ŞURADAN BURADAN DEĞİNMELER, DÜŞÜNCELER DEVLET NEDİR? ŞURADAN BURADAN DEĞİNMELER, DÜŞÜNCELER

Devlet “ülke” adı verilen belirli bir toprak üzerinde yaşayan insan topluluklarının bir egemenlik anlayışı ve hukuku içinde bir siyasi iktidar altında örgütlenmesi

Monarşik Devlet Teokratik Devlet Oligarşik Devlet Demokratik Devlet Egemenlik tek kişiye ait Oligarşik Devlet Egemenlik belli bir sınıf veya gruba ait Teokratik Devlet Egemenlik kaynağı dine bağlı Demokratik Devlet Egemenlik halka ait

DEVLET NEDEN VAR ?

DEVLET TEORİLERİ SÖZLEŞME ÇATIŞMA ÖRGÜTSEL YARAR ÇEVRELENME

YÖNETSEL GEREKLİLİK = “HİDROLİK DEVLET” Karl Wittfogel The Hydraulic Civilizations Chicago, 1956 Oriental Despotism: a comparative study of total power, Yale University Press, 1957

Sulama kanalları İnşa ve denetim gereği Çalışmanın örgütlenmesi Düzenlilik gereği Kanalların korunması Merkezi mülkiyet ve otoriter denetim

İÇ ÇATIŞMA The Paths of History. Cambridge University Press. 1999 Igor Mikhailovich Diakonov The Paths of History. Cambridge University Press. 1999

İşbölümünün gelişmesi Köle emeği Artan refah Sınıf farklılıkları Sınıf çatışmaları Devletin gerekliliği

DIŞ ÇATIŞMA A Theory of the Origin on the State, 1970 Robert Leonard Carneiro A Theory of the Origin on the State, 1970

Nüfus artışı Coğrafi kısıtlanma Tarımsal teknoloji yoğunlaşma Dıştan artan tehditler Askeri örgütlenme Merkezi yönetim gereği

TEKNOLOJİK AÇIKLAMA Gordon Childe What Happened in History , 1950

“devlet” Zenaatlerde gelişme ve ihtisaslaşma Kentlerin gelişmesi ve işbölümü Artı-değerin ortaya çıkması Artıya el koyan güçlüler Yönetici sınıfın oluşması ve... “devlet”

GEÇMİŞTEN BUGÜNE 15

22

ÜRETİM – YENİDEN ÜRETİM KISITLAR GELİŞME YOĞUNLAŞMA İŞ BÖLÜMÜ

BÜTÜNLEŞME NEDENLERİ ÜRETİM VE PAYLAŞIM KOORDİNASYON HİZMETLER İÇ-DIŞ KORUMA CEZALANDIRMA (YARGI) YÖNETME VE YÖNLENDİRME =KABİLEDEN DEVLETE 24

“Mümbit Hilal” “Fertile Crescent” Mesopotamia “İki nehir arası” 26

Dicle The Tigris River as it flows through Iraq. Unpredictable, violent flooding often killed many people, washed homes, destroyed crops, and hurt trade because it prevented travel up and down the river. One reason civilizations were easily conquered in this region was because they were often weakened by the flooding and left too tired to fight. 27

Fırat Because the river was often deadly and violent, people in this area tended to think that gods were mean and searched for ways to appease them. More on this when we come to the social category. However, a real emphasis should be placed here on how devastating flooding could be, especially since the homes were may of clay and water washes away clay. Excavations have uncovered clay cities, built on top of other clay cities, built on top of other clay cities, etc. 28

DIŞSAL TEHDİT GÜÇLÜ DEVLET MERKEZİ MÜLKİYET OTORİTER YAPI KATI İDEOLOJİLER KURALLAR NORMLAR TEK TANRILI DİN

31

HİYERARŞİLER DIŞ TEHDİT > DİKEY ÖRGÜTLENME “BİZ” ve “ÖTEKİ” ÇEVRELENME- - ASKERİ - COĞRAFİ “YENİDEN ÜRETiM” İÇİN “ORGANİZASYON” 32

