BURKİNA FASO

DEVLETİN ADI : Burkina Faso (Eski Adı Yukarı Volta) BAŞŞEHRİ : Ouagadougou YÖNETİM ŞEKLİ : Cumhuriyet NÜFUSU : 9.261.000 YÜZÖLÇÜMÜ : 274.200 km2 RESMİ DİLİ : Fransızca DİNİ : İslam, Putperestlik, Hristiyanlık PARA BİRİMİ : Frank

Fiziki Yapı Burkina Faso topraklarının çoğu Volta Nehrinin üç ana kolu (Beyaz Volta, Kırmızı Volta ve Kara Volta) arasında yer alan alçak bir yayla halindedir. Ülkenin doğusunda ve güneybatısında alçak dağ silsileleri yükselir.

İklim Bütün yıl boyunca sıcak olan Burkina Faso’da, biri yağışlı, diğeri kurak olmak üzere iki mevsim vardır. Takriben mayıs ayı sonundan ekime kadar bol miktarda yağmur düşer. Yıllık yağış ortalamaları kuzeyden güneye doğru artmaktadır. Kurak mevsim kasımda başlar mayısta son bulur. Bu mevsimde kuraklığa ek olarak Sahra’dan kavurucu rüzgarlar eser. Ortalama sıcaklıklar 25°C ila 30°C derece arasındadır.

Tabii Kaynakları Burkina Faso toprakları kuzeyde bozkır ve fundalıklarla kaplıdır. Güneyde ise yüksek otlar ve ağaç kümeleri ile kaplı çok sayıda yuvarlak tepeler bulunur. Başlıca yeraltı zenginlikleri olarak Burkina Faso’da manganez, altın, demir ve elmas vardır.

Tarihi Burkina Faso tarihi M.S. 11. yüzyılda Mossi kabilesinin ülkeye girmesiyle başlar. Bu kabile ülkede dört büyük krallık kurdu. 1400 ve 1500 yılları arasında Mossi kabilesi, güneyde Gana’dan kuzeydeki Timbuktu şehrine kadar olan toprakları hakimiyeti altında tuttu. Fakat 16. asrın ikinci yarısında Songhai imparatorluğu bunları yaylalara attı. 1893’te Mossi ülkesinin kuzeyini ele geçiren Fransa, 1896’da ülkeyi tamamen kontrolü altına aldı. 1919’da Yukarı Volta kolonisi kuruldu. 1950’lerde bağımsızlık hareketleri başladı. Bu hareketler 5 Ağustos 1960’ta Yukarı Volta’nın bağımsızlığını kazanmasıyla sona erdi. 1958’de hazırlanan bir anayasa küçük değişiklikler yapılarak 1960 Kasım’ında yürürlüğe kondu.

1966’da hükümet ve sendikalar arasındaki anlaşmazlığın ardından ordu yönetimi ele aldı ve 1960 Anayasası askıya alındı. Aralık 1970’te yeni bir anayasa hazırlanarak halk oylamasına sunuldu ve kabul edildi. Bu anayasa 1971’de yürürlüğe konuldu. 1970’li yıllarda meydana gelen kuraklıklar ülke ekonomisine büyük ölçüde tesir ederek açlık getirdi. 1982’de yapılan bir darbe sonucunda yönetimi ele geçiren Yüzbaşı Blaise Compaoré 1992 senesinde genel seçimlere gitti. Seçmenlerin büyük kısmının sandık başına gitmemesine karşılık Compaoré başkanı olduğu Halk Cephesi seçimleri kazandı. 1984’te Yukarı Volta ismini Burkina Faso olarak değiştirdi.

Nüfus ve Sosyal Hayat 9.261.000 nüfusu ile Burkina Faso Batı Afrika’da en fazla nüfus yoğunluğuna sahip ülkelerden biridir. Burkina Fasolular Batı Afrika etnik gruplarının yarısının karışımıdır. Fulse, Kibsi, Kipirsi, Kurumba ve Nioniosse çok öncelerden beri Burkina Faso’da yaşayan ülkenin asıl yerlileridir. Bu esas yerli halklara Ninisi (toprağın çocukları) denir. Mali sınırına yakın kuzeybatıda Marka, Samo, Samogho ve Diula grupları yaşar. Gana ve Fildişi Kıyısı sınırları boyunca Lobi etnik grubu bulunur. Her etnik grup kendine has dile veya lehçeye sahiptir. Ülkenin resmi dili Fransızcadır.

Burkina Fasoluların yarısı (% 50-% 60) Müslüman (Sünni Maliki), %10-20 Hristiyan, geri kalanı da Putperesttir. Burkina Faso dünyanın en fakir ülkelerinden biri olduğundan, pek çoğu her yıl Fildişi Sahili ve Gana’ya çalışmaya gider. Kötü beslenme, parazit taşıyıcılar, uyku hastalığı, cüzzam ve diğer tropikal hastalıklar ülkenin başlıca sağlık meseleleridir. Burkina Faso’da eğitim Fransız sistemine göredir. Fakat yavaş yavaş değişmektedir. Her ne kadar eğitim ücretsiz ve mecburi ise de 15 yaşından küçük okul çağındaki çocukların % 10’dan azı okula devam etmekte ve nüfusun % 13’ü okuma-yazma bilmektedir.

