HAZIRLAYAN EĞİTİM HEMŞİRESİ YILDIZ GÖKALP ABORTUSLAR HAZIRLAYAN EĞİTİM HEMŞİRESİ YILDIZ GÖKALP

Gebeliğin ilk yarısında yani yirminci gebelik haftasından önce veya bebek 500 gram ağırlığa ulaşmadan önce gebeliğin değişik nedenlerle sonlanmasıdır.

DÜŞÜK (ABORTUS) TÜRLERİ * Erken düşük  * Geç düşük  * Spontan abortus (Kendiliğinden düşük) * Abortus imminens (Düşük tehdidi) * Abortus insipiens (Kaçınılmaz düşük) * İnkomplet abortus (Tam olmayan düşük) * Rest abortus (Artık materyal kalması) * Komplet abortus (Tam düşük) * Boş gebelik (blighted ovum, anembriyonik gebelik) * Missed abortus (Farkedilmemiş düşük)  *Elektif abortus (isteğe bağlı düşük) * Kimyasal gebelik  *Tekrarlayan gebelik kayıpları (Habitüel abortus, tekrarlayan düşükler) *Septik Abortus (Kriminal abortus)

Erken düşük: Gebeliğin ilk 12 haftasında ortaya çıkan düşüklerdir Erken düşük:  Gebeliğin ilk 12 haftasında ortaya çıkan düşüklerdir. Geç düşük:  Gebeliğin 12-20. haftaları arasındaki düşüklerdir. Spontan abortus (Kendiliğinden düşük):  Herhangi bir müdahale olmaksızın direkt olarak gebeliğin rahim dışına kendiliğinden atılmasıdır.

Abortus imminens (Düşük tehdidi):   Gebeliğin ilk yarısında rahim içinde yaşayan bir bebeğin olmasına rağmen vajinal kanamanın olması durumudur. Bu durumda henüz düşük gerçekleşmemiş olup bir düşük tehdidii ve düşük riski mevcuttur. Vajinal kanamalarda kanamanın rengi kahverenginden parlak kırmızıya kadar değişik şekillerde olabilir. Parlak kanamalar taze (yeni gerçekleşmiş) kanamayı ifade eder ve daha tehlikelidir. Kahverengi kanamalar ise önceden içeriye oluşmuş kanamaların daha sonraki dönemlerde dışarıya drene oluşuyla ilişkilidir. Kanamalarla beraber kramp tarzında ağrılar da olabilir.  Ancak abortus imminenste rahim ağzında herhangi bir açıklık mevcut değildir. Gebeliklerde ilk haftalardaki kanamaların %90 ‘ı kendiliğinden geçicidir ve bebekle ilgili bir sakatlık (anomali) oluşturmaz. Ancak %10’u kasılmaların artması ile kaçınılmaz düşüğe (abortus insipiens) dönüşebilir.

Gebeliğinizde vajinal kanama ile birlikte doktorunuza başvurduğunuzda yapılan ultrasonda düşük tehtidi (Abortus imminens) tespit edildiğinde yapmanız gerekenler; * Mutlak yatak ıstırahati (15-20 gün süreyle) yapmanız * Cinsel ilişkiden kaçınmanız * Ağır yük kaldırmaktan ve ağır iş yapmaktan kaçınmanız * Stresten uzak durmanız * Doktorunuzun vereceği önerileri dikkate alıp gerekli ilaçları kullanmanız * Kanamanızın artması ve parça düşürmeniz durumu ile karşılaşmanız durumunda yeniden doktorunuza bilgi vermeniz son derece önemlidir.

Abortus insipiens (Kaçınılmaz düşük):   Kanama ve şiddetli ağrı ile birlikte rahim ağzında (cervix) açılma sonrasında düşüğün kaçınılmaz hale gelmesi durumudur.  Abortus insipiens tanı konulan gebelerde kürtaj ile gebeliğin kontrollü bir şekilde sonlandırılması gerekir. Çünkü bu durumda kişi ağrı çekmektedir ve gebeliğin devam etmesi olası değildir.