STRATEJİK KONUMUN ÖNEMİ 33

35

COĞRAFYA TOPOGRAFİK YAPI ENGEBELİ COĞRAFİ KONUM “FETHİ” ZOR PARÇALI MÜLKİYET KÖLECİ > FEODAL

37

TOPLUMSAL YAPILAR İLKEL KOMÜNAL KÖLECİ FEODAL KAPİTALİST DOĞU ? BATI ÇİZGİSİ!!! İLKEL KOMÜNAL KÖLECİ FEODAL KAPİTALİST DOĞU ? ASYATİK YENİDEN DAĞITIMCI (REDISTRIBUTIVE) DESPOTİK

TOPLUMLARIN “OLUŞMASI”! KATILIMCI OTORİTER BİREYCİ “CEMAAT” SAL SÖZLEŞME “STATÜ”

AVRUPA GELİŞMELERİ Rönesans Bilimsel devrim (Scientific Revolution) Matbaa sonrası okumanın yaygınlaşması Gelişen burjuvazi (Orta sınıflar) Aydınlatılmış aristokratlar

AYDINLANMA YAKLAŞIMI SİVİL TOPLUM DEVLET VE OTORİTEYE KARŞI TEMSİL EDİLME SEÇME ÖZGÜRLÜĞÜ DOĞAL HAKLAR “Size yapılmasını istemediğiniz birşeyi başkasına yapmayın !”

Siyasal felsefenin temel soruları Devlet nasıl var? Devlet neden var? Devleti meşru kılan nedir? En iyi devlet biçimi nedir? NEDEN ÖNCE “İNGİLTERE” DE ?

Thomas Hobbes (1588-1679) İnsan doğası bencildir   İnsan doğası bencildir Çatışma> korunma> kurallar Kural koyucu: devlet (Leviathan) Hakların bir kısmının devlete teslimi, “birey” in itaat görev ve yükümlülükleri

John Locke, Second Treatise of Civil Government (1690) Tüm insanlar doğadan özgür ve eşittir Hiç bir fert bir diğerinden üstün ve üstünde olamaz Doğanın yasası insan aklına da uygundur Yaşama, özgürlük ve mülkiyet hakları insanın vazgeçilmez “doğal” haklarıdır John Locke (1632-1704)

John Locke (1632-1704) Doğa yasaları İnsanın temel gereksinimi Özgürlük, barış, gereksinimler vs. “devlet” bunu gerçekleştirmekle GÖREVLİ Bu görev bir “SÖZLEŞME” dir Devletin varlık nedeni “meşruiyet” i Devlet görevini yerine getirmiyorsa İSYAN ve DEĞİŞTİRME hakkı

Hobbes Locke İnsan davranışı? Duygular(Hobbes) Akıl (Locke) Ortaklıklar: “doğa hali” doğal haklar toplumsal sözleşme Farklılıklar: İnsan davranışı? Duygular(Hobbes) Akıl (Locke) En iyi yönetim? mutlak monarşi (Hobbes) anayasal devlet(Locke) Hobbes Locke

Canlı varlıklar da fizik cisimlerin ve evrenin tabi olduğu yasalara tabidirler. Bu yasaların bilinmesi ile toplumlar da aynı düzen ve belirlilikle sürdürülebilirler =

Jean Jacques Rousseau The Social Contract (1762) İnsan doğal halinde eşit ve özgürdür Bunu korumak toplumsal sözleşme sonucu devletin görevidir Tarih boyunca güçlüler eşitsizliği sürekli kılmıştır. Devlet güçlü ve zengin bir azınlığın değil herkesin hakları ve eşitliğini savunmalı ve korumalıdır. Jean Jacques Rousseau (1712-1778)

Aydın “despot” luğu AYDINLANMIŞ OLAN AYDIN AYDINLATMAK ZORUNDADIR Rasyonel ve etkin yönetim “Entel” alışveriş Philosophe lar : Toplumu yönetmede “aklın yolu” konusunda birleştiler bizdeki “aklın yolu birdir” gibi değil İnanılan tek şey “ Gelişme” (progress) ve değişim Osmanlıya yansıması: “terakki” AYDINLANMIŞ OLAN AYDIN AYDINLATMAK ZORUNDADIR

OSMANLI’ya gelelim

TANIMLAR & YAKLAŞIMLAR Feodal Asyatik (Karl Marx) Despotik (Aydınlanma + Karl Wittfogel) Redistributive (Karl Polanyi) Tributary (Vergisel) (Samir Amin)  

FEODALİZM mi? Ekonomi dışı denetim ! Mülkiyet sorunu! Artı-değere el koyma : “Vergi” - “Rant”?

