AİLE HEKİMLİĞİ UYGULAMASI Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Aile Hekimliği Uygulama Daire Başkanlığı 04.12.2014

Sürekli kalite gelişimi Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) & Aile Hekimliği Uygulaması Kaliteli sağlık hizmetlerinin; Etkili, verimli ve hakkaniyete uygun bir şekilde organize edilmesi, Finansmanının sağlanması ve sunulması İnsan merkezlilik Sürdürülebilirlik Sürekli kalite gelişimi Katılımcılık Uzlaşmacılık Desantralizasyon Hizmette rekabet

Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) & Aile Hekimliği Uygulaması Sınır Ötesi Sağlık Hizmetleri Aile Hekimliği Uygulaması Sağlık Bakanlığının yapılandırılması Genel Sağlık Sigortası Yaygın, Kolay Erişilir, Güler yüzlü sağlık hizmeti İnsan Gücü Eğitim ve Bilim Kurumları Kalite ve Akreditasyon İlaç ve Tıbbi Malzeme Yönetimi Sağlık Bilgi Sistemi Sağlığın Geliştirilmesi – Sağlıklı Hayat Programları Çok Yönlü Sağlık Sorumluluğu - Sektörler Arası İşbirliği

Aile Hekimliği Uygulaması Başlangıç: 2003 Geçmişteki bilgi ve tecrübe birikimiyle; Şu ana kadar sağlıkta yapılan reformlar ve girişimler, Dünyadaki başarılı aile hekimliği uygulamaları, Türkiye’deki durum göz önüne alınarak, Türkiye Aile Hekimliği Modeli oluşturulmuş, 2004’te Temel Mevzuat yayınlanmıştır.

Mevzuat Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu RG: 9/12/2004 -25665 Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği RG: 25.01.2013-28539 Ödemeler ve Sözleşme Şartları Hakkında Yönetmelik RG: 30.12.2010 - 27801 Toplum Sağlığı Merkezleri Kurulması Ve Çalıştırılmasına Dair Yönerge Çalışma Usul ve esasları, Asgari fiziki ve teknik şartlar, meslek ilkeleri, iş tanımları, tutulacak kayıtlar ve AH/ASE yerleştirmeleri AH Personel Statüsü, mali hakları ve hizmetin esasları TSM organizasyonu, kadro, görevler Sözleşme Usül ve esasları, yapılacak ödemeler, izinler

Aile Hekimliği Mevcut Durum ve Projeksiyon 2010 20.240 Aile Hekimi 2011 20.421 2012 20.809 2013 21.200 2014 21.357 2023 43.600 Aile Hekimi 2.000 Kişiye Bir Aile Hekimi

Başlangıç: 15 Eylül 2005

2006

2007

2008

2009

13 Aralık 2010

Aile Hekimliğinin Ana Amaçları Sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi Birey ihtiyaçları doğrultusunda koruyucu sağlık hizmetleri Kişisel sağlık kayıtlarının tutulması Kişilerin hizmetlere eşit erişimi

BAKAN SAĞLIK BAKANLIĞI TEŞKİLAT ŞEMASI Bakan Yardımcısı Özel Kalem Müsteşar ve 5 Yardımcısı Bakanlık Müşavirleri (30) Bağlı Kuruluşlar Sağlık Politikaları Kurulu HİZMET BİRİMLERİ Dış İlişkiler ve Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (11 Üye ile Müsteşar ve yardımcıları) Halk Sağlığı Sağlık Hizmetleri İlaç ve Tıbbi Cihaz Kamu Hastaneleri Hukuk Bilişim Mali Hizmetler Sağlığın Teşviki Uluslar arası İlişkiler İnsan Kaynakları Sağlık Sistemleri Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Strateji Geliştirme Başkanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü Hukuk Müşavirliği Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Denetim Hizmetleri Başkanlığı Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü

Eski Yeni Sağlık Evi İl Sağlık Müdürlüğü Sağlık Grup Başkanlığı SB SB ASM TSM Halk Sağlığı Müdürlüğü Halk Sağlığı Kurumu

Aile Sağlığı Merkezleri Toplum Sağlığı Merkezleri (VSD, AÇSAP ve SAĞLIKEVİ) Sağlık Grup Bşk Sağlık Ocakları Sağlık Evleri AÇSAP Verem Savaş Dispanseri Sağlık Merkezi Kurum Hekimliği

