VERİ TOPLAMA ARAÇLARI Yrd. Doç. Dr. Suat ÇELİK

aNKET Yazılı iletişim yoluyla veri toplama tekniğine “anket” denir. İnsanların yaşam koşullarını, davranışlarını, inançlarını veya tutumlarını betimleye yönelik bir dizi sorudan oluşan araştırma materyali

yararları Geniş bir kitleye ulaşabilme, Veri toplama maliyeti diğer yöntemlere kıyasla daha düşüktür, Ankette örneklemin, evreni temsil etme gücü artar, Anketi dolduran kişi hiç kimsenin etkisi altında kalmadan doldurduğu için toplanan verinin objektifliği artar, Ankette bulunan maddelerin analizi yapılarak güvenirliği ve geçerliği belirlenebilir.

Olumsuzlukları Anket anacak okuma yazma bilenler tarafından doldurulabildiği için, örneklem okuma yazma bilmeyenleri temsiz etmez, Anketlerin cevaplanma oranı daima diğer tekniklere kıyasla daha düşüktür, Anket soruları anlaşılmadığında cevaplayanın soru sorma olanağı yoktur,

Anket içeriği Anketlerde ölçülen özelliğe göre dört farklı soru grubu bulunmaktadır; Olgusal sorular (cinsiyet, yaş, meslek, eğitim düzeyi vb) Bilgi soruları (her hangi bir konu ile ilgili ne bilindiğini araştıran sorular) Davranış soruları (sınıf içi öğretmen ve öğrenci davranışları, iletişim biçimleri vb) İnanç ve tutum soruları (bir konu veya objeye ilişkin duygu ve görüşler)

Soru türleri Açık uçlu sorular; Yorumlama soruları Sizce fen eğitiminin daha etkili olarak yapılması için hangi düzenlemeler yapılmalıdır? Listeleme soruları Size göre kavram yanılgılarının temel nedenleri nelerdir? Sıralayınız. Boşluk doldurma soruları Kaç yıldır öğretmenlik yapıyorsunuz?

SORU TÜRLERİ Kapalı uçlu sorular; cevaplayıcıya olası cevap seçeneklerinin verildiği soru türleridir. Sınıflama soruları Sırlama soruları Dereceleme soruları

SINIFLAMA SORULARI Size göre öğrenci başarısızlıklarının en önemli nedeni nedir? 1. kaynak yetersizliği 2. çalışma ortamı 3. öğretmen yetersizliği 4. çalışma alışkanlıkları

SIRALAMA SORULARI Öğrenci disiplin suçlarının nedeni en yaygın olandan en az yaygın olana doğru sıralayınız. A. Aile içi sorunlar B. Akademik başarısızlık C. Okul yönetiminin baskıcı tutumları

Dereceleme sorularI Likert tipi derecelendirme ölçekleri, tutum gibi bir psikolojik özellikleri, belli bir konudaki görüşleri veya davranışın gözlenme sıklığını belirlemede kullanılır. Dereceleme ölçek alternatifleri; Hiçbir Zaman Bazen Her Zaman K Katılıyorum, Katılıyorum, Kararsızım, Katılmıyorum, K Katılmıyorum

Anket BİLEŞENLERİ Kapak sayfası ve sunuş yazısı, Yönerge, Sorular,

Anket UYGULAMA BİÇİMİ Yüz yüze görüşme, Posta, Telefon, Bilgisayar

Anket GELİŞTİRMEDE DİKKAT EDİLECEK husular Anket kısa ve öz olmalıdır, Sorular tek bir amaca yönelik olmalı, Kafa karıştırıcı sorulardan kaçınmalı, Sorularda basit ve tek anlama sahip sözcükler kullanılmalı, Kişisel ve gizlilik gerektiren hassas sorular anketin sonuna eklenmeli, Sorular cevaplayanları yönlendirmemelidir,

GÖZLEM Tüm bilim dallarında kullanılan yaygın bir bilgi toplama tekniğidir. Bilgiler duyu organları yoluyla toplanır. Öğrencinin okul ortamında tek tek ya da grup içindeki davranışlarının gözlenmesi ve kısa notlar alınması.

Gözleme Dayalı Teknikler SİSTEMLİ GÖZLEM Belirli bir davranış biçimini gözlemek amacı ile yapılan gözlemdir. Örneğin öğrencinin sınıf dışında çöp konusundaki davranışı

Gözleme Dayalı Teknikler RASLANTISAL GÖZLEM Bizim oğlan neden bu kadar düşük aldı acaba bir derdi mi var Tamamen seçkisiz olarak her bireyin tipik bulunan her tür davranışının her ortamda yaygın olarak gözlenmesidir. Örneğin: Ailenin yazılı notuna tepkisi

Gözleme Dayalı Teknikler Katılımlı Gözlem: Gözlemci gözlenen bireylerle aynı ortamda bulunur ve onların katıldığı etkinliklere katılır. Katılımsız Gözlem: Gözlemci dışarıda kalar tarafsız gözlem yapmaya çalışır.

