Onkolojik Acillerde Girişimsel Radyoloji Dr. Celal ÇINAR Ege Üniversitesi Radyoloji Bilim Dalı

Tanım Kanser veya tedavi komplikasyonları sonucunda gelişebilir. Hayatı tehdit eder Geç kalınırsa geri dönüşümsüz olabilir. Kanserin herhangi bir döneminde görülebilir İlk tanı sırasında Aktif tedavi alırken Hastalığın seyrine bağlı olarak ilerleme sırasında

Onkolojik Aciller A - Yapısal ve tıkayıcı aciller B - Hemorajik aciller

A - Yapısal ve tıkayıcı onkolojik aciller Superior vena kava sendromu (SVC) Üriner obstrüksiyon Malign biliyer obstrüksiyon Hava yolu obstrüksiyonu Pulmoner emboli Santral/port kateter embolisi

Süperior Vena Kava Sendromu Patofizyoloji Obstrüksiyonun nedenleri: Dıştan bası Malign nedenler Damar içi tıkanıklık Tromboz(port kateter..vb) Damar duvarının direkt invazyonu Hızla ilerleyen olay Akut SVC

SVC Etyoloji - Malign Akciğer ca %75’inde neden NSCLC %50 SCLC %22 Sigara ve >50 yaş Sağ kitlede sık Ac Ca’nin %3-12’sinde SVC Lenfoma SVC’nin %12’inde neden LAP, <65 yaş Lenfomaların %8’sinde SVC Metastatik Ca %9 Meme ca Germ-hüc.li tm %3 Erkek, <40 yaş βHCG, AFP Timoma %2 Myastenia gravis, saf kırmızı hücre aplazisi Mezotelyoma %1 Asbest Diğer Ca %1 Wilson L, N Engl J Med 2007

SVC Etyoloji- Benign SVC’nın % 10-25’inde neden Substernal guatr Mediastinal granulomatöz hast. Histoplasmosis Tbc Diğer mediastinal inf. Pyojenik Actinomysis Perikardit İdiyopatik mediastinal fibroz Benign mediastinal tm Bronkojenik kistler Santral venöz kateter kateterler

SVC Semptomlar & Bulgular Ödem & şişlik Boyun Yüz %82 Üst ekstremite %46 Üst göğüs kafesi Pletore %20 Artan dispne %54 Öksürük %54 Ortopne Ses kısıklığı %17 Stridor %4

SVC Semptomlar & Bulgular Kollateral venöz dilatasyon Boyun venleri %63 Göğüs kafesi %53 Abdomen Görme bozuklukları %2 Serebral venöz basıncı artar Senkop %10 Baş ağrısı %9 Baş dönmesi %6 Konfüzyon %4 Stupor & koma Wilson L, N Engl J Med 2007

SVC - Tanı Anatomik lokalizasyon Torasik BT/BTA Vasküler özellikler Venografi/RDUS

SVC Tedavi Destek Steroidler RT ile semp. artış Diüretikler Antikoagulan tedavi Trombolitik tedavi Endovasküler tedavi Balon, stentler Santral venöz kateter çıkartılması Radyoterapi Palyasyon Küratif Lenfoma SCLC Kemoterapi Lenfomalar Germ hüc. tm.

Akc CA+SVC sendromu

Akc CA+ SVC sendromu(Y stent)

Akc CA+ SVC sendromu

Hava yolu obstrüksiyonu Trakeobronşiyal obstrüksiyonun en sık endikasyonu bronkojenik karsinomlardır. Lenfoma, tiroid ve özegagus CA, metastatik lenfadenopati basısına sekonder Uzun trakeostomi sonrası benign striktürler Multidisipliner yaklaşımla palyatif amaçlı bare stent/greft stent/balonlar

Üriner Obstrüksiyon Etyoloji Semptomlar Prostat/Jinekolojik Ca (Serviks) Mesane CA Metastatik hastalık Fibroz (Post RT) Semptomlar Hidronefroz Böbrek yetmezliği Üriner enfeksiyon Hematüri