Sayılarla Mevcut Durum 21.357 Aile Hekimi 6.812 Aile Sağlığı Merkezi 970 Toplum Sağlığı Merkezi 5573 Sağlık Evi Yaklaşık 76 Milyon Kayıtlı insan Ortalama: Her aile hekimine kayıtlı 3.590 kişi

Toplum Sağlığı Merkezi (Topluma yönelik koruyucu sağlık hizmetleri) Bölgesinde yaşayan toplumun sağlığını geliştirmeyi ve korumayı ön plana alarak sağlıkla ilgili risk ve sorunları belirler; sorunları gidermek için planlama yapar ve bu planları uygular, uygulatır; birinci basamak koruyucu, iyileştirici ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini müdürlüğün sevk ve idaresinde organize eder; bu hizmetlerin verimli şekilde sunulmasını izler, değerlendirir ve destekler; bölgesinde bulunan sağlık kuruluşları ile diğer kurum ve kuruluşlar arasındaki koordinasyonu sağlar.

Aile Sağlığı Merkezi ve Aile Hekimliği Birimi (Bireysel koruyucu ve birinci basamak teşhis, tedavi ve rehabilitasyon hizmetleri) Temel Hizmet Birimi : Aile hekimliği Birimi Aile Hekimliği Birimi (AHB): Bir aile hekimi ve en az bir aile sağlığı elemanından oluşur. Aile Sağlığı Merkezi (ASM): Bir veya daha fazla aile hekimi ile aile sağlığı elemanlarınca aile hekimliği hizmeti verilir.

Aile Hekimi Kimdir? Kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak teşhis, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini; yaş, cinsiyet ve hastalık ayrımı yapmaksızın her kişiye kapsamlı ve devamlı olarak belli bir mekânda vermekle yükümlü gerektiği ölçüde gezici sağlık hizmeti veren tam gün esasına göre çalışan aile hekimliği uzmanı veya Sağlık Bakanlığı’nın öngördüğü eğitimleri alan uzman tabip veya tabiplerdir.

Aile Hekiminin Görev ve Sorumlulukları Başvuruyu yapan kişinin, her türlü sağlık sorununda ilk temas noktası Kişiye yönelik birinci basamak teşhis, tedavi, rehabilitasyon hizmetleri Danışmanlık hizmetleri Sağlığı geliştirilmesi ve koruyucu sağlık hizmetlerine yönelik hizmetler Hastalara yol göstermek ve onların haklarını savunmak Hastayı uygun sağlık hizmetlerine yönlendirerek, koordinatörlük yapmak Sağlık kayıtlarını tutmak ve güncellemek Sağlık hizmetine eşit ulaşımı sağlamak (Evde sağlık hizmetleri, Gezici ve yerinde sağlık hizmetleri)

Aile sağlığı elemanının görevleri Kişilerin hayati bulgularını ölçmek ve kaydetmek. Aile hekiminin gözetiminde, talimatı verilen ilaçları uygulamak. Yara bakım hizmetlerini yürütmek. Tıbbi alet, malzeme ve cihazların hizmete hazır bulundurulmasını sağlamak. Poliklinik hizmetlerine yardımcı olmak, sevk edilen hastaların sevk edildiği kurumla koordinasyonunu sağlamak. Numune almak, eğitimini aldığı basit laboratuvar tetkiklerini yapmak veya aldığı numunelerin ilgili laboratuvar tarafından teslim alınmasını sağlamak. Gezici ve yerinde sağlık hizmetleri, sağlığı geliştirici ve koruyucu hizmetler ile ana çocuk sağlığı ve üreme sağlığı hizmetlerini vermek, evde sağlık hizmetlerinin verilmesinde aile hekimine yardımcı olmak.

Yerinde ve Gezici Sağlık Hizmetleri Sağlık Hizmetine erişme güçlüğü çeken kişiler için Nüfusun % 13’ü gezici sağlık hizmetlerinden faydalanmaktadır. Bu kapsamda: Tanı – tedavi hizmetleri Aşılama Bebek ve gebe takibi Evde sağlık hizmeti Vb. Gezici eczane uygulaması

