HAC NEDİR?

Hac, uzlet ibadeti değildir Hac, renkleri, dilleri, ırkları, coğrafyaları farklı milyonlarca insanla beraber eda edilen bir ibadettir. Hacda kişi, büyük çaplı bir iletişim eğitimi alacaktır. Bu eğitimde İslam dininin sağlıklı bir iletişim için öngördüğü samimiyet, güven, doğruluk, dürüstlük, fedakarlık, isar, ülfet, hüsnü zan, sabır, tahammül, hoşgörü, yardımlaşma, dayanışma,.. Gibi temel ahlaki ilkeler uygulama alanına konmaktadır

Teâruf/ Tanışma kaynaşma Hac en kapsamlı tearuf alanı

İnsani ilişkiler, haccın hem zorunlu bir sonucu hem de amacı

İlişkilerini güncel değerlendirme ölçütlerinin baskısından kurtarabilme İnsan ya Allah’a kul olur ya da başkasına veya şehvet, mal, makam, mevki gibi bir takım tutkulara. Başkalarının ve bir takım tutkuların kulluğundan kurtulmanın yolu, Allah’a kul olmaktan geçer. Başkasına kul olmayacak olana ve kendi kendine yeterli bulunana kul olmak, esas özgürlüktür. İlişkilerini başkalarının değerlendirme baskılarından bağımsız bir şekilde yalnızca doğru olan İslami ölçüler çerçevesine koyabilme özgürlüğü

Hacdaki ilişkilerin temelini oluşturan ölçüler { الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَلا فُسُوقَ وَلا جِدَالَ فِي الْحَج } ( البقرة197 ) ، وقال - صلى الله عليه وسلم : ( من حج هذا البيت فلم يرفث ولم يفسق رجع كيوم ولدته أمه ) متفق عليه والرفث هو الجماع وما دونه من فاحش القول وبذيئه ، وأما الفسوق فقد روي عن ابن عباس -رضي الله عنهما- وغير واحد من السلف أنه المعاصي بجميع أنواعها، والجدال هو المِراء بغير حق

İlkeler Mutlaka… Asla!… Zulüm Haksızlık İncitme Başkalarının aleyhine göz açıklığı Gösteriş İsraf Ayrıcalık arama vs Mutlaka… Sevgi saygı nezaket Güler yüz tatlı dil Hoşgörü, anlayış, bağışlama Paylaşma bilinci İkram Samimiyet Hüsnü zan İyi yol arkadaşlığı Tevazu Temizlik tertip düzen vs

Hacı, güzel ahlak sahibidir

Kıyamet günü Müminin terazisinde güzel ahlaktan daha ağır gelecek hiçbir şey yoktur.

Eşitlenme bilincine dayalı bir insani ilişki

Haccın temel hedeflerinden biri,kişiyi tahakküm anlayışından kurtarmaktır Başkalarına tahakküm etmeye çalışma eğiliminin temelinde de kendini üstün görme ve bunun yol açtığı tahakküm anlayışı vardır. Tahakküm düşüncesi ise, İslam’ın bütün unsurlarıyla ortadan kaldırmayı hedeflediği zulmün temelidir. Bir bakıma İslâmî hayat nizamını diğer sistemlerden ayıran temel kriterlerden biri, İslam’ın, tahakküm fikrini kökten reddetmesidir. İslam, insanın insana, insanın topluma, toplumun insana, bir ırkın bir başka ırka, bir toplumun bir başka topluma, bir sınıfın bir başka sınıfa tahakkümünü ortadan kaldırmayı hedefleyen temel bir yaklaşım ortaya koymaktadır.

Hacda ayrıcalık aranmaması gerektiği düşüncesinin benimsenmesi İnsanların ve toplumların yaşadıkları problemlerin temelinde bazı kişilerin ve toplumların, kendilerini başkalarından üstün görme ve ayrıcalıklı sayma duygusu yatar. Kendini ayrıcalıklı görme anlayışı, İslam kardeşliğiyle hiç bağdaşmayan bir tutumdur. Haccın temel hedeflerinden biri, kişiyi tahakküm anlayışına sevk eden ayrıcalık arama anlayışını ortadan kaldırmaktır.

