Veri – Bilgi – Karar Kuramları ve Özellikleri IYO 713 Yönetim ve Bilişim Sistemleri

Topluluklar Sanayi öncesi toplum (Tarım, avcılık vb) Sanayi Toplumu Bilgi Toplumu 21 Ekim 2014

Sanayi Toplumu vs Bilgi Toplumu Maddi Sermaye-İnsan ve Bilgi Buhar Makinesi-Bilgisayar ve İnternet Özel Mülkiyet,kar Güdüsü-Çevrecilik,Küresel Kaynakların Verimli Kullanımı,Toplumsal Çıkar Fabrikalar-İnternet Yüz yüze Pazarlar-E-Ticaret Standartlaştırılmış ürünler,Yığın Üretim-Esnek üretim, kişisel beklentiler Depolar,Ambarlar-Veri Ambarları,Veri Depoları 21 Ekim 2014

Bilgi Kavramları Veri (Data) Bilgi (Information) Üst Bilgi (Knowledge) 21 Ekim 2014

Örnek 21 Ekim 2014

Bilginin Karakteristik Özellikleri Doğruluğu ve doğrulanabilirliği Tamlığı Zamanlılığı Güncelliği İlgililiği Ekonomikliği Sadeliği 21 Ekim 2014

Sistem ve Sistem Yaklaşımı Sistem, bir sınır içinde birbiriyle etkileşim içinde bulunan ve ortak bir amaca yönelmiş olan öğeler topluluğudur. 21 Ekim 2014

Sistemlerin Sınıflandırılması Deterministik Sistemler Sistemlerin nasıl davranacağı tam olarak bilinmektedir. Bilgisayar Programı örnek olarak verilebilir. Propabilistik Sistemler Önceden davranışını kestiremediğimiz sistemlerdir Kapalı Sistemler Çevreyle ilişkisi olmayan sistemler Açık Sistemler Çevre ile sistem arasında malzeme ve enerji değişimi mevcuttur.Canlı sistemler ve örgütler örnek olarak verilebilir 21 Ekim 2014

Sistemlerin Sınıflandırılması Statik Sistemler Çevredeki değişiklikler sistemde hiçbir değişiklik sağlamıyorsa sistem statiktir. Dinamik Sistemler Sistem çevredeki değişikliklerden hızlı ve çok etkileniyorsa dinamiktir. Basit Sistemler Sistemde çok az ilişki ve öğe varsa sistem basittir. Karmaşık Sistemler Çok fazla öğe ve ilişki barındıran sistemlerdir. 21 Ekim 2014

Problem Çözmede Sistemlerin Kullanımı Orijinal problemler küçük problemler kümesine ayrıştırılır. Her bir bağımsız alt problemin çözümü formüle edilir. Alt problemlerin çözüm kümesi, komple bir birim içerisinde birleştirilmiştir. Orijinal problem için komple çözüm gerçekleştirilir. Çözümün doğruluğu kontrol edilir. 21 Ekim 2014

Karar Yapıları

Bilgi Sistemi Organizasyonlar içerisindeki kontrol ve karar verme mekanizmalarında kullanılacak bilginin toplanması, işlenmesi, saklanması ve dağıtılmasını sağlayan bileşenlerden oluşan yapıdır. 21 Ekim 2014

Karar Verme Seviyeleri 1) Stratejik karar verme (Stratejik Planlama) 2) Taktik karar verme (Yönetsel Kontrol) 3) Operasyonel karar verme (Operasyonel kontrol) 21 Ekim 2014

Karar Verme Seviyeleri 1) Stratejik karar verme: Geleceğe yöneliktir ve bu kararların belirsizlik seviyesi oldukça yüksektir. Organizasyonun amaçlarının belirlenmesi ve bu amaçlara ulaşmak için uzun dönemli planlar yapılmasını gerektirir. Örneğin, önümüzdeki 5 yılda hangi ürünler geliştirilecek, personel politikası ne olacak? 21 Ekim 2014

Karar Verme Seviyeleri 2) Taktik karar verme: Stratejik seviyede verilen kararların yerine getirilmesi, kaynakların etkili ve verimli kullanılması için verilen kararlardır. Organizasyonun amaçlarını yerine getirmek için kaynakların tahsis edilmesi işidir. Örneğin, geliştirilecek ürünler tesis planlaması, personel ve iş gücü planlaması. 21 Ekim 2014

Karar Verme Seviyeleri 3) Operasyonel karar verme: Taktik seviyedeki kararların yürütülmesi için gerekli görevlerin etkin ve verimli bir biçimde yapılması. Taktik seviye genellikle kişilerle operasyonel seviye ise görevlerle ilgilidir. Örneğin, stokların yeniden sipariş zaman ve miktarının belirlenmesi, çalışanların işlere atanması. 21 Ekim 2014

Karar Türleri Yapısal Kararlar Yapısal Olmayan Kararlar 21 Ekim 2014

Karar Türleri 1) Yapısal Kararlar: Problemlerin çok iyi tanımlandığı ve programlanmış kararlardır. Karar mekanizması mevcut politika ve prosedürlerle belirlendiği için karar vericinin çok müdahale etmesini gerektirmez. Bu kararlar bilgi sistemleri kullanılarak rahatça verilebilir. Örneğin, stoklar belli bir seviyenin altına inince sipariş verilmesi gibi. 21 Ekim 2014

Karar Türleri 2) Yapısal Olmayan Kararlar: Problemlerin çok iyi tanımlanmadığı ve karar vermek için mevcut politika ya da tanımlı prosedürlerin olmadığı kararlardır. Karar verici rasyonel bir karar verebilmek için bilgiye ihtiyaç duyar. Karar verici bilgi sisteminin sunduğu verileri kullanarak sezgisel kararlar verir. Doğru kararı vermenin tek bir yolunun olmadığı ve çok seçenekli durumlarda verilen kararlardır. Örneğin, yeni bir pazara açılma, yeni bir ürün geliştirme, mevcut bir ürünün veya sürecin değiştirilmesi gibi. 21 Ekim 2014

Yönetim Seviyelerindeki Karar Türleri Yapısal Olmayan Kararlar Stratejik Taktik Yapısal Kararlar Operasyonel 21 Ekim 2014

Bilgi ve Karar Verme Yöneticiler doğru zamanda doğru kararı vermek zorundadır. Bunun için yöneticinin: 1) Organizasyonun amacını ve politikalarını bilmesi 2) Bilgi sistemleri tarafından üretilen verileri anlaması 3) Bu verileri doğru olarak yorumlaması beklenir. Yani; bilgi ihtiyacını verilecek kararlar, verilecek kararları da amaçlar belirler. Amaçlar Kararlar Bilgi İhtiyacı 21 Ekim 2014

Karar Verme Süreci Amaçların belirlenmesi Kısıtların tanımlanması Alternatiflerin belirlenmesi Uygun bilgilerin toplanması Alternatiflerin değerlendirilmesi En uygun alternatifin seçilmesi 21 Ekim 2014