Gezici sağlık hizmetleri Sağlık hizmetine ulaşımın zor olduğu belde, köy, mezra, uzak mahalleler ve benzeri yerleşim yerlerine sunulur. Gezici sağlık hizmetine ilişkin planlama; coğrafi durum, iklim ve ulaşım şartları ile kendisine bağlı yerleşim birimlerinin sayısı dikkate alınarak yapılır. Her 100 kişi için ayda iki saatten az olmamak kaydıyla Nüfusu; 250 kişiye kadar en az ayda bir kez, 250 ile 500 kişi arasında en az ayda iki kez, 500 ve üzeri olan yerleşim yerlerine en az haftada bir kez

Yerinde sağlık hizmetleri Cezaevi, çocuk ıslahevi, huzurevi, korunmaya muhtaç çocukların barındığı çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları gibi Kişilerin kayıtlı oldukları aile hekimlerine doğrudan başvuru imkânlarının olmadığı ya da aile hekimlerini serbestçe seçme imkânının bulunmadığı Toplu olarak yaşanılan ancak tabibi olmayan kurumlara, Kurumların talepleri üzerine sunulur. Her 100 kişi için ayda üç saatten az olmamak üzere; Nüfusu; 750 kayıtlı kişiye kadar haftada en az bir kez, 750 ve üzeri kayıtlı kişiye ise haftada en az iki kez Cezaevi ve çocuk ıslahevi için bu süre iki kat olarak uygulanır.

Entegre Sağlık Hizmetleri Kurumca belirlenecek yerlerde, bünyesinde koruyucu sağlık hizmetleri, acil sağlık hizmetleri, muayene, tedavi ve rehabilitasyon hizmetleri, doğum, ana çocuk sağlığı hizmetleri, ayakta ve/veya yatarak tıbbî ve cerrahî müdahale ile çevre sağlığı, adlî tabiplik ve ağız/diş sağlığı hizmetleri gibi hizmetlerin de verildiği, birinci basamak sağlık hizmetlerini yoğunlukla yürütmek üzere tasarlanmış sağlık hizmetini ifade eder. E2 ve E3 tipi Entegre İlçe Hastanelerinde (61 İlde 173 İlçede 638 Entegre AHB ) TSM+ ASM hizmetleri 7/24

Evde Sağlık Hizmetleri Çeşitli hastalıklara bağlı olarak evde sağlık hizmeti sunumuna ihtiyacı olan bireylere evinde ve aile ortamında sosyal ve psikolojik danışmanlık hizmetlerini de kapsayacak şekilde verilen muayene, tetkik, tahlil, tedavi, tıbbi bakım, takip ve rehabilitasyon hizmetleri Yataklı tedavi kurumları, TSM Birimleri, Aile Hekimleri

Sunulan Hizmetler Bakanlığımızca yayımlanan program ve rehberler çerçevesinde sağlık hizmeti sunulmaktadır.

Anne Sağlığının Korunmasına ve Anne Ölümlerinin Önlenmesine Yönelik Yürütülen Programlar 15-49 Yaş Kadın İzlemi Evlilik Öncesi Danışmanlık Programı Doğum Öncesi Bakım Programı Gebelere ve Lohusalara Nutrisyonel Destek Programı Gebe Bilgilendirme Sınıfı Programı Anne Dostu Hastane Programı Acil Obstetrik Bakım Programı Üreme Sağlığı Hizmet İçi Eğitimleri Doğum ve Sezaryen Programı Doğum Sonu Bakım Programı Misafir Anne Uygulaması Anne Ölümlerini İzleme ve Önleme Programı

Çocuk ve Ergen Sağlığı Programları Bebek ve Çocuk İzlemleri Programı Yenidoğana Temel Yaklaşımın Sağlanması Programı Yenidoğan Yoğun Bakım Programı Yenidoğan Canlandırma Programı Yenidoğan Taramaları Programı Fenilketonüri Konjenital Hipotroidi Biyotidinaz İşitme Taraması GKD Görme Taraması Çocukluk Çağı Taramaları Okul Çağı Çocuklarda İşitme Taraması Çocuk Beslenmesi Programları Anne Sütü Teşviki ve Bebek Dostu Sağlık Kuruluşları Tamamlayıcı Beslenme Demir Desteği D vitamini Desteği İyotlu Tuz, v.b. Çocukluk Çağı Acil ve Yoğun bakım Eğitim Programı Bebek Ölümlerini İzleme Programı Ergen Sağlığı ve Gençlik Programı Sağlık Personelinin Çocuk Hakları Eğitimi