Îsâr وَالَّذِينَ تَبَوَّؤُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِن قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِّمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ Haşr 9

Zuyufu’r-Rahman Kim olursa olsun, nereden gelirse gelsin, önceki hayatı nasıl olursa olsun kendisine hacca gelmek nasip olmuş her insan Allah’ın misafiridir. Allah’ın misafiri ile ile ilişkinin, onu misafir olarak çağıranın ve kabul edenin rızası ve ölçüleri doğrultusunda olması gerekir.

İnsanlarla ilişkilerinde Samimiyet İbadetinde Sözünde İnsanlarla ilişkilerinde Özünde

Din samimiyettir عن تميم الداري أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: الدين النصيحة . قلنا لمن؟ قال: لله ولكتابه ولرسوله ولأئمة المسلمين وعامتهم. Temim ed-Dârî’den rivayet edildiğine göre, Hz. Peygamber : ‘Din, samimiyettir.’ Buyurmuştur. (Ravi der ki:) “Biz, ‘Kime karşı’, diye sorduk. O da ‘Allah’a, Kitabına, Rasulüne, Müslümanların önderlerine ve bütün Müslümanlara karşı’, buyurdular.” Müslim, İman 95 (Hadis No:55)

Din Samimiyettir Peygamber Efendimiz bir hadislerinde dini, ‘الدين النصيحة Din, samimiyettir.’ şeklinde tanımlamışlardır. Bunun içindir ki İslam dini ihlası, Müslümanların ibadet ve davranışlarının Allah nezdindeki temel değerlendirme kriteri olarak benimsemiştir. ‘الدين النصيحة Din, samimiyettir.’ Hadisi, mana ve muhteva bakımından İslam’ın temeli (medâr-ı İslam) olarak kabul edilen dört hadisten biri kabul edilmiştir. Samimiyetin zıttı olarak aldatma, kandırma, iki yüzlülük gibi davranışlar, zaten İslam ahlâkıyla asla bağdaşmayan niteliklerdir. Bu bakımdan samimiyet ve ihlas, Müslümanlığın özünü oluşturmaktadır. Bu sebeple Peygamber Efendimiz انما الاعمال بالنيات . Ameller niyetlere göredir buyurmuştur. Dinin özünün samimiyet ve ihlas olduğunu gösteren pek çok ayet ve hadis bulunmaktadır.

Allah kalplere bakar عَنْ أبي هُريْرة عَبْدِ الرَّحْمن بْنِ صخْرٍ رضي الله عَنْهُ قال : قالَ رَسُولُ الله صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم: «إِنَّ الله لا يَنْظُرُ إِلى أَجْسامِكْم ، وَلا إِلى صُوَرِكُمْ ، وَلَكِنْ يَنْظُرُ إِلَى قُلُوبِكُمْ وَأَعمالِكُمْ » رواه مسلم . Ebû Hüreyre Abdurrahman İbni Sahr radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: – “Allah Teâlâ sizin bedenlerinize ve şekillerinize değil, kalplerinize bakar. ” Müslim, Birr 33. Ayrıca bk. İbni Mâce, Zühd 9

Yapılan her şey kayıt altına alınıyor. “Artık kitap ortaya konmuştur; suçluların, onda yazılı olanlardan korkmuş olduklarını görürsün. ‘Vay halimize! derler, bu nasıl kitapmış! Küçük büyük hiçbir şey bırakmaksızın hepsini sayıp dökmüş!’ Böylece yaptıklarını karşılarında bulmuşlardır. Rabbin hiç kimseye zulmetmez.” [Kehf (18): 49]