Üriner Obstrüksiyon Tanı Tedavi Renal US Perkütan nefrostomi Suprapubik sistostomi

İnop Serviks CA+bilateral hidronefroz(ABY)

Malign Biliyer Obstrüksiyon Belirti: Sarılık Açık renk dışkı Koyu idrar Kaşıntı Kilo kaybı Palyatif tedavi (stent) Etyoloji Pankreas Ca Ampulla Vateri Ca Safra yolları Ca Hepatosellüler Ca Metastatik karaciğer tm.ler Periduktal lenf nodu metastazları olan tm.ler (gastrik, kolon, meme, akc ca)

Klatskin tm

İnop Pankreas CA

Pulmoner emboli Maligniteli olgularda derin ven trombozu ve pulmoner emboli sık Malignite hiperkoagulobilite ve staz nedeni ile derin ven trombozu riski artırmakta Malignite hastalarında ileri yaş ve immobilizasyon nedeni ile daha sık görülmekte Maligniteli olgularda antikoagulan kullanma kontrendikasyonları sık(geçirilmiş cerrahi, tümoral kanama..vb) Malignite ile birlikte pulmoner emboli varsa medikal olarak 3-6 ay düşük molekül ağırlıklı heparin

İnop serviks CA+ akut DVT+PE

Santral/port kateter fraktürü Maligniteli olgularda port kateteri yada santral venöz kateterler sık Klavikula ve kosta arasındaki sıkışmaya bağlı(pinch off fenomeni) kateterde fraktür ve kardiyak migrasyon Migrasyon gösteren fraktüre katetere sekonder enfektif endokardit ve septisemi gelişebilir. İmmunsuprese hastalarda enfeksiyon ve septisemi kaynağı Uygun olgularda vasküler snaire(kement) ile endovasküler ekstraksiyon

vasküler kement ile çıkartma Frakture port kateter vasküler kement ile çıkartma

B - Hemorajik aciller Karotid blowout sendromu Masif hemoptizi Gastrointestinal kanamalar Ürogenital kanamalar İatrojenik kanamalar

Karotid blowout sendromu Akut karotis blowout sendromu (CBS) ekstrakranial karotis arterlerin yada major dallarının damar bütünlüğünü bozan rüptürü olarak tanımlanan katastrofik hemoraji ile ilişkili bir patolojidir. Nazofarenks karsinomu en sık neden olup, diğer baş boyun malign tümorleri de neden olabilir. En sık internal karotis arter (ICA) petroz segmenttinde görülür. Bu genellikle yüksek doz RT osteonekroza neden olması ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Endovasküler tedavi oldukça etkin Koiller, detachable balonlar, greft stent ve nitinol tıkaçlar embolizasyonda kullanılabilir.

Larenx CA-karotid blowout sendromu Abondan kanama: parent arter embolizasyonu

Nazofarenks CA+ RT(10 yıl önce)

Abondan kanama= CCA greft stent Op.larenx CA+ RT Abondan kanama= CCA greft stent

Hipofarenks CA+ internal maksiller arter Pseudoanevrizma embolizasyonu

Larenx CA+karotid blowout sendromu

Dil kökü CA+lingual arter pseudoanevrizma Koil embolizasyon

Dil kökü CA Fasial arter pseudoanevrizma Onyx emb.

Masif hemoptizi Masif hemoptizi deyimi genellikle 24-48 saat içinde 600ml ve üzerindeki kanamaları tanımlamak için kullanılır. Maligniteye bağlı hemoptizilerde tümör kaynaklı anjiyogenezisin yoğunluğu ve arteriyel beslenmenin karmaşıklığı BAE’nin başarısını belirgin olarak kısıtlar. %50 ‘ye yakın nüks İnternal mammariyan arterden, subklaviyan arterden, interkostal arterlerden ve inferiyor frenik arterlerden parazitik beslenme sık Embolizan ajan olarak 200 mikrondan büyük PVA, koiller kullanılabilir.

