SERBEST BÖLGELERE YÖNELİK VERGİSEL TEŞVİKLER Okan NETEK Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanı

SERBEST BÖLGELER Genel olarak serbest bölgeler; ülkenin siyasi sınırları içinde olmakla beraber gümrük bölgesi dışında sayılan, ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı, sınai ve ticari faaliyetler için daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerler olarak tanımlanabilir.

SERBEST BÖLGELERİN AMACI Türkiye’de ihracat için yatırım ve üretimi artırmak, Yabancı sermaye ve teknoloji girişini hızlandırmak, Ekonominin girdi ihtiyacını ucuz ve düzenli bir şekilde temin etmek, Dış finansman ve ticaret imkanlarından daha fazla yararlanmak.

SERBEST BÖLGELERİN İŞLEVİ Ülkeye yabancı sermaye ve teknolojilerin getirilmesine imkan sağlayacak uygun zemin yaratılması, Sanayicinin ihtiyaç duyduğu bazı hammadde ve ara malların kolaylıkla, istenilen miktarda ve zaman kaybı olmadan temin edilebilmesi, Sağlanan teşvik ve avantajlarla düşük maliyetli mal üretimi ve ihracı, Yeni istihdam olanaklarının yaratılması, Türk ihraç ürünlerinin ihracatını kolaylaştırmak ve hızlandırmak bakımından bir basamak olması işlevlerini görmektedir.

TÜRKİYE SERBEST BÖLGELERİ

SERBEST BÖLGELER MEVZUATI 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu 5810 Sayılı Serbest Bölgeler ile Gümrük Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 1 Seri Nolu Serbest Bölgeler Kanunu Genel Tebliği Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği DTM Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü Genelgeleri

SERBEST BÖLGELERDE VERGİSEL TEŞVİKLER Serbest Bölgeler Kanunu Madde 6 Gümrük Vergileri Serbest Bölgeler Kanunu Geçici 3. Madde Kurumlar Vergisi Gelir Vergisi Damga Vergisi ve Harçlar Katma Değer Vergisi Kanunu (Madde 11, Madde 12, Madde 16, Madde 17, Madde 32) Özel Tüketim Vergisi Kanunu (Madde 5)

15.06.1985 24.04.2003 06.02.2004 25.11.2008 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu yayınlandı. Türkiye’nin ilk serbest bölgeleri 1987 yılında Antalya ve Mersin’de faaliyete geçti. 24.04.2003 tarihine kadar 3218 sayılı Kanunun 6. maddesine göre serbest bölgeler vergi, resim, harç, gümrük ve kambiyo mükellefiyetlerinin uygulanmadığı alanlar olarak kabul edildiğinden vergi kanunlarına serbest bölgelere ilişkin herhangi bir özel hüküm eklenmedi. 4842 sayılı Kanunla birlikte vergi kanunlarında “serbest bölge” ifadesi yer almaya başladı. Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 12. maddesinde yapılan değişiklikle açıkça serbest bölgeler belirlemesi yapıldı. 4842 sayılı Kanun öncesinde serbest bölgelere hem mal hem de hizmet teslimleri “ihracat” sayılırken, 4842 sayılı Kanun sonrasında hizmet ifaları için herhangi bir belirleme yapılmadığı için 24.04.2003 sonrası dönemde sadece mal teslimleri istisna kapsamında değerlendirildi. Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda Katma Değer Vergisi Kanunu’nda yapılan değişikliklere paralel düzenlemeler yapılmadığı için serbest bölgelerdeki ÖTV uygulaması konusunda tereddütler oluştu. 5084 sayılı Kanun sonrasında serbest bölgeler sadece gümrük ve kambiyo mevzuatlarının uygulanmayacağı alanlar olarak belirlendi. Vergi mevzuatının uygulanması konusunda 06.02.2004 tarihinden itibaren serbest bölgeler vergi kanunları açısından ülke içi sahalar olarak belirlendi. 3218 sayılı Kanuna eklenen Geçici 3. madde geçiş dönemi düzenlemeleri yapıldı. Geçiş dönemi düzenlemelerinden yararlanabilecek imalatçı olmayan mükelleflerin 06.02.2004 tarihi itibariyle faaliyet ruhsatı almış olması gerektiği belirlemesi yapıldı. 5810 sayılı Kanun ile 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun Geçici 3. maddesinin ikinci fıkrası değiştirilerek 31.12.2008 tarihinden sonrasındaki dönem için geçiş dönemi düzenlemeleri yapıldı. Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren vergilendirme dönemi sonuna kadar geçerli olan gelir ve kurumlar vergisi teşviklerinden bölgede imalat faaliyetinde bulunan mükelleflerin yararlanabileceği belirlemesi yapıldı.

