolüminesans, canlı bir organizma tarafından kimyasal bir reaksiyon esnasında kimyasal enerjinin ışık enerjisine dönüştürülerek ışık üretmesi ve ışık yayılmasıdır.

Ateş böcekleri iletişim kurmak ve eş bulmak için biyolüminesans özellik gösterirler.

Cookie-Cutter Köpekbalıklarının gövdesinin altında ışık yayan bir bölüm vardır ve bu bölüm küçük bir balığı andırır. Balık böylece küçük bir balık görüntüsüne bürünüp kendisini yemeye gelen büyük balıkları avlayabilir.

Olta balığı çevredeki diğer balıkları kandırıp avının dikkatini çekmek için ışığını kullanır.

Gipssland gölü Avusturyada bulunan bir göldür. Bu görüntüsü bir ekolojik bozulma sonucu ortaya çıkmıştır. Şiddetli yağmurlar nedeniyle dağlık kesimlerden büyük oranda alüvyon akıp bu gölde birikiyor. Gölün sahip olduğu biyolüminesans özelliği de bu alüvyon akışı yüzünden meydana gelmiştir.

HAZIRLAYANLAR Ceren ALTUNCAN Büşra BAYRAKÇI Betül ŞIK Mine DURMAZ Ahmet YÜCEALTAY