Sağlık Ocağı bünyesinde yapılacak çevre sağlığı hizmetleri Dr. Levent ÖZDEMİR

Sağlık Ocaklarının  Çevreye yönelik koruyucu hizmetlerle ilgili görevleri olmakla birlikte çevre ile ilgili alt yapı hizmetleri sağlık örgütü dışındaki kuruluşların ve toplumun sorumluluğundadır. Bu kuruluşlar arasında;  Belediyeler  İller Bankası  Devlet Su İşleri  Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı

Çevrenin sağlıklı hale getirilmesi  İl ve ilçelerde belediyelerin  Köylerde muhtarlıkların görevidir.  Belediyeler  İller Bankası  Devlet Su İşleri  Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı

Sağlık ocaklarının görevi  Özellikle kırsal alanda sağlık ocaklarına düşen görev – Çevrenin düzeltilmesi – Atıkların denetimi – İçme sularının dezenfeksiyonu – İşyeri ve konutların denetimi vb – Halkın eğitimi

Sağlık örgütünün çevre sağılığı konusundaki görevleri  Eğitim  Danışmanlık  Denetim

Yapı kullanma izni  Belediye bulunan yerlerde yapımı tamamlanan binalar kullanıma açılmadan bir kurulca incelenir.  Belediye hekimi olan yerlerde sağlık ocağından bir kişinin bu kurula katılımına gerek yoktur.  Eğer belediye hekimi yoksa sağlık ocağından bir hekim yada sağlık memuru veya çevre sağlığı teknisyeni bu kurula katılır.

Yapı kullanma izni  Aynı kurulda belediyeden fen memuru yapının projeye uygun yapılıp yapılmadığını denetlerken sağlık ocağı personeli binanın sağlık koşullarını inceler.  İnceleme sonunda ortak bir karara varılır. Eksikler saptanmışsa yapı sahibine bildirilir. Sakınca yoksa oturma izni “iskan raporu verilir”. İskan raporu olmayan yapıya elektrik ve su bağlanmaz.

İşyerlerinin açılması  Gayrisıhhi işyerlerinin açılabilmesi için – 1. Sınıf GSM – 2. ve 3. Sınıf GSM

İşyerlerinin açılması  GSM sınıfına girmeyen işyerleri; bakkal, berber, kahvehaneler, kasaplar vb.  Bu işyerlerinin açılma ruhsatları Belediye Zabıta Talimatnamesine göre verilir. Her belediye için farklıdır.  Sağlık Ocağında “Belediye Zabıta talimatnamesinin” bulunması gereklidir.

İşyerlerinin açılması  Açılma izninin alınması için işyeri sahipleri belediyeye başvururlar.  İşyeri sağlık koşulları belediye tabibince yoksa ocak tabibi yada onun adına sağlık memuru veya çevre sağlık teknisyenince incelenir. Muayeneye fen memuru da katılır.  İzin (ruhsat) alınmasında sakınca olmayan işyerleri kürşat (açılma izni) verilmesi için belediyeye bildirilir.

İşyeri denetimleri  Açılmasına izin verilen işyerlerinin çalışmalarını sağlık koşullarına uygun olarak sürdürüp sürdürmediğinin kontrol edilmesi gerekir.  UHK ilgili maddesine göre bu yetki belediye hekimi bulunmayan yerlerde ocak hekimlerine verilmiştir.  Hekim bu iş için sağlık memuru ve çevre sağlık teknisyenlerini görevlendirebilir.

İşyeri denetimleri  İşyerleri yılda en az iki kez denetlenmelidir.  Hekim yada sağlık memuru tek başına denetime çıkmamalı, denetimler belediye zabıta memuru yada belediyeden başka bir yetkili ile birlikte yapılmalıdır.  Denetim sırasında işyeri sahibi yada onun yerine bir başka sorumlu bulunmalıdır.  Denetimde GSM yönetmeliği veya zabıta talimatnamesinde belirtilen koşullar aranır.

İşyeri denetimleri  Her iş yerinde belediyece verilen esnaf teftiş defteri bulunur. Denetim sonucu bu deftere yazılır. Hem denetçiler hem de işyeri sahibince imzalanır  Aksaklık saptanırsa bir süre verilebilir yada işyeri kapatılabilir.  Ceza yetkisi encümene aittir. Encümen isterse işyeri sahibine verilen süreye ek olarak para cezası da verilebilir.  Sokaklarda pazar yerlerinde işportacılarda denetlenebilir. Denetimler işyerleri gibi yapılır(UHK madde 194)

Belediye sınırları dışında işyeri denetimleri  Belediye sınırları dışında (köylerde) Sağlık bakanlığı tarafından çıkarılan 89 sayılı Belediye zabıta talimatnamesi rehberi uyarınca denetleme tümüyle sağlık ocağının görevidir. Kolluk kuvvetlerinden yardım istenmelidir.

Gıda maddeleri denetimleri  1593 sayılı UHK Maddeleri yenilecek ve içilecek gıda maddeleri üreten ve satan yerlerde bulunması gereken sağlık koşullarını açıklamaktadır. Bu yerlerin denetimi belediye olmayan yerlerde sağlık örgütücünce yapılır.  Belediyesi olan yerlerde Sağlık bakanlığı bu görevi belediyenin etkin olarak yapamadığı kanısında ise görevleri belediyeden alıp kendi örgütünce yapabilir.