Genişletilmiş Bağışıklama Programı (GBP) Polio Eradikasyon Programı Kızamık Eliminasyon Programı Maternal ve Neonatal Tetanoz (MNT) Eliminasyon Programı Hepatit B Kontrol Programı Diğer Hastalık Kontrol Programları Difteri Boğmaca Kızamıkçık ve Konjenital Rubella Programı Kabakulak Hemofilus İnfluenza Tip b Tüberküloz Streptokokkus Pnömoniya’ya bağlı invaziv hastalıklar Aşı Sonrası İstenmeyen Etkiler (ASİE) Sürveyansı Aşı Lojistiği, Soğuk Zincir Sistemi Bulaşıcı Hastalıkların İhbarı ve Bildirim Sistemi

Ulusal Kanser Kontrol Programı Kayıt Toplum Bazlı Aktif Kayıt Merkezleri Epidemiyolojik Çalışmalar Kayıt Önleme Tütün Kontrolu Obesite Kontrolü Çevresel Etkiler Sağlığın Teşviki Önleme Tarama Tarama Meme Rahim Ağzı Kalınbağırsak ÜLKEMİZDE DSÖ ÖNERİLERİ ile KAYIT, ÖNLEME, TARAMA VE TEDAVİ ÇALIŞMALARINI BİR ARADA BARINDIRAN ULUSAL KANSER KONTROL PROGRAMI YÜRÜTÜLMEKTEDİR. BU PROGRAM ile 2023 ‘lü YILLARDAN SONRA KANSER KONTROL ALTINA ALINMIŞ OLACAKTIR. Tedavi Tedavi Palya-Türk

Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Önleme Ve Kontrol Programları 1. Yürütülmekte olan programlar Türkiye Kalp Damar Hastalıklarını Önleme Ve Kontrol Programı Türkiye Kronik Hava Yolu Hastalıklarını Önleme Ve Kontrol Programı Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı Türkiye Aşırı Tuz Tüketiminin Azaltılması Programı Ulusal Tütün Kontrol Programı Eylem Planı Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Ulusal Kanser Kontrol Programı 2. Basım aşamasında olan programlar: Sağlıklı Yaşlanma Eylem Planı ve Uygulama Programı Türkiye Böbrek Hastalıklarını Önleme Ve Kontrol Programı 3. Hazırlama çalışmaları süren programlar: Türkiye Kas ve İskelet Hastalıklarını Önleme ve Kontrol Programı Türkiye Kronik Viral Hepatitleri Önleme ve Kontrol Programı 33

Aile Hekimliği Uygulamasında Kayıt İşlemleri İlk kayıt, müdürlük tarafından ikamet ettikleri bölge göz önünde bulundurularak yapılır. Yenidoğanlar ile henüz nüfusa kayıtlı olmayan bebek ve çocuklar annelerinin kayıtlı olduğu aile hekimine kaydedilir. Aile hekimi değişikliği kişilerin yazılı talebi üzerine hizmet almak istediği aile hekimince veya ilgili toplum sağlığı merkezince yapılır. Zorunlu haller dışında aile hekimi üç aydan önce değiştirilemez.

Aile Hekimliği Uygulamasında Kayıt İşlemleri İkamet ettiği ilden başka bir ile ikamet amacıyla yeni gelen kişiler istedikleri bir aile hekimine kayıt yaptırırlar. Sürekli ikamet ettiği bölgeden uzakta kalacak kişi veya geçici süre ile Türkiye’de ikamet edecek olan kişi, kendisine yakın konumdaki bir aile hekiminden misafir hasta olarak hizmet alırlar. Aile hekimi misafir kişiler için herhangi bir ücret talep edemez

Ödeme Esasları – Kayıtlı Kişi Başına Çalışılan gün sayısına göre ödeme yapılır. Kayıtlı kişi sayısı üzerinden Sağlık hizmet ihtiyaçlarına göre farklı katsayılar uygulanmaktadır Gebe: 3,0 65 Yaş ve üstü: 1,6 Tutuklu ve hükümlü: 2,25 0-59 Ay: 1,6 Diğer: 0,79

Ödeme Esasları – Yere ve Koşullara Göre Yerleşim yerinin koşullarına göre farklı ödenen ücretler ve değişen katsayılar Entegre pozisyonlar için katsayı (1,65) Nüfusu zorunlu olarak düşük pozisyonlar için katsayı (2) Sosyoekonomik gelişmişlik ücreti