Gözlem sürecinde uyulması gereken bazı ilkeler 1. Öncelikle kimin niçin, nerede, nasıl, ne kadar sürede gözleneceğine ilişkin bir gözlem planı yapılmalıdır. 2. Gözlem yapılmadan önce gözlem sonuçlarının nasıl kaydedileceği ve bilgilerin nasıl analiz edileceği kararlaştırılmış olmalıdır. 3. Belli bir zaman sürecinde yalnızca bir kişi gözlenmelidir. 4. Gözlem, amaca uygun olarak yeterli bir zaman süresince yapılmalıdır. Örneğin , birey on beş gün boyunca gözlenmelidir. 5. Bireyin her seferde uzun süre gözlenmesi yerine kısa süreli ve farklı aralıklarla gözlenmesi tercih edilmelidir. 5. Birey kontrollü ve doğal ortamlarda gözlenebilmelidir. 6. Birey bir bütün olarak gözlenmelidir, ancak bir kritik davranış gözlenecekse bu davranış bireyin bütünlüğü içinde gözlenmelidir. 7. Gözlem sonuçları olduğu gibi yorum ve değerlendirmeye katılmadan kaydedilmelidir. 8. Birey gözlendiğinin farkına varmamalıdır. Bu nedenle gözlem sonuçları gözlenenin gözü önünde kaydedilmemelidir.

Gözlem sürecinde uyulması gereken bazı ilkeler 9. Gözlem sonuçları gözlemin arkasından hemen kaydedilmelidir. 10. Gözlemci gözlenen bireyin söyledikleriyle birlikte söylediklerine eşlik eden duygu ve davranışlarına dikkat etmelidir. 11. Gözlemler mümkünse birden çok gözlemci tarafından yapılmalıdır. 12. Gözlemin ne zaman, hangi koşullarda ve durumda yapıldığı mutlaka kaydedilmelidir. Gözlemlerin saptanmasında olay, koşullar, süreç ve sonuçlar birlikte düşünülmelidir. 13. Gözlem tekniği ile elde edilen bilgiler, birey hakkındaki mevcut diğer bilgilerle bir arada değerlendirilmelidir. 14. Birey hakkında elde edilen bilgiler, bireyi etiketlemek amacıyla kullanılmamlıdır

GÖZLEM TEKNİĞİNİN YARARLARI 1. Doğal ortamda ayrıntılı bilgiler 2. Davranışları ve beden dilini anlama 3. Gözlem her yaştaki bireyi veya grubu incelemek amacıyla kullanılabilecek bir tekniktir. 4. Ekonomik olan bir tekniktir. 5. Özel bir zaman veya mekan ayırmaya gerek yoktur. Herhangi bir zaman veya mekanda uygulanabilir.

GÖZLEMSEL TEKNİKTE BAZI SINIRLILIKLAR 1. Davranışların altında yatan nedeni tespit etmek mümkün değildir. 2. Gözlemcinin tarafsızlığı, becerisi, yaşam felsefesi, kararlılığı vb etkiler, 3. Herkesin bilimsel olmayan gelişi güzel gözlemlerinin varlığı

GÖRÜŞME Görüşme, en az iki kişi arasında sözlü olarak sürdürülen bir iletişim sürecidir. Görüşme oldukça esnek bir araştırma aracıdır. Görüşme diğer araçlarla birleştirilerek de kullanılabilir

GÖRÜŞMENİN SINIFLANDIRILMASI Yapılandırılmış görüşme, Yapılandırılmamış görüşme, Yarı yapılandırılmış görüşme, Etnografik görüşmeler, Odak grup görüşmesi

Görüşme önerİLER Görüşeceğiniz kişiden randevu alınız, Görüşme gününde önce, görüşme konusu ile ilgili ayrıntılı bilgi edininiz, Görüşeceğiniz soracağınız soruları hazırlayınız, Görüşme yerinde tam zamanında bulununuz, Görüşme sırasında sorularınıza verilen cevapların önemli ayrıntılarını eksiksiz olarak yazınız, mümkünse kaydediniz, Görüşme bitince teşekkür ediniz, Görüşme yaparken amacınız açık bir dille ortaya koymalısınız,

Görüşme önerİLER Davranışlarınızda ölçülü olmalısınız, Heyecanlanmadan, çekinmeden rahat konuşmalısınız, Görüşme süresince, görüşülen kişiyle mesafeli bir ilişki kurmalısınız