Gıda maddesi üreten yerlerde bulunması gereken bazı özellikler,  Temizleme yıkama yerleri, hazırlama, ve üretim yerleri, hammaddelerin depo yerleri, ambalaj yerleri, ürün depo yerleri ayrı ayrı olmalıdır.  Gıda üreten yerlerde her 10 işçiye bir lavabo, her yirmi işçi için bir hela bulunmalıdır.  İmalathaneler beton ve rutubetsiz binalarda yeterli büyüklükte olmalıdır.

Gıda maddesi üreten yerlerde bulunması gereken bazı özellikler,  İçeriye sinek girmemesi için gereken önlemler alınmalıdır.  Havalandırması yeterli olmalıdır.  Gıda üretim binaları yatakhane olarak kullanılamazlar  Depo duvarları tabandan enaz 1,5 m yükseklikte mermer, fayans, mozaik, çimento ile kaplanmış olmalıdır.

Gıda maddesi üreten yerlerin denetiminde  İşyeri sahibi denetimde her türlü kolaylığı göstermesi yasa gereğidir.  Görevli memurlarda denetim sonucunu işyeri sahiplerine bildirmekle yükümlüdürler.  Denetim diğer işyerlerinde olduğu gibidir. Ek olarak numune alınır inceletilir. Numuneler gıdayı üreten ve satan yerlerden alınabilir.  Örnek sayısı yıllık her yüz kişiye 1 gıda örneği düşecek şekilde alınmalıdır. Nüfusu 10,000 olan bir yerde 100 örnek.

Gıda örnekleri  Her maddeden 2 adet olarak alınır. Biri labaratuvara gönderilir. Diğeri işyeri sahibine teslim edilir.  Örnekler çok temiz kaplara alınır. Ağzı sıkıca kapatılır. Üzerine mühür mumu dökülerek tutturulur. Mum üzeri resmi mühürle damgalanır.  Alınan örnek için tutanak düzenlenir. İşyeri sahibince ve görevli memur tarafından imzalanır.  Bozuk mallar yakılarak yada dökülerek yok edilir. (Sağlık ve veterinerlik müdürlüklerinin görüşü alınarak)

İşyeri kapatma  İmalathane, depo veya satış yerlerinin kapatılması 1.Salgın hastalık durumlarında sağlık Bakanlığının yayınlayacağı genelgeler uyarınca 1.İl yada ilçe hıfzıssıhha kurul kararlarınca 1.Belediye hekimliğince (ocak hekimliği) yapılan denetimlerle

İşyeri kapatma  Salgın hastalık nedeniyle yayınlanan Bakanlık genelgelerinde kapatma yetkisi yerel sağlık örgütünündür.  Hıfzıssıhha kurullarında alınan kararlara göre davranılır. Genellikle yetki yerel sağlık kuruluşuna verilir. Bu durumlarda ocak hekimi sağlık memuru ve kolluk kuvvetlerini yanına alarak denetim yapar ve işyerini kapatır.  Yapılan rutin denetimlerde kapatma yetkisi belediye başkanına aittir. İsterse konuyu belediye encümenine aktarır.

İşyeri kapatma  İşyeri kapatma aslında kolluk kuvvetlerinin görevidir. Kolluk kuvvetleri kesinlikle bulunmalıdır.  Hıfzıssıhha kurul kararına dayana kapatma belirli bir süre için alınmamış ise o takvim yılı için geçerlidir.  Bakanlık genelgelerine bağlı kapatma en fazla 2 ay olabilir.  Belediye dışındaki kapatmalarda o yerin bağlı bulunduğu mülki amirin onayı alınmalıdır. Böyle yapılmaz ise kolluk güçlerinin yardımı sağlanamaz.

Esnaf denetimi  Kendi sağlıkları ve taşıyıcılık yönünden çalışanların periodik muayeneleri gerekmektedir.  Esnaf muayene işlem kartı işe girişte sağlık kurumlarınca verilir. Bu kartta – Fotoğraf, ad soyad, doğum tarihi, baba adı, memleketi – Muayene ayları, muaneyi yapan hekimin açıklamaları yer alır.

 İşçiler her üç ayda bir muayene edilip sonuçlar bu karta işlenir.  Her üç ayda bir dışkı örnekleri alınır. Taşıyıcılar tedaviye alınır. Haftada bir yapılan dışkı kontrolleriyle izlenir. Tedavi oluncaya kadar çalışmalarına izin verilmez.  Yılda 1 kez AC grafisi çekilir, fizik muayeneleri yapılır.  Çalışanların tüm muayene ve sonuçları esnaf karnelerinden başka sağlık ocaklarında bulunan esnaf muayene formuna da kaydedilir.

Su denetimleri  Su örnekleri 1. Bakteriyolojik inceleme a- Koliform bakteri arama b- özel patojen etken arama (tifo) 2. Kimyasal inceleme  389 sayılı gıda maddeleri ve sulardan numune alma rehberi  Nufusu den az yılda 4 kez iki ayda bir her 500 nufusa bir  her nufusa bir örnek alınmalı.

 Kirli çıkan sular için yapılacak ilk iş halkın uyarılmasıdır.  Suların dezenfeksiyonu ve klorlanması kırsal bölgelerde sağlık ocağının görevidir.  Su yollarının onarımı gerekebilir. ( 442 sayılı köy yasasına göre muhtarlık yada belediye)