Ödeme Esasları – Gider Ödemeleri Cari Gider Ödeneği ASM Kirası Ek personel Demirbaş Elektrik, Su Isınma, vb. Onarım Gezici Hizmet Ödeneği

Ödeme Esasları – Negatif Performans Koruyucu sağlık hizmetlerini iyileştirmek amacıyla Gebe ve bebek-çocuk takibi ile aşılama oranları %98’in altına düştüğünde ücrette kesinti yapılmaktadır Toplamda %20’ye kadar kesinti yapılabilmektedir

Eğitim Aile Hekimliği Mesleki Gelişim Eğitimleri (AHUZEM) Sözleşmeli Aile Hekimliği Uzmanlık Eğitimi (SAHU) Eğitim Aile Sağlığı Merkezleri (EASM) Aile Sağlığı Elemanları Eğitimleri İlgili alanlarda pratik ve teorik eğitimler

Bilgi Sistemi İlk günden beri gelişmiş Bilgi İşlem altyapısı kullanılmaktadır «Aile Hekimliği Bilgi Sistemi-AHBS» Hizmet alan tüm vatandaşlara ait sağlıkla ilgili ve demografik veriler elektronik ortamda kayıt altına alınır Merkez veri tabanlarında toplanan bu verilerden ihtiyaçlar doğrultusunda raporlar hazırlanmaktadır. Bu veriler istatistiki çalışmalarda, sağlık hizmetleri planlamalarında, ücret hesaplamalarında kullanılmaktadır

Bilgi Sistemi İlk günden beri gelişmiş Bilgi İşlem altyapısı kullanılmaktadır «Aile Hekimliği Bilgi Sistemi-AHBS» Hizmet alan tüm vatandaşlara ait sağlıkla ilgili ve demografik veriler elektronik ortamda kayıt altına alınır Merkez veri tabanlarında toplanan bu verilerden ihtiyaçlar doğrultusunda raporlar hazırlanmaktadır. Bu veriler istatistiki çalışmalarda, sağlık hizmetleri planlamalarında, ücret hesaplamalarında kullanılmaktadır

Dünden Bugüne Çalışan memnuniyeti Eski pozisyonunu koruyan sözleşmelilik Gönüllülük Ücret artışı Karşılıklı rızaya dayanan ekip çalışması Cari gider ödemesi ile kazanılan otonomi Standart çalışma koşulları ve görev tanımı Hizmet puan esaslı adil yerleştirme işlemi Beyaz kod uygulaması ve hukuki destek

Dünden Bugüne Rutin aşılama Hızı 78 (2002) -> 98 (2013) Temel Sağlık Göstergelerinde İyileşme Koruyucu sağlık hizmetleri üzerine yoğunlaşan görev tanımı Gönüllülük Negatif performans uygulaması Hekimlerin sorumluluk alması Sağlık kayıtlarının elektronik ortamda takibi Rutin aşılama Hızı 78 (2002) -> 98 (2013) Bebek Ölüm Hızı 28.5 (2003) -> 7,8 (2013) Anne Ölüm Hızı 61 (2003) -> 15,9 (2013)

Dünden Bugüne Vatandaş memnuniyeti Hekim seçme hakkı Karşılıklı güven ve rızaya dayalı hekim-hasta ilişkisi Ücretsiz sağlık hizmeti sunumu İyileştirilmiş ve standart şartlarda sağlık hizmeti sunumu Sağlık durumunun bütüncül değerlendirilmesi E-reçete ve Mobil Eczane Uygulaması Ulaşılabilir ve erişilebilir sağlık kuruluşları Tahlil ve tetkik hizmetlerinin geliştirilmesi Genel sağlık sigortası uygulaması (cepten sağlık harcamalarında azalma( 1. Basamak sağlık hizmetleri memnuniyeti EUROPEP -: 89% (2011) Sağlık Hizmetlerinden Memnuniyet Oranı (TÜİK) 74,8 (2012)

Dünden Bugüne Maliyet Etkinlik ve Sürdürülebilir Finansman Koruyucu sağlık hizmetlerinin etkili sunumu ile tedavi maliyeti yüksek hastalıkların önlenmesi 2. basamak sağlık kuruluşlarına gereksiz müracaatın azalması İnsan kaynaklarının etkili kullanımı Lojistik kaynakların etkili kullanımı Negatif performanslı kişi başı ödeme ile mali kaynakların etkili kullanımı