Türleşme Mekanizmaları Bölüm 16 Sf. 605-623

Tür Tür = Lat. Species : Çeşit Tüm bağlamlar için kullanılacak bir tanım yoktur.

Tür Biyolojik Tür Kavramı: Türler gerçekte ya da potansiyel olarak birbirleriyle çiftleşerek üreyen doğal toplum gruplarıdır ve böyle diğer türlerden üreme yalıtımı ile ayrılmıştır (%100 bir ayrım söz konusu olamaz) (Mayr). Corvus corax Corvus corone Corvus cornix

Biyolojik Tür Kavramı Eşeyli canlılar için geçerlidir. Kısa zaman aralıkları için geçerlidir.

Tür Filogenetik Tür Kavramı: Bir tür, toplumların ya da canlıların oluşturduğu tek bir soy hattıdır; benzeri diğer soy hatlarından olan ayrımını korur ve kendi evrimsel eğilimlerine ve tarihsel sonuna sahiptir (Wiley)

Türleşme süreci Türleşme iki aşamalı bir süreç olarak düşünülebilir. Yayılma vikaryans ve poliploidi gibi büyük çaplı kromozomal değişimler nedeniyle populasyonların ayrılması (genetik izolasyon) Doğal seçilim, eşeysel seçilim, genetik sürüklenme ve mutasyonlar nedeniyle farklılaşması

Fiziksel izolasyon Ayrı yurtlu (allopatrik) türleşme Coğrafi bir engelden dolayı aralarındaki gen alışverişi yok sayılabilecek seviyelerde olan toplumlar arasında üreme yalıtımının evrimleşmesidir.

Ayrı yurtlu (allopatrik) türleşme Başlıca türleşme modelidir. Coğrafi uzaklıkla değil, bireylerin ya da eşey hücrelerinin hareketinin kısıtlanması ile tanımlanır. İki yolla gerçekleşir Çevre yurtlu türleşme (Dispersal) Toplumsal yalıtımla türleşme (Vikaryans)

Ayrı yurtlu (allopatrik) türleşme Yayılma (Dispersal) nedeniyle coğrafi izolasyon Yayılma yoluyla yeni habitatlara yerleşme Örn: Hawaii meyve sinekleri

Ayrı yurtlu (allopatrik) türleşme Ayrılma (Vikaryans) nedeniyle coğrafi izolasyon Örnek: Atlantik ve Pasifik okyanuslarının Amerika kıtası ile ayrılması sonucu deniz populasyonlarının farklılaşması

Ayrı yurtlu (allopatrik) türleşme Diana Dodd’un Drosophila deneyi

Farklılaşmaya neden olan mekanizmalar Genetik sürüklenme Genetik sürüklenme bir populasyonda allel sıklıklarının bir kuşaktan bir kuşağa rastlantısal olarak değişimidir. Bu değişiklikler kuşaklar boyunca birikerek çok önemli farklılıklara neden olabilir. Doğal seleksiyonla birlikte genetik sürüklenme toplumlarda bir allelin yerine diğerinin geçmesinin en önemli nedenlerindendir.

Farklılaşmaya neden olan mekanizmalar Doğal seleksiyondan farklı olarak genetik sürüklenme uyarlanmaya neden olmaz. Genetik sürüklenme bazı allellerin sabitlenmesine yol açarken bazılarını toplumdan silinmesine yol açar. Genetik sürüklenme yoluyla evrim küçük toplumlarda büyük toplumlara göre daha hızlı ilerler.

Farklılaşmaya neden olan mekanizmalar Doğal seçilim Ayrılan populasyonlar yeni bir çevreye yerleştiği ya da yeni bir kaynağı kullanmaya başladığı zaman doğal seçilim farklılaşmada etkili olur

Farklılaşmaya neden olan mekanizmalar Eşeysel seçilim Doğal seçilimin bir şeklidir Bireyler arasında eş edinebilme yeteneğindeki farklılığın bir sonucu olarak ortaya çıkar