TOPLUM TEMELLİ RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİ Prof. Dr. Medaim Yanık

Sunum Akışı Ruh sağlığı hizmetlerinde çağdaş konsept Toplum temelli ruh sağlığı modeli Türkiye’de toplum temelli modele geçiş

Ruh Sağlığı Hizmetlerinde Çağdaş Konsept

Ruh Sağlığı Hizmet Modelleri HASTANE TEMELLİ MODEL: - Asylum - 100-600 yataklı hastaneler TOPLUM TEMELLİ MODEL: -İtalyan modeli -Genel hastane içinde 16 yataklı üniteler -Toplum ruh sağlığı merkezleri HASTANE VE TOPLUM PSİKİYATRİSİ MODELİNDE DENGE

Psikiyatrik Hizmetlerin Tarihçesi Asylumların kurulması 1800-1960? Asylumların küçültülmesi ve kapatılması: 1960-2000 Toplum temelli ruh sağlığı sisteminin gelişmesi: 1970-halen

Maluliyetin Nedenleri Hastalıkla doğrudan ilgili Hastanın hastalığa yanıtı Bakım sistemi Hastanın durumuna toplumun bakışı

Psychiatric Beds 1845-1995 in England

DSÖ’nün Beş Temel Önerisi Desentralizasyon Deinstitüzasyon Genel hastane içinde psikiyatri kliniği Ruh sağlığı hizmetlerinin birinci basamağa entegrasyonu Coğrafi temelli toplum psikiyatrisi modeli

Hastanın İhtiyaçları İlaç tedavisi Hastane Psikoterapi Rehabilitasyon Barınma Bakım İş meşguliyet

Ruhsal Hastalıkların Doğasına Uygun Ruh Sağlığı Sistemi Kurmak Şizofreninin doğası İlaç tedavisi Rehabilitasyon Çalışamama Barınma ve bakım Ruh sağlığı sistemimiz Hastane, poliklinik Rehabilitasyon merkezi Korunaklı iş yeri Barınma merkezleri

Türkiye İle Avrupa Ruh Sağlığı Sistemlerinin Karşılaştırılması Toplum temelli Ruh sağlığı alanında reform yapılmış Türkiye: Hastane temelli Ruh sağlığı alanında reform yok

Ruh Sağlığı Hizmetlerinde Modern Anlayış-1 HASTALARA VE HASTALIKLARA KARŞI TUTUM Tam iyileşmeyi ve bağımsız yaşamı hedefle HİZMET MODELİ Hizmeti hastaların ihtiyaçlarını dikkate alarak kur Toplum psikiyatrisi ile hastane psikiyatrisi arasında denge Mümkün olduğunca ayaktan tedavi Kısa yatış süresi Hizmeti kişinin yaşadığı yere götür Ruh sağlığı ekibi Evde takip Hizmetleri hasta, hasta yakınları ve hasta dernekleri ile birlikte planla Yeterli insan gücü (9/100.000 psikiyatr, 15-30/100.000 yatak) Ruh sağlığı eylem planı yaz ve 5 yıl aralarla yenile

Ruh Sağlığı Hizmetlerinde Modern Anlayış-2 KURUMLARA BAKIŞ AÇISI Büyük kurum yerine küçük birimler kur Kurum toplum içinde olmalı BAKIM Bakımı küçük birimlerde, toplum içinde yap ÇALIŞMA Yarışmalı iş sağla veya korumalı iş yeri kur İNSAN HAKLARI İnsan hakları kuruluşları denetimine açık bir sistem Kurumun ve hizmetin insan hakları ilkelerine uygunluğu açısından sürekli gözden geçir Ulusal düzeyde stigma karşıtı uzun süreli kampanyalar yürüt YASAL DÜZENLEMELER İstemsiz yatış ile ilgili prosedürü tanımla FİNANS Sağlık bütçesinin %5-10 arasını ruh sağlığı alanına harca

2- Toplum Temelli Ruh Sağlığı Modeli

Hastane merkezli ruh sağlığı hiz. Toplum merkezli ruh sağlığı hiz. 20.yy başlarında Toplumdan uzak, büyük depo hastaneler Aşırı kalabalık Aşırı medikalize Hastaların yaşam kaliteleri düşük Hizmet kalitesi düşük Hasta hakları ihlalleri yaygın 20.Yy son çeyreği Küçük hastaneler ve genel hastane içinde psikiyatri kliniği Coğrafi temelli Toplum ruh sağlığı merkezleri Rehabilitasyon Bakım toplum içinde ve küçük birimlerde Hastanın çalışması Hastaların yaşadıkları yerde tedavi olma hakları vardır.