“YENİDEN ÜRETİM” KOŞULLARI Dengeler (HAD) Sınıfsal dinamikler (Değişmezlik) Farklılıklar: “SINIF” TOPLUMU ! “STATÜ” TOPLUMU

EKONOMİ POLİTİKALARI İç politika = KORUMACILIK Sonuç> yetersiz sermaye birikimi Dış Politika = SERBEST TİCARET “kapitülasyonlar” Sonuç> yetersiz devlet gelirleri GEREKÇE: Mülkiyetin denetimi yoluyla adil yönetim Referans: “Daire-i Adl”

İbn Haldun 1332 - 1406 Mukaddime Devlet ancak devleti idare edecek insanlar sayesinde şevketli ve kudretli olur Devleti idare edecek ve koruyacak olan memur ve askerler ancak mal ve para sayesinde yaşayabilirler Para ve mal ancak yurdun bayındırlığı sayesinde elde edilir Yurt ancak adaleti hakim kılmakla bayındır olur

Kınalızâde Ali Efendi (1510-1572) Ahlak-ı Alai 1. Adldir mucib-i salâh-ı cihan Dünyada barışı sağlayan adalettir 2. Cihan bir bağdır dîvarı devlet Dünya duvarı devlet olan bir bağdır 3. Devletin nâzımı şeriattır Devletin düzende tutan şeriattır 4. Şeriate olamaz hiç hâris illa mülk Şeriat ancak mülk (ülke) ile korunur 5. Mülk zabt eylemez illa leşker Mülk ancak ordu ile zaptedilir 6. Leşkeri cem’ idemez illa mal Ordu, ancak mal ile toplanır 7. Malı cem’ eyleyen raiyyettir Malı (toplayan) üreten (reaya) halktır 8. Raiyyeti kul ider padişah-ı aleme adl Halkı padişaha adalet kul yapar (bağlar)

Mustafa Naîma (1655 - 1716) Tarih-i Naîmâ Mülk ve devlet asker ve rical iledir. Rical mal ile varlık bulur. Mal reayadan gelir. Reaya ise adâlet ile muntazamu’l-hal olur. Bütün bir devleti sarıp kuşatan zaaf, daima bu dört rüknun bozulmasından kaynaklanmaktadır..

DAİRE-İ ADL (ADALET ÇEMBERİ)

TANZİMAT FERMANI , 1839 Mal güvenliğinin olmadığı yerde ise kimse devlet ve ulusuna ısınamaz, ülkesinin yükselmesi ile ilgilenmez, hep korku ve üzüntü içinde yaşar. Buna karşılık, malından, mülkünden emin olmadığı zaman hep kendi işi ve işinin genişletilmesi ile uğraşır. Devlet ve millet gayreti, vatan sevgisi kendisinde her gün artar. Vergi konusuna gelince: Bir devlet, ülkesini korumak için askere ve gerekli öbür masraflara muhtaçtır. Bu, para ile olur. Para, tab'adan toplanacak vergiler ile oluştuğundan bunun en iyi şekilde toplanması gerekir.

“DÜZEN” in KORUNMASI “Devletin dirlik ve düzeni” “DEVLETİN BEKASI” O zamandan bugünlere: “İttihat ve Terakki” “İmtiyazsız sınıfsız, kaynaşmış bir kitleyiz!” “Ülkemizin birlik ve bütünlüğü” vd.

DENETİM ARAÇLARI “Dış tehdit” ! ve “Öteki” ! Otokontrol Yerel kontrol (Mahalle Baskısı  ) İdeoloji Statik algılama Denetim dışı kimlikler” > “İç tehdit” “Dış tehdit” ! ve “Öteki” !

KÜLTÜR “ÖTEKİ” VE “DÜŞMAN” TEKÇİ OTORİTER DEVLETİN BÜTÜNLÜĞÜ VE BEKASI “ELİTLER” İN VE “ORDU” NUN DEVLETİ KORUMA “GÖREV”İ HALKIN TESLİMİYETİ “ÖTEKİ” VE “DÜŞMAN”

GEÇMİŞTEN BUGÜNE NELER NE KADAR DEĞİŞTİ?