Hiçbir şeyin Allah’ın bilgisinin dışında kalmaz قُلْ إِنْ تُخْفُوا مَا فِي صُدُورِكُمْ أَوْ تُبْدُوهُ يَعْلَمْهُ اللَّهُ “De ki: ‘İçinizdekini gizleseniz de, açığa vursanız da Allah onu bilir. Göklerdeki her şeyi, yerdeki her şeyi de bilir. Allah her şeye hakkıyla gücü yetendir.’” Âl-i Imran, 3/ 29]

Kalp doğruluğu “…Dikkat edin, vücutta bir et parçası vardır; Eğer o düzgün ve sağlam olursa vücudun tamamı düzgün ve sağlam olur. Fakat o bozulursa, vücudun tamamı bozulur. İşte bu et parçası kalptir.“ [Buharî, İman 39, Büyû 2; Müslim, Müsakat 107, (1599); Ebu Davud, Büyû 3, (3329, 3330); Tirmizî, Büyû 1, (1205); Nesâî, Büyû 2, (7, 241).]

قل امنت بالله ثم استقم Doğruluk, dürüstlük قلت يا رسول الله قل لى فى الاسلام قولا لا اسأل احدا بعدك فقال قل امنت بالله ثم استقم Rasulullah’a şöyle dedim: Ey Allah’ın elçisi! İslam’a dair bana öyle bir şey söyle ki artık başkasına bir şey sorma ihtiyacı duymayayım. Rasulullah şöyle dedi: Allah’a iman ettim de sonra da dosdoğru ol.

Doğruluk وعنْ ابنِ مسعود رضي اللَّه عنْهُ قال : قالَ رسُولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم : « إنًَّ الصِّدْقَ يهْدِي إلى الْبِرِّ وَإنَّ البرِّ يهْدِي إلى الجنَّةِ ، وإنَّ الرَّجُل ليَصْدُقُ حتَّى يُكتَبَ عِنْدَ اللَّهِ صِدّيقاً، وإنَّ الْكَذِبَ يَهْدِي إلى الفُجُورِ وإنَّ الفُجُورًَ يهْدِي إلى النارِ ، وإن الرجلَ ليكذبَ حَتى يُكْتبَ عنْدَ اللَّهِ كَذَّاباً » متفقٌ عليه . Abdullah İbni Mes'ûd radıyallâhu anh''den rivâyet edildiğine göre Nebî sallallâhu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: – "Şüphesiz ki sözde ve işte doğruluk hayra ve üstün iyiliğe yöneltir. İyilik de cennete iletir. Kişi doğru söyleye söyleye Allah katında sıddîk (doğrucu) diye kaydedilir. Yalancılık yoldan çıkmaya (fucûr) sürükler. Fucûr da cehenneme götürür. Kişi yalancılığı meslek edinince Allah katında çok yalancı (kezzâb) diye yazılır". Buhâri, Edeb 69; Müslim, Birr 103–105. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Edeb 80; Tirmizi, Birr 46; İbni Mâce, Mukaddime 7; Dua 5

Güven لا ايمان لمن لا أمانة له Komşusu, vereceği sıkıntılara karşı güvende olmayan kişi, iman etmemiştir لا ايمان لمن لا أمانة له وَالَّذِينَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ ‘Müslüman, dilinden ve elinden Müslümanların güvende olduğu, Mü’min de insanların malları ve canları hususunda kendisine güvendiği kişidir’

Sabır ve Tahammül Sabır aydınlıktır. Geçmişte kişinin üzerinde taşıdığı bir takım kirlerin ağır yükünden kurtulmak için tahammül ve sabır

Dua Sabır

انما المؤمنون اخوة Kardeşlik İslam kardeşliğinin güzelliğini yaşamak Hac bu kardeşliğin tatbikat alanı انما المؤمنون اخوة

Tevazu Allah için mütevazi davranan bir kulu Allah yüceltir Tevazu her zaman büyük bir erdemdir. Hac yolculuğunda ve haccın edası boyunca ise; hem erdemdir hem de elzemdir. Allah için mütevazi davranan bir kulu Allah yüceltir

