TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Talas Savaşından sonra Türkler arasında yayılmaya başlayan İslam dini, Türk Kültürünü etkilemeye başladı. Özünde kendini koruyan eski Türk Kültürüyle İslam Kültürünün kaynaşma süreci Karahanlı Devleti döneminde başladı. Karahanlılar, Türk-İslam toplumunun oluşturulmasında köprü görevi gördüler.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Gazneli ve Büyük Selçuklu Devleti, farklı etnik toplulukların bulunduğu bölgede kurulup genişlediğinden bütün siyasi, iktisadi ve dini faaliyetlerini bu toplumların özelliklerini dikkate alarak yerine getirmişti.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Aynı zamanda Türk ve yerli Müslüman halkın istek ve ihtiyaçlarını göz önünde bulunduran Büyük Selçuklu Devleti, toplumlar arası kaynaşmayı gerçekleştirerek Türk-İslam toplumunu meydana getirmeyi başarmıştı.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Türk-İslam devletlerinde toplum Yönetenler ve Yönetilenler olarak iki bölümden oluşmaktaydı. a-Yönetenler : Hanedan Üyeleri , Askerler, Valiler ve Din adamları bu gruba girerdi. İlk Türk-İslam devletlerinde yöneticilerin çoğunluğu Türktü. Ancak Gaznelilerde Hintli, Selçuklularda Fars ve Arap kökenli idarecilerde bulunurdu.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI b- Yönetilenler: Her türlü millet ve dinden oluşan halk sınıfıdır. Bunlar devlete vergi verirler, kanun ve kurallara uyarlardı. Halk: 1- Müslimler (Türkler-Araplar-Farslar) ve 2- Gayr-ı Müslimler(Gök tanrıya inanan Türkler- Hıristiyanlar-Yahudiler-Rumlar ve Ermeniler-Hindular vs.) olarak ikiye ayrılırdı. Müslüman Türklerde boy teşkilatlanması devam etmiştir.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Aile İlk Müslüman Türk Devletlerinde Aile, bugün olduğu gibi, ana, baba ve çocuklardan meydana gelmekteydi. Baba sağ bulunduğu müddetçe ailede ayrılma söz konusu değildi. Hatta baba, torun sahibi olduğunda da aile bütünlüğü muhafaza edilmekteydi. Evlenmenin Türk aile ve toplum hayatındaki önemli yeri korunmaya devam etmişti. Samimilik ve açıklık, Türk evlenme sisteminin başlıca özelliği olmaya devam etti.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Türk- İslam toplumunda, Arapların tersine, genellikle tek eşlilik hakimdi. Toplumda aile ataerkil olmasına rağmen Türk aile yapısında annenin de nüfuz ve ağırlığı bulunmakta idi. Sosyal hayatta etkin olarak rol alan kadın, ailede alınan kararlara da katılırdı. Aile içi iletişimde saygı ve sevgi esastı. Bu sayede toplumun temel yapıtaşı olan aile, sağlam olarak ayakta kalmaktaydı.