SERBEST BÖLGELER KANUNU MADDE 6 Madde 6 - (Değişik madde : 29/01/2004-5084 S.K./8.mad) “(Değişik fıkra: 12/11/2008-5810 S.K./4.mad) Serbest bölgeler, Türkiye Gümrük Bölgesinin parçaları olmakla beraber; serbest dolaşımda olmayan eşyanın herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmaksızın ve serbest dolaşıma sokulmaksızın, gümrük mevzuatında öngörülen haller dışında kullanılmamak ya da tüketilmemek kaydıyla konulduğu, ithalat vergileri ile ticaret politikası önlemlerinin ve kambiyo mevzuatının uygulanması bakımından Türkiye Gümrük Bölgesi dışında olduğu kabul edilen ve serbest dolaşımdaki eşyanın bir serbest bölgeye konulması nedeniyle normal olarak eşyanın ihracına bağlı olanaklardan yararlandığı yerlerdir. Bu bölgelerde gümrük ve kambiyo mükellefiyetine dair mevzuat hükümleri uygulanmaz. Kullanıcıların tutmak zorunda oldukları defterler ile düzenleyecekleri belgelere ilişkin olarak, 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun hükümlerine bağımlı olmaksızın düzenleme yapmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir. İşleticiler ve kullanıcılar yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulunca belirlenecek vergi dışı teşviklerden yararlandırılabilir. ”

SERBEST BÖLGELER KANUNU GEÇİCİ MADDE 3/1 Geçici Madde 3- (Ek madde : 29/01/2004-5084 S.K./9.mad) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu Kanuna göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin; a) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazançları, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın 31.12.1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi kapsamında yapılacak tevkifata etkisi yoktur. b) Bu bölgelerde istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler, 31.12.2008 tarihine kadar gelir vergisinden müstesnadır. Ancak, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla ruhsatlarında belirtilen süre 31.12.2008 tarihinden daha önceki bir tarihte sona eriyorsa, istisna uygulamasında ruhsatta yer alan sürenin bitiş tarihi dikkate alınır. c) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili olarak yaptıkları işlemler 31.12.2008 tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesnadır.

SERBEST BÖLGELER KANUNU GEÇİCİ MADDE 3/2 (Değişik fıkra: 12/11/2008-5810 S.K./7.mad) Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar; a) Serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci ve 30 uncu maddeleri uyarınca yapılacak tevkifata etkisi yoktur. b) Bu bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az % 85'ini yurtdışına ihraç eden mükelleflerin istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler gelir vergisinden müstesnadır. Bu oranı % 50'ye kadar indirmeye ve kanuni seviyesine kadar yükseltmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Yıllık satış tutarı bu oranın altında kalan mükelleflerden zamanında tahsil edilmeyen vergiler cezasız olarak, gecikme zammıyla birlikte tahsil edilir. c) Bu bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve harçlardan müstesnadır. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.

KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASININ KAPSAMI Serbest bölgelerdeki kurumlar vergisi istisnası faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere serbest bölgelerde yürütülen faaliyetlerden elde edilen kazançlara ilişkindir. 6/2/2004 tarihinden sonra, mükelleflerin faaliyet ruhsatlarının süresinin çeşitli nedenlerle (inşaat süresi ile ilgili süre uzatımları hariç) uzatılması durumunda, istisna süresinin uzaması söz konusu olmayacaktır. Serbest bölgelerde şubesi bulunan kurumlar ile kanuni veya iş merkezi serbest bölgelerde olan mükelleflerin, bu bölgeler dışında yürüttükleri faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar istisna kapsamında değildir. Serbest bölgelerde yürütülen faaliyetlerden doğan alacaklara ilişkin kur farkı ve vade farkı gelirleri istisna kapsamında değerlendirilecektir. Aynı şekilde, serbest bölgelerde yürütülen faaliyetler çerçevesinde elde edilen hasılatın, serbest bölgelerde yürütülen faaliyetler çerçevesinde yapılacak ödemelerde kullanılıncaya kadar geçici olarak serbest bölgelerde mevduat hesaplarında veya repo işlemlerinde değerlendirilmesi sonucu elde edilen gelirler de söz konusu istisnadan yararlanabilecektir. TÜBİTAK ve benzeri kurumlar tarafından Ar-Ge projelerine ilişkin olarak ilgili mevzuat çerçevesinde hibe şeklinde sağlanan destek tutarları da kurum kazancına dahil edilecek ve istisnadan yararlandırılacaktır.

KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASININ KAPSAMI Serbest bölgelerde imalat faaliyetinde bulunan mükelleflerin bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları, Türkiye’nin Avrupa Birliğine tam üyeliğinin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergileme döneminin sonuna kadar kurumlar vergisinden istisnadır. Bu istisnadan, bölgede yeni faaliyete geçen mükellefler ile faaliyet ruhsatlarında yer alan sürenin dolmasıyla normal vergileme rejimine tabi olacak mükellefler yararlanacaktır. Üretim dışı faaliyetlerden, serbest bölge dışında üretilen malların satışından, faaliyet ruhsatında belirtilen alan dışında üretilen malların satışından, serbest bölgede veya serbest bölge dışında fason olarak imal ettirilen ürünlerin satışından elde edilen kazançlar istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir. İstisna uygulamasında, imal edilen ürünün yurt dışına ya da yurt içine satılmasının bir önemi bulunmamaktadır. İstisna uygulaması açısından, imalat faaliyetinin serbest bölgede yapılması gerekmekte olup imalatın belli safhalarında dışarıdan fason hizmet satın alınması istisna uygulamasına engel teşkil etmemektedir. İmalatın fason imalattan çok işletmenin kendi imalatından oluşması, iş riskinin ve organizasyonunun üstlenilmesi ve ham madde ve yardımcı maddelerin temin edilmesi gerekmektedir.

İSTİSNA KAZANCIN HESAPLANMASI İstisna kapsamında bulunan ve bulunmayan hasılat, maliyet ve gider unsurlarının ayrı ayrı izlenmesi gerekmektedir. Merkezi veya şubesi serbest bölgelerde bulunan mükelleflerin, hem serbest bölgedeki faaliyetleri hem de serbest bölge dışındaki faaliyetlerine ilişkin müşterek genel giderleri, merkezde ve şubede oluşan maliyetlerin toplam maliyetler içindeki oranı dikkate alınarak dağıtılacaktır. Maliyetlerin hesabında, merkezde ve şubede oluşan satılan malın maliyeti ile faaliyet giderlerinin toplamı dikkate alınacaktır. Aynı şekilde hem serbest bölgelerde hem de serbest bölge dışındaki faaliyetlerde kullanılan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin amortismanlarının, her bir işte kullanıldıkları gün sayısı dikkate alınarak dağıtılması gerekmektedir. Hangi işlerde ne kadar süreyle kullanıldığı tespit edilemeyen sabit kıymetlere ilişkin amortismanlar, müşterek genel giderlerle birlikte dağıtıma tabi tutulacaktır. Serbest bölgelerde yürütülen ve istisna kapsamında olan faaliyetlerin zararla sonuçlanması halinde, bu zararların istisna kapsamında olmayan diğer faaliyetlere ilişkin kazançlardan indirilmesi mümkün olmadığı gibi ertesi yıla devredilmesi de mümkün değildir.