Güler yüz Mümin kardeşine güler yüzlü davranman sadakadır

Tatlı dil مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَاليَوْمِ الآخِرِ فَليقُلْ خَيْراً ، أوْ ليَصْمُتْ Ya hayır söyle ya da sus Buhârî, Edeb 31, 85, Rikak 23; Müslim, Îmân 74, Lukata 14. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Edeb 123; Tirmizî, Kıyâmet 50

Hacının sözü güzel özü güzel olmalı “. Allah Teâla hazretleri, çirkin, düşük söz (ve davranış) sahiplerine buğzeder." “Doğru ve dürüst bir kişiye, lanet edici olmak yaraşmaz." Tirmizî, Birr 62(Hadis No:2003); Bk. Ebu Dâvud, Edeb 8(Hadis No:4799); Müslim, Birr 84(Hadis No: 2597)

Eline beline diline sahip olma ومن الآداب التي يجب على الحاج مراعاتها حفظ اللسان عما حرم الله من غيبة ونميمة وسب وشتم وجدال بالباطل ، وكذلك غض البصر عن محارم الله ، فليتق الحاج ربه وليعظم حرمات الله ، ولا يرجع من حجه بالذنوب والأوزار كما قال القائل واصفا من هذا حاله : يحج لكي ما يغفر الله ذنبه فيرجعُ قد حُطَّت عليه ذنوبُ

sağlıklı iletişim kuran ve kendisi ile kolay iletişim kurulabilen insandır Hacı, başkaları ile sağlıklı iletişim kurabilmeli ve kendisi ile kolay iletişim kurulabilen bir insan olmalıdır Dindar insan, başkaları ile kaynaşabilen kişidir. Mümin, ülfet eden ve ülfet edilen insandır. Ülfet etmeyen ve kendisi ile ülfet edilemeyen kişide hayır yoktur. Hadisi şerif

Küçüklere sevgi büyüklere saygı Döndü mü vücuduyla dönerdi Anlayamadılar, bir anlayabilselerdi Saygı sevgi ve nezaket

Yardımlaşma وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْاِثْمِ وَالْعُدْوَانِ İyilikte ve takvada yardımlaşın; Günah ve düşmanlıkta yardımlaşmayın (Maide, 5/2)

Hüsnü zan İnsanlarla ilişkilerde hüsnü zan ile hareket etmek

"Müjdeleyin, nefret ettirmeyin, kolaylaştırın, zorlaştırmayın." Kolaylaştıran Zorlaştırmayan Sevdiren Nefret ettirmeyen "Müjdeleyin, nefret ettirmeyin, kolaylaştırın, zorlaştırmayın."

Hacı, Herkesin iyiliğini isteyen ve herkesin iyiliği için çalışan; hiç kimsenin kötü olmasını istemeyen insandır.

Hacının, söylemi ve eylemi farklı olmamalı يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ “Ey iman edenler! Yapmayacağınız şeyleri niçin söylüyorsunuz?” ( Saf suresi 61/2) أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّوَتَنسَوْنَ أَنفُسَكُمْ وَأَنتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ “… kendinizi unutup başkalarına iyiliği mi emrediyorsunuz? (Yaptığınızın çirkinliğini) anlamıyor musunuz?” (Bakara 2/44)

طوبى لمن شغلته عيوبه عن عيوب الناس Hac yolculuğunun temel ilkesi bu hadisi şerif olmalıdır. Kişinin arınmak için çıktığı yolculukta başkalarının eksik ve kusurlarıyla uğraşmaya ayıracak hiç vakti olmamalıdır. Hac yolculuğu kişinin kendini tanıması için iyi bir fırsattır.