Toplumsal Yaşantı Yaşayış şekillerine göre halk: 1-Şehirliler, 2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Toplumsal Yaşantı Yaşayış şekillerine göre halk: 1-Şehirliler, 2-Köylüler ve 3-Göçebeler olarak ayrılmıştı. Tacirler, zanaatkarlar, devlet memurları, askerler şehir ve kasabalarda yaşarlardı.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Türk şehirlerinin etrafını çeviren surların içerisinde saray, hükümet konağı, kışla, Cuma camisi, meydan, Pazar yeri, ribat veya çarşı, medrese, hamam ve hastahaneler bulunmaktaydı. Ayrıca sultanların yaptırdığı mimari eserler ve su kemerleri de şehirleri farklılaştırıyordu. Zaviye, İmaret ve Hanlar o dönemdeki şehirlerin en belirgin özelliğiydi.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI XI. Yüzyılda Türk şehirlerinde ve köylerinde nüfus çok farklı dini ve etnik unsurlardan oluşuyordu. Büyük Selçukluların hakim olduğu coğrafyada(İran, Irak, Suriye…vs.) nüfusun belli başlı etnik unsurlarını Türk, Fars, Arap ve Yahudiler oluşturuyordu. Bu etnik yapı, Mısır ve Anadolu hariç, İlk Müslüman Türk Devletlerinde aynıdır.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Müslümanlar arasında Tarikatlar-Tasavvuf ehli (Sufiler)ve Selçuklularda da Ahiler önemli gruplardı. Ahilik, aynı iş koluna mensup esnafın bir şeyh etrafında toplandıkları dini, sosyal ve ekonomik bir örgütlenmedir. Ahilik teşkilatı ile üretilen malın kalitesi ve fiyatı kontrol edilirdi. Zor duruma düşen esnafa yardımcı olunurdu. Usta – çırak ilişkisi ile zanaatkâr yetiştirilirdi.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Türk-İslam devletlerinde toplumsal dayanışma da çok önemli olup, Vakıflar denilen birçok sosyal yardımlaşma ve dayanışma kurumları vardı. Karahanlılar, Gazneliler ve Selçuklular sağlık alanında Darüşşifa-Darülafiye-Bimarhane adı verilen Hastaneler kurmuşlardı. Ayrıca ticareti geliştirmek için Kervansaraylar ve Hanlar vardı.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Anadolu Selçuklu Devleti Sultanları Anadolu’yu transit ticaretin merkezi yapmak istemişlerdir. Bunun için: Düşük gümrük tarifesi uygulanmıştır. Zarar gören tüccarın zararı karşılanmıştır. Kervansaray yapımına önem verilmiştir.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Türkler Müslüman olduktan sonra da kendilerine has kıyafetlerini kullanmaya devam etmişlerdi. Giysilerde kırmızı, yeşil ve sarı tercih edilirken, kumaş olarak da pamuk, yün, ipek, deri ve kürk kullanılmaktaydı. Kadınlar geniş elbiseler giyerken, takı olarak inci, gümüş ve altın küpeler ile gerdanlık, bilezik ve yüzük kullanıyorlardı.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Erkekler ise, vücuda yapışık, dar kıyafetler giyiyorlar, başlarına da çene altından bağlanan kırmızı bir börk takıyorlardı. Bir diğer Türk kıyafeti olan kaftan muhtelif uzunlukta ve dört parçalıydı. Yağmurluk da hırka, gömlek gibi diğer kıyafetler arasındaydı.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Bu dönemde Türkler, kemer, tokalı kemer, deri veya keçeden imal edilen çizmeler kullanıyorlardı. Oğuz Türkleri uzun saç ve bıyık bırakmaktaydı. Türkler nişan ve düğün yemekleri vererek toplum hayatını canlı tutarlardı. Dini bayramlar ve festivaller ise bir diğer eğlence sebebiydi.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Türk toplumunun eğlence hayatında müziğin de ayrı bir yeri vardı. Türkler İslam öncesi dönemdeki müzik kültürlerini devam ettirdiler. Kopuz, çok sevilen bir çalgı olarak artık daha geniş bir coğrafyada tanınıyordu. Halay, grup olarak oynanan ve sevilen bir oyundu.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Askeri mızıka da Türklerin önce Horasan ve daha sonra Orta Doğu’ya getirdikleri bir adetti. Hunlar, Gök-Türkler ve Uygurlarda birçok çeşidi bulunan askeri mızıka, yeni kurulan Türk devletlerinde de varlığını devam ettirdi. Avcılık, çöğen eğme, kuş uçurtma, top kapma en çok tercih edilen sportif etkinlikler arasındaydı.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Bunların dışında Türkler arasında ok atma, yay çekme gibi talim yerine de geçen yarışmalar yapılırdı. Cirit ve Güreş ise bütün Türk dünyasının ortak oyunu idi. Değişik bir çevreye göç etmelerine rağmen Türkler, Orta Asya yemek kültürünü yaşatmışlardı.

2- TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE TOPLUM YAPISI Selçuklular dönemi Türk toplumunda et, bal, süt, yumurta, yoğurt, peynir, kaymak ve tereyağı gibi yiyecek maddeleri Türklerin beslenme anlayışında önemli yer tutuyordu. Bunların yanında buğday, arpa, darı, pirinç ve muhtelif sebzeler de tüketilmekteydi. İtil Bulgarları gibi bazı Türk boylarında balık da önemli gıdalar arasında yer almaktaydı.