AD-AS MODELİ VE AÇIK EKONOMİDE ÇARPAN ETKİSİ ECON-102 İKTİSADA GİRİŞ-2 BÜLENT TEMEL 22-23 MAYIS 2013
DERSTE ÖĞRENİLECEKLER Kullanılabilir gelir, ihtiyari harcanabilir gelir, marjinal tüketim eğilimi, etkin talep, çarpan etkisi, toplam tüketim, toplam arz ve mali denge kavramları ve birbirleriyle ilişkileri
KULLANILABİLİR GELİR = Vergi sonrası gelir
İHTİYARİ HARCANABİLİR GELİR = Vergi sonrası gelirin temel ihtiyaçların karşılanmasından sonra elde kalanı Bir ülkenin gerçek zenginliğini kullanılabilir gelirden daha iyi gösterir.
MARJİNAL TÜKETİM EĞİLİMİ (MTE) Kullanılabilir gelirdeki bir birim artışın ne kadarlık tüketim artışına yol açtığını gösteren rakam = ΔC / ΔY
ÇARPAN ETKİSİ “Her harcama kendisinin belli bir misli kadar etkin talebi yaratır” Etkin talep: Satın alma gücüyle (YTL) desteklenen satın alma isteĝi. (= Talep + Kullanılabilir gelir)
ÇARPAN DENKLEMİ Çarpan etkisini gösteren denklem. Y = Harcama çarpanı x (Otonom) harcamalar Harcama çarpanı: 1 / (1-MTE)
Bir ülkenin gelir seviyesi arttıkça MTE’si düşer Bir ülkenin gelir seviyesi arttıkça MTE’si düşer. Çünkü MTE = ΔC / ΔY denkleminin paydası payından daha hızlı artar. t
TOPLAM TALEP VE ARZIN BİR ÖRNEK ÜZERİNDEN TARTIŞILMASI 2001 sonrası Yunanistan. Bugünkü sorunu: Yüksek borç yükü (Kamu borcu/GSYH’nin yüksek, ΔGSYH’nın düşük olması) t
SEBEPLER 2001 Avr Para Birliği’ne giriş → Bol ve ucuz krediler (+ “AB nasılsa bizi kurtarır” + Siyasi istikrarsızlık yüzünden popülist harcamalar + Milli hesaplarda hileler) → Kredileri üretken olmayan yerlere çarçur → 2009: Borçları geri ödeyememe ve kredilerin kesilmesi yüzünden GSYH ↘) t
ÇÖZÜM YOLLARI 1) Kamu borcunu indirme (Kemer sıkma politikaları) (+): Borç↘ → Faizler↘ → Yatırımlar↗ → GSYH↗ → İşsizlik↘ → TT↗ → TA↗ (-): Borç↘ → Faizler↘ olmayabilir. (Likidite tuzağı: “Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer”) (Borç↘ = İşçi çıkarma → TT↘) → Yatırımlar↗ ? t
ÇÖZÜM YOLLARI 2) Ekonomiyi canlandırma (Keynesgil müdahaleler) (+): GSYH (-): Mali denge bozulur (Kamu açığı↗) → Borç veya senyoraj↗ → Enflasyon↗ → Satın alma gücü, Yatırımlar, TT ve GSYH↘. (Borç↘ = İşçi çıkarma → TT↘) → Yatırımlar↗ ? t
DÜŞÜNME NOKTALARI Soru seti. t