Yol Arkadaşlığı Hac yolculuğu, hak yolculuğudur. Kişi Allah’ın huzuruna giderken bütün varlığıyla samimi olmak zorundadır. Bu bakımdan hac yolculuğu samimiyetsizliği kaldırmaz.

Azık { وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللَّهُ وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى } ( البقرة: 197 ) Hac yolculuğunun azığı takvadır. Bu bakımdan hac yolculuğuna takva azığı ile çıkmak gerekir.

İyiliğe öncülük Kim iyi bir çığır açarsa, açtığı bu iyi çığırın manevi ödülü ile birlikte kıyamete kadar bu çığırdan gideceklerin ödüllerinden bir şey eksilmeden bir misli de o iyi çığırı açanadır. Kim de kötü bir çığır açarsa, o kötü çığırın vebali ile beraber kıyamete kadar o kötü çığırı izleyenlerin vebalinden bir şey eksilmeden bir misli de o kötü çığırı açanadır’

Başkalarının derdini dert edinme bilinci ومن اصبح لا يهتم بالمسلمين فليس منهم

Selam Başkaları ile olumlu anlamda iletişimin; anahtarı. Başkalarına değer vermenin ifadesi; Selam verilen değer verilen insandır, Bir selam ver be adam ağzın kırılmaz ya Selamdan ne anlar hayvan versen de almaz ya

Kul hakkı: Aman dikkat! ‘Kimin üzerinde kardeşine ait, kişiliğine ilişkin veya başka bir şeyden dolayı bir hak varsa, altın ve gümüşün(paranın) geçmediği hesap günü gelmeden onunla helalleşsin. Yoksa o gün, iyilikleri varsa, üzerindeki hak ölçüsünde bunlardan alınır. Eğer iyilikleri yoksa, hak sahibinin günahından alınıp haksızlık eden kimseye yüklenir”. [Buhârî, Mezalim 10, Rikak 48; Tirmizî, Kıyamet 2, (2421).]

Bari zarar verme ve incitme عَنْ أبي مُوسَى رضي اللَّه عَنْهُ قَال : قُلْتُ يا رَسُولَ اللَّهِ أيُّ المُسْلِمِينَ أفْضَلُ؟ قال : « مَنْ سَلِمَ المُسْلِمُونَ مِن لِسَانِهِ وَيَدِهِ » . متفق عليه . Ebû Mûsâ radıyallahu anh şöyle dedi: – Ey Allah'ın Resûlü! Hangi müslüman en üstündür? diye sordum. – "Dilinden ve elinden müslümanların emniyette olduğu kimse" cevabını verdi. Buhârî, Îmân 4, 5, Rikak 26; Müslim, Îmân 64, 65. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Cihâd 2; Tirimizî, Kıyâmet 52, Îmân 12; Nesâî, Îmân 8, 9, 11

Kendisi için istediğini, başkaları için de isteyebilme bilincine erişme yolculuğu

Mü’min Mü’minin aynası

Ölçü, Allah’ın rızasıdır. Yol, Allah’ın gösterdiği yoldur

Temizlik, tertip, düzen “Şüphesiz ki Yüce Allah güzeldir(Tayyip: Her türlü eksiklikten uzaktır) iyi, güzel ve hoş olanı (tayyip)sever;.Temizdir,temizliği sever;Kerîmdir, keremi sever; Cömerttir, cömertliği sever. Öyleyse çevrenizi temiz tutun ve Yahudilere benzemeyin”. Mehmet Ali Kapar,agm,s.91 Mehmet Ali Kapar, agm, s.91 Tirmizi, Edeb 41 (Hadis No. 2799)

İbadetle hayatı anlamlı kılabilmek

Başkalarının derdini dert edinebilmek ومن اصبح لا يهتم بالمسلمين فليس منهم

Hac, İslam’ın güzelliğini yaşayarak gösterir Müslüman'ın İslam’ın güzelliğini yaşantısına yansıtma sorumluluğu

Cömertlik ve ikram Resulullah sallallahü aleyhi ve selleme: "İslam'ın hangi ameli daha hayırlı?" diye sorulduğunda: "Yemek yedirmen, tanıdığın ve tanımadığın herkese selam vermen" diye cevap vermiştir. “Cömert kişi; Allah'a yakındır, insanlara yakındır, cennete yakındır, cehennemden uzaktır. Cimri ise; AIlah’tan uzaktır, insanlardan uzaktır, Cennetten uzaktır, cehenneme yakındır. Câhil cömert kişiyi AIIah, cimri ibadet düşkününden daha çok sever." “Cimrilik ve kötü huy Müminde birleşmez.”

