Bursa İl SağlIk Müdürlüğü Performans ve Kalİte Koordİnatörlüğü AYDINLATILMIŞ ONAM Bursa İl SağlIk Müdürlüğü Performans ve Kalİte Koordİnatörlüğü

HEPİMİZİN SORUMLULUKLARI VARDIR

Sağlık hizmeti alınması sırasında, hasta ve yakınlarının bilgilendirilmesi,tedavi esnasında ve sonrasında oluşabilecek her türlü durumdan haberdar olması;doktor–hasta, hasta-sağlık personeli ilişkisinde güven ortamının oluşması açısından önemlidir.

Hasta Hakları Hasta Hakları İnsan Haklarının sağlık alanında yansımasıdır. Sağlık Bakanlığının 01-08-1998 tarihli yönergesinde hasta hakları tanımlanmıştır. Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan olmaları hasebiyle sahip bulundukları ve T.C. Anayasası, milletlerarası antlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan haklarını ifade eder.

Hasta Hakları Hizmetten genel olarak faydalanma hakkı Bilgilendirilme ve bilgi isteme hakkı Sağlık kuruluşunu, personelini tanıma seçme ve değiştirme hakkı Mahremiyet Bilgilendirilmiş rıza yada aydınlatılmış onam Güvenlik Saygınlık görme ve rahatlık Ziyaretçi ve refakatçi bulundurma hakkı Başvuru ve dava hakkı

Aydınlatma Hastalığın seyri, Teşhis ve uygulanacak tedavi yöntemleri, Tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçlar, Tedavi veya müdahalenin nerede,ne zaman ve kim tarafından yapılacağı, Tıbbi müdahale öncesinde,sırasında ve sonrasında hastadan beklentilerin neler olduğu konularında sağlık çalışanlarının gerekli bilgiyi vermesi ve bunu hastanın anlamasıdır.

Aydınlatılmış Onam; Hastanın bilgilendirilmesi, tıbbi karara katılmasının sağlanması ve hekimin hasta ile işbirliğine girmesi anlamını da taşır. Hasta özerkliğine saygı göstermenin en önemli boyutudur.

Aydınlatılmış Onamın Yasal Dayanağı Uluslararası belgeler Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun Tıbbi Deontoloji Tüzüğü Hasta Hakları Yönetmeliği Hasta Hakları Uygulama Yönergesi Klinik Araştırmalar Hakkında Yönetmelik

Anayasamızın 17. maddesi “Herkes, yaşama ve manevi varlığını geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz, rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz“ hükmü ile vücut dokunulmazlığını güvence altına almaktadır.

Temel Kavram Basittir; Bir hekim yapacağı işlemler hakkında bilgilendirmedikçe ve hastada önerilen tedavi ve işlemleri kabul etmedikçe, hastasına dokunamaz ve tedavi edemez.

HEKİM Bilgilendirme sırasında anlaşılır bir dil kullanmaya, tıbbi terimlerden kaçınmaya, olasılık hesaplarından uzak durmaya özen göstermelidir. Hastanın rıza konusunda karar vermesi hatta yakınları ile görüşüp başka bir hekime danışabilmesi için gereken uygun süreyi tanımalıdır.

Rızanın Kapsamı; Hastanın rızası hangi konuya ilişkin ise,doktorunda müdahalesini bu konuda gerçekleştirmesi yani verilen rızanın çerçevesinde kalması gerekmektedir. Müdahale sırasında hasta için risk taşımayan fakat yararlı olacak başka bir müdahaleyi dahi hastanın onayı olmadan yapamaz.

Rızanın Aranmadığı Durumlar; Tıbbi müdahalenin gecikmesi durumunda hayati tehlike oluşacaksa, Toplum sağlığı açısından tehdit oluşturuyorsa, İntihar girişimlerinde rıza aranmaz.

Aydınlatılmış Onamın İçermesi Gerektiği Hususlar; Önerilen tedavi veya işlemin açıklanması Ölüm ve ciddi sakatlık risklerinin vurgulanarak, önerilmiş olan tıbbi işlemin yarar ve risklerinin açıklanması Alternatif tedavi ve müdahalelerin, yarar ve risklerini de içerek şekilde açıklanması

Aydınlatılmış Onamın İçermesi Gerektiği Hususlar; Tedavi edilmediğinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçlardan bahsedilmeli Başarı şansı ve başarıdan ne kastedildiği açıklanmalı İyileşme sırasında en büyük problemin ne olduğu ve normal yaşamına ne kadar zamanda dönebileceği hakkında da bilgi verilmeli

Kötü bir sonuç halinde rızanın ispatlanması hekime ait bir yükümlülük olduğu için rızanın yazılı olması gereklidir (HUMK 287. madde). SÖZ UÇAR YAZI KALIR

Onam Formu; Her müdahale için matbu bir onam formu kullanılması çok uygun değildir. (her tıbbi müdahale ve tedavi için ayrı onam alınmalıdır,genel rıza almak geçerli değildir.) Form 2 sayfayı geçmemeli,spesifik durumlar için boşluk bırakılmalıdır.

Onam Formu; Kullanılacak formda hastanın kendi el yazısı ile doldurabileceği bir bölüm olmalı. Buraya hasta şu bilgileri yazıp imzalamalı; Hastalığımı ve tedavi olmadığımda olacakları biliyorum. Yapılacak tedavinin mahiyetini biliyorum. Başka tedavi yöntemlerini ve bunların risklerini biliyorum. Müdahalenin risk ve yan etkilerini biliyorum. Başarı olasılığını biliyorum.

