Maddenin Tanecikli Yapısı www.fenokulu.net

Maddenin Tanımı Kütlesi olan ve boşlukta yer kaplayan her şeye madde denir.

Cisim nedir? Maddenin şekil almış halidir.

Maddenin Halleri Maddeler doğada 3 halde bulunur: Katı maddeler Sıvı maddeler Gaz maddeler

Katı Maddeler Belirli bir şekli olan, sıkıştırılamayan fakat genleşebilen maddelere katı madde denir. Katı maddenin tanecikleri hareketsizdir.

Sıvı Maddeler Belirli bir şekli olmayan fakat bulunduğu kabın şeklini alan sıkıştırılamayan ama genleşebilen akışkan maddelere sıvı maddeler denir.

Gaz Maddeler Belirli bir şekli olmayan fakat bulunduğu kabın şeklini alan sıkıştırılabilen ve genleşebilen uçucu maddelere gaz maddeler denir. Gaz maddeler kapalı kaplarda bulundurulmalıdırlar.

Maddenin Plazma Hali Maddeler çok düşük veya çok yüksek sıcaklıklarda plazma halinde olabilir. Bu hal maddenin 4. hali olarak adlandırılabilir. Elektrik kıvılcımları, lavlar, alev, ateş ve yıldızlar plazmaya örnek verilebilir.

Maddelerin Sıkışma Özelliği Tanecikleri arasında boşluk olan maddeler kuvvet etkisi ile sıkıştırılabilir. Bu maddeler ise sadece gaz maddeleridir. Kuvvet Kuvvet

Maddelerin Genleşme Özelliği Katı, Sıvı ve Gaz taneciklerinin sıcaklık arttıkça hareketleri hızlanır. Bu durumda kapladıkları yer artar. Genleşme ile termometre, uçan balon gibi aletler yapılmıştır.

Maddelerin Özellikleri Katı Sıvı Gaz Sıkışma Sıkıştırılamaz Sıkıştırılır Genleşme Genleşir Öteleme Yapmaz Yapar Tanecik arası boşluk Yok Vardır Belirli şekil Yoktur

Maddenin En Küçük Birimi Maddenin en küçük yapı birimine atom denir.

Element Nedir? Tek cins atomdan ( tanecikten ) oluşan maddeye element denir. Hidrojen atomu Hidrojen elementi Karbon atomu Karbon elementi Oksijen atomu Oksijen elementi

Element Modelleri Element Modeli Element Molekül Modeli 1 2

Bileşik Nedir? Değişik cins atomlardan ( taneciklerden ) oluşan maddelere bileşik adı verilir. Elementler birbirine bağlanarak bir araya gelirler ve kümeler oluştururlar. + Hidrojen elementi Oksijen elementi Su bileşiği

Bileşik Modelleri Bileşik Modeli Bileşik Molekül Modeli

Çözelti Nedir? Bir maddenin bir sıvı içinde ( genellikle suda ) Görünmeyecek ( homojen ) şekilde dağılması (çözünmesi ) olayıdır. + Tuz Molekülleri Su Molekülleri

Karışım Nedir? Maddelerin gelişigüzel birbirine karıştırılması olayıdır. Her iki maddede karışımda kendini göstermektedir. + Demir atomları Tuz molekülleri Demir ve Tuz karışımı

Maddenin Değişimi ve Yapısı Bir tencere yemeği 5 tabağa bölününüz. 5 tabakta da farklı mı yoksa aynı tür yemek mi vardır? Bal donduğu zaman onu ısıtarak eski haline getiririz. Bal tekrar donunca eski haline gelebilir mi? Kibrit ile bir kağıdı yaktığımızda, kağıt eski haline dönebilir mi?

Fiziksel Değişimler Maddenin yalnız görünümü değişir. Geriye dönüş vardır. Buzun erimesi Kağıdın yırtılması Suyun kaynaması Mumun erimesi Odunun yarılması Yoğurttan ayran olması Tuzun suda çözünmesi Etin kıyılması

Kimyasal Değişimler Maddenin iç yapısını bozan, geriye dönüşü olmayan bir değişim. Odunun yanması Elmanın çürümesi Sütten yoğurt olması Un ve su ile hamur olması Sütün ekşimesi Demirin paslanması Mumun yanması Yumurtanın pişmesi

Fiziksel Değişimin Modeli Demirin toz haline getirilmesi Bir sıvının donması

Kimyasal Değişimin Modeli Karbon ve Oksijen molekülleri Karbondioksit molekülleri Belli bir ısı ile oksijen ve karbon molekülleri tutuşarak bileşik oluştururlar.

Katı Madde Moleküllerin Hareketleri Katı maddenin molekülleri birbirine sıkıca kenetlenmiştir. Bu onların aralarında çok az boşluk olduğunu göstermektedir.

Sıvı Madde Moleküllerinin Hareketi Sıvı molekülleri birbiri üzerinden kayarak hareket ederler. Bulundukları kabın şeklini alırlar.

Gaz Madde Moleküllerinin Hareketi Gaz molekülleri arasındaki boşluk o kadar fazladır ki, moleküller her yöne hareket ederler. Bulundukları kabın şeklini alırlar. Hacimleri belirsizdir.

Suyun Üç Hali ve Modellemesi Buz Su Su Buharı

Fen ve Teknoloji Öğretmeni H. İbrahim AKYÜZ Fen ve Teknoloji Öğretmeni Trabzon 2006 ©