Hacı Allah Elçisine ittibaen Hakkındaki güzel düşünceleri boşa çıkarmamaya özen gösterir Topluma, dine ve herhangi bir kişiye zararı olmadığı sürece hoşlanmadığı bir şey hakkında susar Hiç kimseyi ne yüzüne karşı, ne de arkasından kınamaz ve ayıplamaz Kimsenin kusurunu araştırmaz Hiç kimseye hakkında hayırlı olmayan bir söz söylemez Her zaman ağırbaşlıdır Sözleri rahatsız edici değildir Mütevazidir, asla kibirlenmez

Hacı; Ayrıcalık aramaz Garip bir kimse gibi hareket eder, yolculuğunun farkındadır Ağzına kötü söz almaz Güler yüzlüdür Sıkıntılı hallerde kabalaşmaz, bağırıp çağırmaz Diğer Müminlerle birlikte olmaktan zevk duyar Gösterişten hoşlanmaz Konuşurken yüzünü başka tarafa çevirmez

Hacı; Lüzumsuz yere konuşmaz, ya hayır söyler ya da susar Affedicidir, bağışlamayı sever İntikam peşinde koşmaz, kin tutmaz Kimseyle çekişmeye girmez Boş şeylerle uğraşmaz İyilik yapmayı sever, iyiliği asla başa kakmaz Emanete riayet eder Verdiği sözü mutlaka yerine getirir Vadinden dönmez Yardıma muhtaç olanları korur, gözetir Yol arkadaşları ile iyi geçinir, onları asla rahatsız etmez

Niyet düzgünlüğü ( إنما الأعمال بالنيات ، وإنما لكل امرئ ما نوى ) . { وَمَا أُمِرُوا إِلا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ } ( البينة: 5 ) ، وفي الحديث المتفق عليه : ( إنما الأعمال بالنيات ، وإنما لكل امرئ ما نوى ) .

Tövbe ve Helalleşme وعلى الحاج أن يصلح ما بينه وبين الله عز وجل بالتوبة النصوح من جميع الذنوب والمعاصي ، وأن يصلح ما بينه وبين الخلق بالتحلل من حقوق العباد ورد المظالم والودائع وقضاء الديون أو الاستئذان من أصحابها .

Vasiyet ومن الآداب أيضاً أن يكتب العبد وصيته قبل سفره ، فإن السفر مظنة تعرض الإنسان للأخطار والمشاق، فيبين فيها ما له وما عليه، ويوصي أهله وأصحابه بتقوى الله عز وجل .

Mahremiyetin Gözetilmesi وعلى المرأة المسلمة أن تحرص على الستر والعفاف ، وأن تحذر من التبرج والسفور ومخالطة الرجال ومزاحمتهم، كما عليها أن تتفقه في أحكام الحج المختصة بالنساء، وأن تسأل عما يشكل عليها في ذلك .