Onam Formu; Tedavi olmadığımda ne olabileceğini biliyorum. Bana söylenenlerin tümünü anladım. Doktorum tüm sorularımı cevapladı. Aydınlatılmış onam formunun anlamını biliyorum. Formda kabul ettiğim müdahaleleri işaretledim. Bana müdahale yapacak kişileri biliyorum. Kendi özgür irademle karar veriyorum. Bu müdahaleyi kabul etmeme yada istediğim zaman vazgeçme hakkımın olduğunu biliyorum.

Bilgilendirmenin Kapsamı Hangi Hallerde Daralabilir? Müdahalenin ivediliği, Kapsamlı bilgilendirmenin hastayı olumsuz etkileyeceği hallerde (TDN M.14) Hastanın açık isteği varsa bilgilendirmenin kapsamı daraltılabilir.

Bilgilendirmenin Kapsamı Hangi Hallerde Genişletilmelidir? Müdahale sonucunda oluşabilecek risk büyükse Müdahale doğrudan tedavi amacı taşımıyorsa Tıp bilimi ve uygulamasına henüz yerleşmemiş bir girişim söz konusu ise Hastanın açık isteği doğrultusunda bilgilendirmenin kapsamı genişletilebilir.

Bilgilendirme Hangi Hallerde Yapılmayabilir? Hasta serbest iradesi ile bilgilendirilmek istemezse Hasta uygulanacak tıbbi girişim konusunda bilgi sahibi ise Acil durumlarda Cerrahi girişimin genişletilmesinin zorunlu olduğu bazı hallerde

Kim Bilgilendirmelidir? Hastayı sağlık durumu konusunda bilgilendirmek hekimin sorumluluğudur. Müdahale ekip tarafından gerçekleştirilecekse ekibin yöneticisi bilgilendirebilir. Müdahaleye katılan hekimlerden her biri kendi uzmanlık alanı ile ilgili bilgilendirme yapabilir.

TIP ve HUKUK / HEKİM SORUMLULUĞU / HASTA HAKLARI /AYDINLATILMIŞ ONAM (Cerrahpaşa Tıp Fakültesi deneyimleri) Bu eğitimin içeriğinde hasta hakları, hekim sorumluluğu, aydınlatılmış onamın amacı, hedefi, yasal dayanağı anlatılmaktadır Rol-model eğitim yöntemi kullanılarak uygulama yapılmaktadır. Böylece öğrencinin uygulamayı erken yaşlarda yaparak, kliniklere gittiği zaman sürece hazır olması sağlanmaktadır.

Bilgilendirme Kime Yapılır? Hasta reşit ve ayırt etme gücüne sahipse bilgilendirme hastaya yapılır Hasta küçük veya ayırt etme gücüne sahip değilse veli veya vasisi bilgilendirilir. Hasta isterse bilgilendirilmek üzere kendisinden başka birini belirleyebilir. H.H.Y. M. 15

Bilgilendirme Ne Zaman Yapılmalıdır? Hastanın tıbbi müdahaleye onam vermesinden önce yapılır Hastaya uygulanacak tedavi yöntemi ya da yöntemlerinden biri ile ilgili karar verebilecek kadar uygun bir zaman tanınmalıdır. Acil durumlarda zaman konusunda sınırlama olabilir.

Bilgilendirmenin Sonuçları Hasta ile iletişimi güçlendirir. Hasta ile paylaşımı arttırır. Hasta ile sorumlulukların paylaşılmasını sağlar. Hastanın tepkisini azaltır ve fiziksel şiddeti önlemede en etkili araçtır. Hukuki sorumluluktan kurtarır. Vatandaşın gözünde sağlık personeli algısını değiştirerek mesleki prestij kazandırır.

Hizmet Kalite Standartları KURUMSAL HİZMET YÖNETİMİ 01 01 62 01 H Hastanın bilgilendirilmesi ve rızasının alınmasına yönelik yazılı düzenleme bulunmalıdır. Yazılı düzenleme; 01 01 62 01 H o Bilgilendirilmesi yapılacak riskli girişimsel işlemleri, 01 01 62 01 H o Riskli girişimsel işlemler öncesinde bilgilendirmenin ve rıza alınmasının; 01 01 62 01 H o  Nasıl yapılacağını, 01 01 62 01 H o  Kim tarafından yapılacağını içermelidir.

01 01 62 02 H Bilgilendirme ve rıza alınması ile ilgili süreçte; 01 01 62 02 H o İşlemin kim tarafından yapılacağı, 01 01 62 02 H o İşlemden beklenen faydaları, 01 01 62 02 H o İşlemin uygulanmaması durumunda karşılaşılabilecek sonuçlar, 01 01 62 02 H o Varsa işlemin alternatifleri, 01 01 62 02 H o İşlemin riskleri-komplikasyonları, 01 01 62 02 H o İşlemin tahmini süresi, 01 01 62 02 H o Hastanın adı, soyadı ve imzası, 01 01 62 02 H o İşlemi uygulayacak hekimin adı, soyadı, unvanı ve imzası, 01 62 02 H o Rızanın alındığı tarih ve saat bulunmalıdır.

Hizmet Kalite Standartları KURUMSAL HİZMET YÖNETİMİ 01 01 63 00 H Riskli girişimsel işlemler öncesinde hasta bilgilendirilmeli ve rızası alınmalıdır.

SAĞLIK HİZMETİ YÖNETİMİ GÖRÜNTÜLEME HİZMETLERİ ENDOSKOPİ HİZMETLERİ KLİNİKLER YOĞUN BAKIM HİZMETLERİ YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM HİZMETLERİ 01 01 63 00 H Riskli girişimsel işlemler öncesinde hasta bilgilendirilmeli ve rızası alınmalıdır.

(HUMK 287) Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu (TDN M.14) Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi (H.H.Y. M. 15) Hasta Hakları Yönetmeliği

Sabrınız İçin Teşekkürler