YILLIK SANAYİ ve HİZMET İSTATİSTİKLERİ’NDE ÖRNEKLEME TASARIMI GİRİŞİM İSTATİSTİKLERİ ÇALIŞTAYI 12.05.2014 YILLIK SANAYİ ve HİZMET İSTATİSTİKLERİ’NDE ÖRNEKLEME TASARIMI Cenker Burak METİN TÜİK Uzmanı Örnekleme ve Analiz Teknikleri Daire Başkanlığı Araştırma Tasarımları Grubu 08.04.2017

İçerik Örnekleme dayalı İşyeri Araştırmalarında Temel Prensipler İşyeri Araştırmalarında Genel Örnekleme Süreci Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri (YSHİ) Genel Tanımlar ve Sınıflamalar 2009 YSHİ Örnekleme Tasarımı 2 08.04.2017

Temel Prensipler Çerçeve olarak İş Kayıtlarının kullanılması Olasılıklı örneklemenin kullanımı Faaliyet ve Bölge sınıflamalarına göre tabakalama EUROSTAT Regülasyonlarının izlenmesi Temsil edilebilirlik Koordinasyon Cevaplama yükünün düşürülmesi 3 08.04.2017

Genel Örnekleme Süreci Çerçevenin oluşturulması Kapsamın belirlenmesi Örnekleme tasarımının oluşturulması Örnek alternatiflerinin analizi Tahmin süreci 4 08.04.2017

YSHİ- Genel Tanımlar ve Sınıflamalar İş İstatistikleri, 2002 yılından itibaren Avrupa Birliği’nin 20 Aralık 1996 tarihli 58/97 sayılı (EC, Euratom) Konsey Yönetmeliğine dayanılarak üretilmeye başlanmıştır. 5 08.04.2017

YSHİ- Genel Tanımlar ve Sınıflamalar Ülkemizin ekonomik ve sosyal yapısında meydana gelen değişmeleri belirlemek ve ekonominin önemli bir bölümünü oluşturan sanayi ve hizmet sektöründeki girişimlerinin yapısını izlemek, Sektörlerin yapısını belirlemek üzere girişim bazında veri derlemek, Karar organlarının alacağı ekonomik ve sosyal tedbirlere ışık tutacak bilgileri elde etmek ve çeşitli araştırmalara veri hazırlamak, Uluslararası istatistiksel karşılaştırmaların yapılmasına olanak sağlamak, Avrupa Birliği Yapısal İş İstatistikleri mevzuatlarına uyumlu sektör bazında bilgi derlemektir. 6 08.04.2017

YSHİ- Genel Tanımlar ve Sınıflamalar Girişim: Kaynakların tahsisine ilişkin karar alma özerkliğini kullanarak, mal ve hizmet üreten bir organizasyon birimidir. Girişim bir veya birden fazla yerde bir veya birden fazla faaliyet yürüterek piyasaya mal ve hizmet üreten gerçek veya tüzel kişiliklerdir. Yerel Birim: Coğrafi olarak tanımlanan bir yerdeki mal ve hizmetlere ilişkin faaliyetleri ya da bunların bir kısmını yürüten bir girişim ya da girişimin bir parçasıdır. Yerel birim girişimin; merkez, büro, mağaza, büfe, fabrika, atölye, maden ocağı, şantiye, otel, lokanta, kafe, okul, hastane, depo gibi adresi coğrafi olarak tanımlanabilen bir yerdeki yerleşik olan bölümüdür. 7 08.04.2017

YSHİ- Genel Tanımlar ve Sınıflamalar Coğrafi Sınıflamalar: İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) veya NUTS Düzey 1: 12 , Düzey 2: 26 , Düzey 3: 81 8 08.04.2017

YSHİ- Genel Tanımlar ve Sınıflamalar Faaliyet Sınıflaması: NACE Rev.2 Sınıflamanın Yapısı : Seviye 1: 21 kısım (A`dan U`ya kadar) Seviye 2: 88 bölüm (01`den 99`a kadar) Seviye 3: 272 grup (01.1`den 99.0`a kadar) Seviye 4: 615 sınıf (01.11`den 99.00`a kadar) 9 08.04.2017

YSHİ- 2009 Örnekleme Tasarımı Coğrafi Kapsam Türkiye Örnekleme Çerçevesi 2009 İş Kayıtları (NACE Rev.2 3600 olanlar için ek işlem) Sınıflamalar NUTS NACE 1.1 ve NACE Rev.2 10 08.04.2017

YSHİ- 2009 Örnekleme Tasarımı Sektörel Kapsam NACE REV.1.1 NACE REV.2 (C) Madencilik ve Taşocakcılığı (B) (D) İmalat Sanayi İmalat (E) Elektrik, Gaz ve Su Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Üretimi ve Dağıtımı   Su Temini, Kanalizasyon, Atık Yönetimi ve İyileştirme Faaliyetleri (F) Yapı(İnşaat) ve Bayındırlık İşleri İnşaat (G) Toptan ve Perakende Ticaret Toptan ve Perakende Ticaret, Motorlu Kara Taşıtlarının ve Motorsikletlerin Onarımı (H) Otel, Lokanta (I) Konaklama ve Yiyecek Hizmet Faaliyeti Ulaştırma Ulaştırma ve Depolama (J) Bilgi ve İletişim Aracı Kuruluşların Faaliyetleri (K) Finans ve Sigorta Gayrimenkul Kiralama ve İş Faaliyetleri (L) Gayrimenkul Faaliyetleri (M) Mesleki Bilimsel ve Teknik Faaliyetler (N) İdari ve Destek Hizmet Faaliyetleri Eğitim (P) Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler (Q) İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri (O) Diğer Sosyal,Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri (R) Kültür, Sanat, Eğlence, Dinlence ve Spor (S) Diğer Hizmet Faaliyetleri 11 08.04.2017