Merhamet şefkat yardım Diğer hacılara karşı yumuşak ve merhametli davranış Başkalarının huzurunu kaçıracak davranışlardan uzak durma Yerini bulamayanlara yardımcı olma Bilmeyenlere bildiği hususlarda yardım Hacılara sıkıntı verebilecek hususları gidermede bir katkısı olacaksa bunu esirgememe Bazı hacıların tutum ve davranışlarından kaynaklanan sıkıntılara karşı sabırlı olma, kimseyi incitmemeye özen gösterme

Cami cemaat

Bunlara riayet zaman ve mekanın azametini bilmek { ذَلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ } ( الحج :32 ) ،

En küçük iyilikler ve güzel davranışlar bile ihlasla büyük kazanımlara dönüşür ( لا تحقرن من المعروف شيئا ، ولو أن تعطي صلة الحبل ، ولو أن تعطي شسع النعل ، ولو أن تنزع من دلوك في إناء المستسقي ، ولو أن تنحي الشيء من طريق الناس يؤذيهم ، ولو أن تلقى أخاك ووجهك إليه منطلق، ولو أن تلقى أخاك فتسلم عليه، ولو أن تؤنس الوحشان في الأرض ) رواه أحمد .

İlişkilerde hac öncesi ile hac sonrası arasındaki olumlu gelişme ve fark وأخيراً فإن من علامات الحج المبرور أن يستقيم المسلم بعد حجه فليزم طاعة ربه ، ويكون بعد الحج أحسن حالاً منه قبل الحج ، فإن ذلك من علامات قبول الطاعة ، قال بعض السلف : " علامة بر الحج أن يزداد بعده خيراً ، ولا يعاود المعاصي بعد رجوعه " ، وقال الحسن البصري رحمه الله: " الحج المبرور أن يرجع زاهداً في الدنيا ، راغباً في الآخرة" .

Yolculukta Hac yolculuğunda Müslüman, tüm hayatı boyunca insanlarla ilişkilerini olumlu anlamda geliştirecek bir davranış melekesi kazanmaya çalışmalıdır. Sözgelimi, vasıtalara önce binmeye çalışma yerine yol arkadaşlarını kendine tercih, araçta en iyi yeri kapma yarışına girme yerine herkes otursun yerine, bana neresi kalırsa oraya bineyim anlayışı, eşyasını taşımakta zorlanan yol arkadaşlarına yardım etme imkanı varsa yardım, muamelelerini nasıl yaptıracağını bilmeyenlere yardımcı olma… gibi erdemli davranışlar.

Kalınan binada Asansörde önce binmeye çalışma gibi bir davranış yerine, bilhassa yaşlı ve kadınlara öncelik verme Ortak mekanların kullanımında temizlik, tertip ve düzene riayet, WC’leri banyoları, lavaboları temiz kullanma, Sıra gözetilmesi gereken yerlerde göz açıklık yapmaya kalkmama, sırayı gözetme, yerine göre yaşlı ve kadınlara yer verme Yemekhanede

Harem’de Haremdesin Beytullah’ın yanında Allah’ın misafiri olarak kabul edilmişsin. Haremde göz açıklığı yapmaya kalkmamalısın Boş geçirmemelisin bir dakikanı bile İsteme makamındasın İnsanlara güler yüzün bile sadaka ve sevap kazandırır Haremde davranış adabın nasıl olmalı!

Harem’de Kur’an Okuma

Hacda kazanılanların hacdan sonra sürdürülmesi

Ve Namaz Cemaat

Dua dua eller karıncalanmış Yıldızlar avuçta; gök parçalanmış

Sunumdaki çizgilerin ustasına ve sunmaya çalışana kutsal iklimde dua

Kalbi selim ile dönüş Sanma Ey hace ki senden zer ü sîm isterler “…Dikkat edin, vücutta bir et parçası vardır; Eğer o düzgün ve sağlam olursa vücudun tamamı düzgün ve sağlam olur. Fakat o bozulursa, vücudun tamamı bozulur. İşte bu et parçası kalptir." [Buharî, İman 39, Büyû 2; Müslim, Müsakat 107, (1599); Ebu Davud, Büyû 3, (3329, 3330); Tirmizî, Büyû 1, (1205); Nesâî, Büyû 2, (7, 241).] Sanma Ey hace ki senden zer ü sîm isterler ‘Yevme la yenfeu’da kalbi selim isterler