NÜKLEİK ASİTLER DNA RNA

NÜKLEİK ASİTLER Hücrelerdeki büyüme,gelişme,protein sentezi,bölünme gibi hayatsal olayları yöneten hücresel yapılara nükleik asitler denir. Nükleik asitler yapı ve görevlerine göre iki grubu ayrılır:

Nükleik asitlerin en küçük yapı birimine nükleotid denir. Nükleotidler organik baz,şeker ve fosfattan oluşur. (Organik baz + şeker + fosfat = nükleotid) Organik Bazlar:Adenin(A),Timin(T),Guanin(G), Sitozin bazı (S) ve Urasil bazıdır.(U) Organik bazlardan A,G,S,T DNA’da ; A,G,S,U ise RNA’da bulunur. Organik baz örneği(adenin):

NÜKLEOTİD P Ş B H3PO4 AZOTLU ORGANİK BAZ PENTOZ NÜKLEOSİT NÜKLEOTİD

Şeker:5 karbonlu riboz şekeri ve deoksiriboz şekeridir Şeker:5 karbonlu riboz şekeri ve deoksiriboz şekeridir.Riboz şekeri RNA’da deoksiriboz şekeri DNA’da bulunur. Fosfat:Fosforik asit olup DNA ve RNA’da ortak olarak bulunur. Fosfat Deoksiriboz şekeri P

DNA (Deoksiribo Nükleik Asit) A,G,S,T organik bazları bulunur. İki nükleotid zincirinin sarmal şeklinde birleşmesiyle oluşur.(çift zincir) Sarmal yapıyı A ile T ve G ile S nükleotidleri bağlanarak oluşturur. DNA prokaryot hücrenin sitoplazmasında,ökaryot hücrenin çekirdek,mitokondri ve kloroplastında bulunur. Karşılıklı zincirler birleşirken A karşısına T , G karşısına S gelir. DNA’da Adenin sayısı Timin sayısına ve Guanin sayısı da Sitozin sayısına eşittir. Adenin ile Timin arasında ikili hidrojen bağı,Guanin ile Sitozin arasında üçlü hidrojen bağı oluşur. Bir DNA’nın yapısındaki hidrojen bağı sayısı ne kadar fazla ise çift sarmaldaki yapı o kadar dayanıklıdır.

Hücre bölüneceği zaman DNA kendini eşler.Bu olaya replikasyon denir. DNA kendini eşlerken ; DNA’nın iki zinciri bir uçtan fermuar gibi açılır.Açılan zincirler karşısına uygun yeni nükleotid zincirleri yapılır.Sonuçta bir DNA’dan tamamen aynı iki DNA oluşur. DNA,kalıtsal karakterlerin oluşmasını, hücredeki canlılık olaylarını(Protein sentezi,büyüme,bölünme vb.) , kalıtsal bilgilerin yavru döllere aktarılmasını sağlar. DNA molekülü bir zincirde oluşan bozulmaları düzeltebilir.Karşılıklı iki zincirdeki bozulmalar düzeltilemez.

DNA’nın KENDİNİ EŞLEMESİ DNA kendini eşlerken fermuar şeklinde açılır ve bu sırada Stoplazmadan alınan nükleotid parçaları YENİ ipliği oluştururlar.böylece olay sonunda genetik şifrenin değiş mediği iki DNA oluşur bu olaya REPLİKASYON adı verilir.bölünme öncesi bütün hücrelerde görülür REPLİKASYON

RNA (Ribo Nükleik Asit) DNA çekirdekten çıkamadığı için taşıdığı yaşam şifrelerini RNA’ya aktararak emirlerini sitoplazmaya yollar.Böylece sitoplazma ve hücre zarını yönetir. Gerektiğinde DNA tarafından özel olarak üretilir. Yapısında fosfat,riboz şekeri , A , G , S , U organik bazları bulunur. Tek zincirlidir. DNA’dan farklı olarak deoksiriboz şekeri ve timin nükleotidi bulundurmaz. Protein sentezinde görev yapar. Sentezlenecek olan proteinin ribozomda üretilmesini sağlar. Hücredeki her bir protein için ayrı RNA üretilir ve kullanılır.

DNA’nın belli kısımlarında sadece bir zinciri üzerinden RNA üretilir. RNA’lar ihtiyaç duyulduğunda çekirdekte üretilir,görevi bitiminde yok edilirler. RNA’lar sitoplazmada görev yaparlar. RNA’daki şifrelerle ribozomlarda özel proteinler yapılır.Bu proteinlerin bir kısmı hücrede yapı ve bir kısmıda düzenleyici olarak görev yapar. Yapısında A,G,S ve U organik bazları bulunur. Sitoplazmada ve az miktarda çekirdekte bulunur. DNA tarafından çekirdekte üretilir. Tek sarmallıdır. Protein sentezinde görev yapar.

RNA hücredeki görevlerine göre üçe ayrılır:

mRNA(elçi-taşıyıcı RNA): Protein sentezi ile ilgili kalıtsal bilgiyi DNA’dan alıp proteinlerin yapıldığı ribozomlara iletmekle görevlidir. tRNA(taşıyıcı RNA): Sitoplazmadaki aminoasitleri tutarak ribozomlara götürür. rRNA(ribozomel RNA): Ribozomda bulunur ve ribozomlarım yapısını oluşturur.

RNA’nın görev ve özellikleri (özet olarak): Tek sarmallıdır. Yapısında A,G,S ve U organik bazları bulunur. Sitoplazmada ve az miktarda çekirdekte bulunur. DNA tarafından çekirdekte üretilir. Protein sentezinde görev yapar.

DNA ile RNA ARASINDAKİ FARKLAR Özellik DNA RNA Çeşit Tek çeşittir Üç çeşittir Baz A,G,S,T A,S,T,U Şeker Deoksiriboz Riboz İplik Çift iplik Tek iplik Yer Çekirdek,mitokondri,kloroplast Çekirdek,mitokondri, kloroplast,ribozom Yapım Replikasyon DNA tarafından İşlev Hücreyi yönetmek Protein Sentezi

HAZIRLAYAN: BERKER PARLAKER