YSHİ- 2009 Örnekleme Tasarımı Kapsanan kitle Sektörel kapsam dahilinde olan tüm girişimler ve bu girişimlere bağlı yerel birimler Örnekleme Birimi Girişim Gözlem Birimi Analiz Birimi Girişim ve yerel birim 12 08.04.2017

YSHİ- 2009 Örnekleme Tasarımı Tahmin Boyutu Tam Sayım Sınırları 20+ çalışanı olan tüm girişimler Sektörler bazında bazı Nace 4’ lü faaliyetlere sahip girişimler Nace Rev.2’ ye göre 3600 faaliyetinde, nüfusu 100.000’nin üzerindeki yerleşim yerleri ile 81 il merkezleri kapsamındaki belediyeler tamsayım sınırları içinde yer almıştır. 13 08.04.2017

YSHİ- 2009 Örnekleme Tasarımı Örnekleme Yöntemi Tabakalı Örnekleme Örnek Hacmi Amaç: Örnekleri tabakalara optimum dağıtarak etkin tahmin İteratif bir süreç ile belirlenmiştir. Uzlaşık (Compromise) Dağıtım kullanılmıştır. Beklenen cevapsızlık oranları dikkate alınmıştır. 14 08.04.2017

YSHİ- 2009 Örnekleme Tasarımı Uzlaşık Dağıtım nh = ñ [ K2 + ( 1- K2 ) Mh2 ] ½ nh = h. tabakadaki örnek hacmi ñ = tabakaya düşen ortalama örnek hacmi K2 = göreceli önem Mh = H.Nh/N = H.Wh Wh= tabaka ağırlığı ( Nh / N ) H = tabaka sayısı nmin = K.ñ en küçük tabaka için örnek hacmi 08.04.2017

YSHİ- 2009 Örnekleme Tasarımı Uzlaşık Dağıtım Bu yöntem birim sayısı çok küçük dahi olsa her tabakada belirli sayıda örnek hacmini garanti eder. Dolayısıyla birim yani girişim sayısının çok az sayıda olduğu tabakalar yapısal olarak sistem içerisinde belirlenerek tamsayımla ele alınmıştır. 08.04.2017

YSHİ- 2009 Örnekleme Tasarımı Örnek Hacmi Nace Rev. 2, 4’ lü düzeydeki örnek hacimleri esas alınarak, tabaka bazında birimlerin seçim olasılıkları hesaplandı. Bu olasılıklar, toplam örnek hacmini ve her bir tahmin boyutundaki tabakalarda belirlenen uygun minimum örnek hacimlerini elde edecek biçimde güncellendi. 08.04.2017

YSHİ- 2009 Örnekleme Tasarımı Örnek Seçimi Sürekli rassal sayı yöntemine dayalı Poisson seçimi Bu yöntemin kullanılmasının nedeni iterasyon sonucunda girişimlere ait seçim olasılıklarının farklılasması Koordinasyon için daha uygun olması Örnek Koordinasyonu Amaç: Farklı örneklerin koordinasyonu, cevaplama yükünün azaltılması Periyodik anketlerde kalma süresinin kontrolü Birimlere uygulanacak anket sayısının kontrolü 08.04.2017

YSHİ- 2009 Örnekleme Tasarımı Poisson Örneklemesi Sürekli rassal sayılar (0,1] kullanılmaktadır. dh Є [0,1] , ri Є (dh, dh + πi] i Є S ri = i’nin sürekli rassal sayısı , πi = i’nin olasılığı Tahmin Horvitz-Thompson Oran Tahmin Edicisi Cevapsızlık için imputasyon 08.04.2017

YSHİ- 2009 Örnekleme Tasarımı Tahmin Herhangi bir karakteristik (y) tabaka bazında elde edilirken Varyans SAS ile Taylor dogrusallastırması yöntemi kullanılarak hesaplanmaktadır. 08.04.2017

TEŞEKKÜRLER… cenkermetin@tuik.gov.tr 08.04.2017

YSHİ- Genel Tanımlar ve Sınıflamalar Girişim: Kaynakların tahsisine ilişkin karar alma özerkliğini kullanarak, mal ve hizmet üreten bir organizasyon birimidir. Girişim bir veya birden fazla yerde bir veya birden fazla faaliyet yürüterek piyasaya mal ve hizmet üreten gerçek veya tüzel kişiliklerdir. Girişim ve yasal birim arasındaki ilişki şu tanımla doğrudan ifade edilir. “Bir girişim ya yasal birime yada yasal birimlerin birleşimine karşı gelmektedir.”, 08.04.2017

YSHİ- Genel Tanımlar ve Sınıflamalar Yerel Birim: Coğrafi olarak tanımlanan bir yerdeki mal ve hizmetlere ilişkin faaliyetleri ya da bunların bir kısmını yürüten bir girişim ya da girişimin bir parçasıdır. Yerel birim girişimin; merkez, büro, mağaza, büfe, fabrika, atölye, maden ocağı, şantiye, otel, lokanta, kafe, okul, hastane, depo gibi adresi coğrafi olarak tanımlanabilen bir yerdeki yerleşik olan bölümüdür. Bu yerde ekonomik faaliyet tek bir girişim için bir ya da daha çok kişinin tam gün ya da kısmi olarak çalışmasıyla yürütülür. Girişim merkezinin bulunduğu yer de bir yerel birimdir. 08.04.2017

YSHİ- 2009 Örnekleme Tasarımı Uzlaşık Dağıtım 08.04.2017