Toplum Psikiyatrisi Merkezi Tröst Seçilen sınırlı Bölge Psikiyatri/servisi hastanesi Ev Tedavi Ekibi Toplum Psikiyatrisi Merkezi Acil Müdahale Ekipleri Konsultan Psikiyatr Genel Pratisyen Yarıyol Evleri

Tanımlanmış Coğrafi Alan (Catchment Area) 100.000- 200.000 arası nüfus

Toplum Ruh Sağlığı Merkezi Fonksiyon Fiziksel Özellikler Ağır ruhsal hastalıkları olanlara hizmet veriyor Ruh sağlığı ekibinin mekanı Belirli bir coğrafi alanla sorumlu Rehabilitasyon çalışmaları Ayaktan tedavi Giriş ve karşılama alanı Muayene odaları Rehabilitasyon alanları Ekip üyelerinin odaları Ortak yaşam alanı ve mutfak

Toplum Psikiyatri Merkezinin Fiziksel Standartları >200m2 kapalı alan; kullanılabilir açık alan Uğraş odaları (>2) Çok amaçlı salon Mutfak Personel odası Grup odası Görüşme odası Kadın/ erkek WC

Community mental health centre in South London

Community Mental Health centre: South London

Ruh Sağlığı Ekibi Psikiyatr Psikolog Sosyal çalışmacı Toplum psikiyatrisi hemşiresi Uğraş terapisti Sekreter 8-10 kişi Ekip toplantıları Her hasta için ayrı yazılı plan Hareketli, evde takip Özelleşmiş ekipler: örn adli hasta, erken dönemde hasta

Community Mental Health Team in South London

Barınma Fiziksel özellikler Bir apartmanın tümü Binada daire Aynı bölgede 5-6 ev *toplum içinde İşleyiş 24 saat gözetimli Gündüz gözetimli Gözetimsiz

Çalışma İş koçu Yarışmalı iş Korunaklı iş yeri

3- Türkiye’de Toplum Temelli Ruh Sağlığı Modeline Geçiş

Toplum ruh sağlığı merkezi Seçilen Sınırlı Bölge Psikiyatri servisi Rehabilitasyon Ünitesi Saha ekibi Bakım üniteleri Toplum ruh sağlığı merkezi

Toplum Temelli Ruh Sağlığı Modeli Sağlık Bakanlığı Üniversiteler Yerel Yönetimler SHÇEK Sivil Toplum K. (aile dernekleri)

Kurumlar Arasında Görev Dağılımı Akut ve sürdürüm dönem tedavisi: Sağlık Bakanlığı kurumları, Üniversiteler, Özel hastaneler Rehabilitasyon : Sağlık Bakanlığı kurumları, Üniversiteler, Belediyeler, Özel sektör Bakım: SHÇEK, Belediyeler, Özel bakım kurumları

Toplum Ruh Sağlığı Merkezlerinin Kurulması EKİP Sabit ekip Psikiyatr Hemşire : 2-3 Psikolog Sosyal çalışmacı COĞRAFİ ALAN <500.000: 1-3 merkez Büyükşehir: İlçe belediye sınırları MEKAN Apartman katı Merkezin inşaatı FİNANSMAN Hastane döner sermayesi Belediye İl özel idaresi Projeler

İngiltere ve Türkiye’de Ruh Sağlığı Çalışanlarının Dağılımı PSİKİYATR SOSYAL ÇALIŞMACI PSİKOLOG HEMŞİRE

Türkiye Ruh Sağlığı Sistemi HEMŞİRE Eğitilebilir Yeterli sayıda Yetkin

HASTANE PSİKİYATRİSİ DENGE TOPLUM PSİKİYATRİSİ