MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ

Kütle nedir? Hacim nedir?

1) Kütle Nedir? Kütleyi Nasıl Ölçeriz? Pazarda ya da markette meyve ve sebzelerin miktarı terazi ile tartılarak belirlenir. Böylece terazi ile sebze ve meyvelerin kütlesi ölçülür. Kütle, madde miktarıdır. Terazide 1 kilogram olarak ölçülen peynirin madde miktarı belirlenmiş olur. Kütle birimi kilogram (kg) ve gram (g)dır. 1 kg = 1000 g Madde miktarı 3 kg olan bir maddenin kütlesini 3000 g olarak da ifade edebiliriz.

• Aynı büyüklükteki maddelerin kütleleri farklı olabilir. Yukarıdaki bilyeler aynı büyüklüktedir. Bu bilyeler tartıldığında demir bilyenin en ağır, tahta bilyenin en hafif bilye olduğu görülür. Çünkü demir bilyenin madde miktarı daha fazladır. • Maddenin büyük olması madde miktarının fazla olduğu anlamına gelmez. Küçük bir taş, daha büyük pamuktan ağır gelebilir.

Sıvıların Kütlesi Nasıl Ölçülür? Sıvılar akışkan olduğu için kütlesini ölçmek katılara göre daha zordur. Kütlesi ölçülecek sıvı, bir kaba doldurularak terazide tartılır. Tartım işlemi sırası ile aşağıdaki gibi yapılır. • Önce boş kabın kütlesi tartılır. Boş kabın kütlesine dara denir. • Kaba sıvı doldurularak tekrar tartılır. Sıvı ile kabın kütlesine brüt kütle denir. • Boş kabın kütlesini yani darayı brüt kütleden çıkardığımızda sıvının kütlesini buluruz. Buna net kütle denir. Yukarıdaki şekillerde gösterilen reçelin kütlesi, 1300 g - 300 g = 1000 g = 1 kg olarak belirlenir.

Gazların Kütlesi Ölçülebilir mi? Gaz maddeler uçucu olduğu ve küçük gözeneklerden kaçabildiği için kütlelerini ölçmek sıvılara göre daha zordur. Gazların kütleleri de sıvıların kütlesini bulmak için kullanılan yöntemle bulunur. Örneğin, havası alınmış bir top terazide tartılır. Top şişirilerek tekrar tartılır. Sönük topun kütlesi şişirilmiş topun kütlesinden çıkarılarak topun içindeki havanın kütlesi bulunur. Şekildeki topun içindeki havanın kütlesi; 220 g - 200 g = 20 g bulunur.

Maddelerin Hacmini Nasıl Ölçeriz? 2) Hacim Nedir? Maddelerin Hacmini Nasıl Ölçeriz? Maddelerin uzayda kapladığı yere hacim denir. Sıvıların hacmini dereceli silindir veya litre ile ölçeriz. Sıvıların hacmini ölçmek için litre ölçü birimini kullanırız. Litre "L" ile gösterilir. Daha az sıvı miktarlarını ölçmek için mililitre birimini kullanırız. Mililitre "mL" ile gösterilir.

Bir miktar sıvının hacmini ölçerken sıvıyı dereceli silindire ya da ölçü kabına doldururuz. Sıvının seviyesinin karşılık geldiği çizgi ya da rakama bakarak hacmini belirleriz. Şekildeki ölçü kabında bulunan portakal suyunun hacmi 300 mL'dir. Dereceli silindirdeki suyun hacmi ise 60 mL'dir.

Katıların Hacmini Ölçebilir miyiz? Çayımıza şeker attığımızda çayın seviyesinin yükseldiğini görürüz. Şekerin de hacminin olduğunu biliyoruz. Katıların hacmini ölçmek için farklı yöntemler kullanılabilir. 1. Katı madde olan bir taşın ya da silginin hacmini ölçmek için önce dereceli kaba su konulur. Suyun hacmi ölçülerek not alınır. Taş suyun içine atılır. Bu durumda su seviyesi yükselir. • Suyun seviyesi ne kadar yükselmişse taşın hacmi o kadardır

2. Düzgün şekli olmayan bir taşın hacmini ölçmek için dereceli bir kap ağzına kadar su ile doldurulur. Genişçe bir kabın içine konur. Taş su dolu kabın içine atılır. Taşan su dereceli silindire konularak ölçülür. Taşan suyun hacmi aynı zamanda taşın hacmidir.