Lenfoma+ Akciğerde aspergilloma nedeni ile masif hemoptizi

Akc CA+ Mediastinal RT Masif hemoptizi

Akc CA+ bronşial arter embolizasyonu

Gastrointestinal kanamalar Unrezektabl gastrik tümorlerde aktif ekstravazasyon ve pseudoanevrizma tesbit edilirse selektif embolizasyon Periampuller bölge tümorlerindeki rekürren kanamalarda proflaktik/Ampirik gastroduodenal arter ve/veya gastrik arter embolizasyonu Cerrahi sonrasında gelişen pseudoanevrizmaların embolizasyonu Glue/PVA/koil embolizan ajan

Periampuller CA+ GIS kanama Koil+PVA embolizasyon

Duodenal tm GDA koil embolizasyon

GDA rekurren pseudoanevrizma Whipple op Sonrası GDA rekurren pseudoanevrizma Koil emb

Rüptüre HCC Kemoembolizasyon

İnop Serviks CA ilioenterik fistül greft stent ile tedavisi

Ürogenital kanamalar Hematuri ürogenital sistem malignitelerindeki sık semptom Renal karsinom(RCC), mesane ve lokal invazyona bağlı jinekolojik maligniteler(serviksCA), prostat CA’da sık görülmekte Mesane ve prostat CA, pelvik RT sonrasında radyasyon sistiti ve hematolojik maligniteli olgularda siklofosfamide sekonder hemorajik sistitli olgularda intractable(inatçı) hematüri sık İnoperabl renal tm’ lerde palyatif embolizasyon(alkol, PVA, glue, koil) İntractable hematuride bilateral internal iliak arter embolizasyonu(PVA, koil)

İnoperabl RCC+hematuri PVA+ koil emb

İnop. serviks CA+ masif vaginal kanama PVA embolizasyon

İntractable hematuri

İnop Mesane CA İliovezikal fistül Greft stent

Abondan vaginal kanama Serviks CA+ RT Abondan vaginal kanama Amplatzer plug emb.

İatrojenik kanamalar Maligniteli olgularda tanısal veya girişimsel işlemler sonrasında gelişebilir. Perkutan drenaj ve biopsi işlemleri sonrasında vasküler yaralanmalar Cerrahi uygulamalar sonrasında gelişen vasküler yaralanmalar Tedavi sonrası RT sekonder gelişen vasküler patolojiler İatrojenik yaralanmalarda minimal invaziv endovasküler yolla tedavi efektif ve etkin bir tedavi yöntemi

Hipofarenks CA Trakeostomi sonrası Abondan kanama İnferior tiroideal arter pseudoanevrizma Glue embolizasyon

Tiroid CA+ trakeostomi sonrası abondan kanama Süperior tiroideal arterden aktif ekstravazasyon(ok) Koil embolizasyonu

Hepatik NHL+ biliyer drenaj sonrası hepatik arter pseudoanevrizma

Pankreas CA+ bilier drenaj sonrası hepatik arter yaralanması

Op. Meme CA RT sekonder İMA pseudoanevrizma Koil embolizasyon

Onkoloji hastaları için son yıllarda girişimsel prosedürler palyatif amaçlı daha sıklıkla kullanılmaktadır. Onkolojik acil tedavi gerektiren patolojilerde girişimsel radyolojik işlemler minimal invaziv, etkin, efektif ve bazı olgularda hayat kurtarıcı olmaktadır. Girişimsel radyologların acil onkolojik işlemlerde daha etkin rol üstlenmesi, potansiyel onkolojik tedavi komplikasyonlarına aşina olması ve gerekli durumlarda hastalarda meydana gelen bu komplikasyonları tedavi etmek için kendilerini geliştirmesi gerekmektedir.

Teşekkürler