İnkomplet abortus (Tam olmayan düşük):  Bebek (fetus), plasenta, amniyon kesesi ve amniyon zarından oluşan “gebelik materyali” nin rahim içinden rahim dışına tam olarak atılamaması, içeride bir miktar materyal kalması halidir. Bu durumda kanama ve utrerin kontraksiyonlar (rahim kasılmaları) ile birlikte gebelik materyalinin bir kısmının atılması ile gebelik kesesi bozulur, ancak atılamayan materyal rahim içinde kalır. Ultrason ile rahim içinde kalan artık (rest) materyal tespit edilen hastalar “kürete edilmeli” yani rahim içi temizlenmelidir. 

Rest abortus (Artık materyal) :  Bazen düşükten veya bazen de kürtajdan günler hatta haftalar sonra rahim içinde kalan gebelik materyali “rest” olarak tanımlanır ve rest materyal kanamalara sebebiyet vererek hastanın hekime başvurmasına neden olabilir.  Bu durum tespit edildiğinde kişinin rahim içinde kalan gebeliğe ait materyali kürtajla temizlenmelidir. 6-7 haftadan büyük gebeliklerde düşük sonrası içeride parça kalma olasılığı yüksek olduğundan şüpheli  hastalarda kürtaj yapılarak parça kalmadığından emin olunması gerekir.

Komplet abortus (Tam düşük):  Gebeliğe ait ürünlerin hepsinin kanama ve rahim kasılmaları ile birlikte vücut dışına atılması durumudur ve bu durumda rahim içinde gebeliğe ait hiçbir doku kalmamıştır. Özellikle 4-5 haftalık çok erken gebeliklerde rahim içindeki doku hacmi az olduğundan rahim kasılmaları ile gebelik materyali tam olarak dışarı atılabilir. Bu durum vajinal ultrasonla tespit edilebilir ve rahim içinde gebeliğe ait bir materyal kalmadığından çoğu kez bir müdahaleye gerek kalmaz. Kişinin kanaması da kendiliğinden azalmaya başlar.

Boş gebelik (Blighted ovum, Anembriyonik gebelik):  Halk arasında “su gebeliği”, “boş gebelik” veya “boş kese” olarak da adlandırılan bu durumda gebelik kesesini oluşturan amion kesesi ve plasenta oluşurken bu yapıların içinde bir bebek bulunmamaktadır. Kişi kan veya idrar testi yaptırdığında gebelik testleri pozitif olmasına rağmen rahim içinde sağlıklı bir gebelik olmadığından kürtajla gebeliğin kontrollü bir şekilde terminasyonu (sonlandırılması) yani kürtaj işlemi  şarttır. Aksi takdirde gebelik olur olmaz bir zamanda kendiliğinden kanama ile sonlanacaktır.  Bu ani durum kişilerde panik durumuna yol açabilir.

Missed abortus (Farkedilmemiş düşük): Intrauterin exitus; bebeğin rahim içinde ölmesini tanımlayan ve sık kullanılan bir terimdir. İşte missed abortus; intrauterin exitus durumunun gerçekleşmesi yani bebeğin rahim içinde ölmesine rağmen rahim kasılmalarının olmaması nedeni ile düşük tam olarak gerçekleşemez ve uzun süre geçmesine rağmen durum fark edilemeyebilir. Bebeğin uzun süreli rahim içinde ölü kalması zaman içinde kirli kahverengi kanamalara sebebiyet verebilir. Günümüzde ilk dönemlerde yapılan rutin ultrason kontrolleri ile missed abortus görülme sıklığı da oldukça azalmıştır. Fetusun uzun süre atılmadan rahim içinde ölü kalması anne adayının hayatını tehdit edebilecek kan pıhtılaşması problemlerine neden olabileceğinden son derece önemli bir durumdur.