Ekonomi Burkina Faso ekonomisi, yiyecek bitkileri tarımına ve hayvancılığa dayanır.Toprakların % 15’inden azı ekilidir. Verim düşüktür. Kuraklık, bitki hastalıkları, böcekler, kemiriciler ve iptidai tarım teknikleri üretimi düşük tutmaktadır. Sığır, keçi, koyun ve tavuk, yetiştirilen belli başlı hayvanlardır. Akdarı, sorghum (süpürge darısı), fasulye, Hint yerelması, manyok, mısır, yerfıstığı, pamuk, susam ve Batı Afrika’ya has tohumundan yağ çıkarılan ağaçlar en önemli bitkilerdir. Pamuk, yerfıstığı ve susam ihraç edilmektedir. Çiftlik hayvanları ve hayvan derileri ihracat gelirlerinin önemli bir kısmını meydana getirir.

Sanayi tesislerinin çoğu Banfora, Bobo, Dioulasso, Boromo, Koudougou ve Ouagadougou arasındaki demiryolu boyunca bulunur. Sabun, nebati yağlar, şeker, pamuk ve kösele ürünleri imalatın çoğunluğunu teşkil eder. Elektrik enerjisinin çoğu termal olarak üretilir. Fakat bir çok hidroelektrik projeleri Komod ve Kara Volta üzerinde tasarı halindedir. Makina, ecza ürünleri, petrol, giyim eşyası ve yiyecek ithali çoğunlukla Fransa, Fildişi Kıyısı, ABD ve Almanya’dan yapılır. İhracatı Fransa, Fildişi Kıyısı, Gana ve Birleşik Krallığa (İngiltere)dır. Ülke sürekli olarak ticaret açığı verir. Dışarıda çalışan işçilerin gönderdiği paralar önemli bir döviz kaynağıdır.

Ülkenin 14.500 km civarındaki demiryolu ağı Fransızca konuşan Batı Afrika ülkeleri arasında en uzunudur. Karayolları çoğu kasabaları ve şehirleri birbirine irtibatlar. Milletlerarası Hava alanı iki büyük şehir olan Ouagadougou ve Bobo Dioulasso yakınındadır.

Siyasi Hayat Burkina Faso cumhuriyetle idare edilen bir ülke olup, 10 idari bölgeye ayrılmıştır. Cumhurbaşkanı ve Millet Meclisi üyeleri beş yılda bir seçilir. Ülke 1983’ten 1992’ye kadar Ulusal Devrim Konseyince yönetildi. Konseyin ve sonra kurulan Halk Cephesi Partisinin başkanı olan Yüzbaşı Compaoré 1992 seçimlerini kazanarak devlet başkanı oldu. Ülke,  BM, İKÖ (İslâm Konferansı Örgütü), Afrika Birliği, Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu, IMF (Uluslararası Para Fonu), İslâm Kalkınma Bankası gibi uluslararası örgütlere üyedir.

İslami Hareket Diğer Afrika ülkelerinde olduğu gibi Burkina Faso'da da sömürge döneminde uygulanan cahilleştirme politikası halkın din kültürünü etkilemiştir. Bugün Burkina Faso'da Müslümanların yaşantılarında geleneksel dinlerin etkisi nispeten görülmektedir. Cahilleştirme politikası sonucu Müslümanlar kendi dini kültürlerini unutunca, diğer dinlerin mensuplarıyla olan yakın ilişkileri onların o kişilerden etkilenmeleri sonucunu doğurmuştur. Fransızların hâkim oldukları dönemde, ülkedeki İslâmi geleneklerin ve yaşantının unutulması için Müslümanlara baskı yaptıkları bilinmektedir.

Fransızlar bu dönemde Müslümanların herhangi bir şekilde teşkilatlanmalarına da fırsat vermemişlerdir. Bu baskının kısmen yumuşadığı 1950'den sonra Müslümanlar teşkilatlanma çabası içine girdiler. 1958'de Vagadugu İslâm Topluluğu ve Bobo - Dioulasso İslâm Kültür Konseyi kuruldu. Vagadugu İslâm Topluluğu ülkedeki Müslümanları yeniden şuurlandırmak, İslâmi yönden bilgilendirmek, camiler, ibadet yerleri, Kur'an kursları ve dini medreseler açmak için faaliyetlere girdi. Örgüt Müslüman gençlerle yakından ilgilenerek 1972'de İslâm Gençliği Kültürel Konseyi'ni oluşturdu. Kısa zamanda çok sayıda cami ve Kur'an kursu açtı. İslâm Topluluğu çalışmalarını sadece Müslümanlara yöneltmekle kalmadı, Müslüman olmayanlar arasında da faaliyetler yürüttü. Bunun sonucunda çok sayıda insan Müslümanlığı seçti. Özellikle son yıllarda gruplar halinde İslâm'a girenler oldu.

Burkina Faso'daki İslâmi faaliyetlerin önünde duran en önemli engel misyonerlik faaliyetleridir. Sömürge döneminde misyonerlik faaliyetleri yoğun bir şekilde yürütüldü. Bu faaliyetler bağımsızlık sonrasında da durmadı. Misyonerler özellikle halkın fakirliğini istismar ederek, maddi karşılıklarla onları hıristiyan yapmaya çalışmaktadırlar. Buna rağmen umdukları başarıyı elde edemiyorlar. İslâmi faaliyetlerde karşılaşılan ikinci büyük problem maddi imkânların yetersizliğidir. İlginin olmasına rağmen ihtiyacı karşılayacak kadar İslâmi kitap temin edilememekte, aynı şekilde çocuklara ve gençlere İslâm'ı öğretecek, din eğitimi verecek öğretici sıkıntısı çekilmektedir. İnsanlara İslâm'ın gereğince anlatılması ve İslâmi tebliğ çalışmalarının hızlandırılması durumunda geleneksel dinlere bağlı olanların çoğunun Müslüman olacağı beklenmektedir.