Elektif abortus (İsteğe bağlı düşük): Herhangi bir komplikasyon olmamasına karşın anne ve baba adayının kendi rızası ile gebeliğin terminasyonu yani sonlandırılmasıdır. İsteğe bağlı abortuslar halk arasında genellikle “kürtaj” olarak ifade edilmektedir. Halbuki kürtaj kelime anlamı olarak rahim içinin temizlenmesi ile ilgili tüm işlemleri kapsamaktadır

Habitüel abortus (tekrarlayan düşükler):  Birbirini izleyen iki veya daha fazla gebeliğin düşük ile sonuçlanması durumunda tekrarlayan düşüklerden (habituel abortus) söz edilir.  Tekrarlayan düşüklerin sebepleri tek bir kez olan “spontan (kendiliğinden) düşük”lerden farklıdır.

Septik Abortus (Kriminal abortus):  Abortusun enfeksiyon ile komplike olmasıdır. En sık yasal olmayan şekilde ehliyetsiz kişiler tarafından, özellikle büyük gebelik haftalarında ve steril olmayan ortamlar sonrasında septik abortus görülebilir. Bazen de kişinin kendi kendine bebeğini  steril olmayan bir takım cisimler ile düşürmek amacıyla gebelik kesesini vajinal yolla bozması sonrasında görülebilmektedir. Kriminal abortlar, anne ölümlerinin önde gelen nedenleri arasındadır. 

DÜŞÜKLERİN GÖRÜLME SIKLIĞI Genelde en sıklıkla ilk 3 ay risk dönemidir. Gebelik ilerledikçe düşük olma olasılığı da giderek azalmaktadır.  Düşüklerin %80'inden fazlası birinci trimester içinde yani ilk 13 haftada meydana gelir. En fazla risk ise ilk 8 haftada olup, bu gebelik haftasından sonra düşük şansı giderek azalmaktadır.

DÜŞÜK NİYE OLUR? Erken dönemde embryoya ait nedenler düşüklerin %90'ını oluşturur. Bunlar arasında en önemli neden o bebeğe ait “kromozomal bozukluklar”dır. Erken dönem düşüklerin yarısından fazlasında bebeğe ait kromozom anomalileri saptanmaktadır.

DÜŞÜK NEDENLERİ Embriyoya ait kromozom anomalileri Çoğul gebelikler Teratojenik ve mutajenik (ilaç, radyasyon gibi) Genetik nedenler (anne ya da babaya ait genetik bir bozukluk. Bu bozukluklar annede herhangi bir sebep yapmaksızın gebelikte problem sonucu düşüğe sebebiyet verebilir)

Üreme sistemindeki yapısal anomaliler o Doğumsal uterin anomaliler (çift rahim, rahim içinin darlığı, rahim içinde perdeler vb) o Myomlar o Servikal yetmezlik (Rahim ağzı yetmezliği) o Korpus luteum yetmezliği  Annede görülen bazı enfeksiyonlar o Aktif enfeksiyonlar (Kızamıkçık, Sitomegalovirus, Listerya, Toksoplasma gibi) o Yüksek ateş

 Asherman sendromu  Annede görülen sistemik hastalıklar o Sistemik lupus (SLE) o Bazı tiroid hastalıkları (hashimato tiroiditi, graves gibi) o Polikistik over hastalığı (PCOS) o Kontrolsüz şeker hastalığı (diabetes mellitus) o Böbrek hastalıkları o Endometriosis o Şiddetli hipertansiyon o Kalp hastalıkları o Kronik astım o Antifosfolipid sendromu (Trombofilia)

Zararlı alışkanlıklar o Sigara o Alkol o Uyuşturucu o Yüksek doz kafein Tekrarlayan düşüklerdeki nedenler ise tamamen farklıdır.

DÜŞÜĞÜN BELİRTİLERİ Düşüğün en önemli belirtisi kanamadır. Bazı gebeler gebeliğinin ilk dönemlerinde kasık ağrısı şikayetleri yaşayarak düşük yapma korkusuna kapılabilirler. Bu kasık ağrılarının nedeni gebeliğin büyümesi bağlı olarak rahimi yan duvarlarından asan ligamentlerin gerilmesidir (round ligament ağrıları) ve bu şikayet korkulacak bir durum yaratmaz. Vajinal kanamaya kasıktaki şiddetli ağrıların da eşlik etmesi abort tehlikesinin arttığına işaret etmektedir.

KAYNAKLAR www.jinekolognet.com/ www.google.com

TEŞEKKÜRLER