GELİR VERGİSİ İSTİSNASI 01/01/2009 tarihinden geçerli olmak üzere, serbest bölgelerde imalat faaliyetinde bulunan mükellefler tarafından bölgelerde üretilen ürünlerin toplam FOB bedelinin en az  % 85'inin yurt dışına ihraç edilmesi kaydıyla, istihdam edilen personele ödenen ücretler gelir vergisinden istisna edilmiştir. Bölge içinde üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin üretime ilişkin  istihdam ettikleri tüm personele ödedikleri ücretler gelir vergisinden istisna edilecektir. Üretim faaliyeti ile birlikte başka konularda da faaliyette  bulunan mükelleflerin satış, pazarlama, muhasebe, lojistik vb. departmanlarda çalışan  personelleri de istisna kapsamında değerlendirilecektir. İstisna kapsamında değerlendirilen ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisi, muhtasar beyannameyle genel hükümlere uygun olarak beyan edilecek ve mükelleflerin talebi halinde tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil edilecektir. İstisna uygulamasından yararlanan mükelleflerin yurt dışı ihracat tutarının toplam satış tutarına oranı, %85 veya üzerinde gerçekleştiğinin YMM faaliyet raporu ile tespit edilmesi halinde, vergi dairesince tecil edilen vergi terkin edilecektir.

DAMGA VERGİSİ VE HARÇLAR KANUNU UYGULAMALARI 3218 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca, 06/02/2004 tarihine kadar (bu tarih dahil) serbest bölgede faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin, bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetlere ilişkin damga vergisi ve harç istisnasının uygulanma süresi 31/12/2008 tarihi itibarıyla sona ermiştir. 3218 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesinin 5810 sayılı Kanunla değişik ikinci fıkrasının (c)  bendi uyarınca, serbest bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflerin, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar, bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetler ile ilgili olmak kaydıyla yaptığı işlemler harçtan, bu işlemlere ilişkin düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden müstesnadır.

VERGİSEL YÜKÜMLÜLÜKLER Serbest bölgelerde faaliyette bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin, 06/02/2004 tarihinden sonra Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca vergi kesintisine tabi ödemeler üzerinden kestikleri vergileri, bağlı bulundukları vergi dairesine mükellefiyet tesis ettirerek sorumlu sıfatıyla beyan edip ödemeleri gerekmektedir. Serbest bölgelerde faaliyette bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu bölgelerde elde ettikleri kazançları dağıtmaları halinde, dağıtılan kâr payları üzerinden elde edenin hukuki niteliğine göre Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü, Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci ve 30 uncu maddeleri uyarınca vergi kesintisi yapmaları gerekmektedir. Serbest bölgelerde faaliyet gösteren kurumlar vergisi mükelleflerinin serbest bölgelerdeki banka veya diğer finans kurumlarında bulunan mevduat hesaplarına tahakkuk ettirilen faizler ile repo kazançları Gelir Vergisi Kanununun geçici 67’nci maddesi kapsamında vergi kesintisine tabidir.

Vergisel Yükümlülükler Serbest bölgelerde faaliyet gösteren mükelleflerin Vergi Usul Kanununu hükümleri çerçevesinde defter tutmaları, belge ve kayıt düzenine uymaları gerekmektedir. Birleşme ve devir hallerinde infisah eden kurum adına düzenlenmiş bulunan faaliyet ruhsatının, Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından devralan kurum adına yenilenmesi ve yenileme işlemi sonrası da devralan şirketin bölgede faaliyet gösteriyor olması durumunda, devralan şirket 3218 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesi hükmünden yararlanabilecektir. Yalnızca faaliyet ruhsatının devri veya satın alınması şeklinde gerçekleşen işlemler, 3218 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesi ile öngörülen istisnalar kapsamında değerlendirilmeyecektir. Tüm kurumlar vergisi mükelleflerinin 01/01/2008 tarihinden itibaren serbest bölgelerde bulunan ilişkili kişilerle yaptıkları işlemlerin Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporuna dahil edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, serbest bölgelerde faaliyette bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin de 01/01/2008 tarihinden itibaren ilişkili kişilerle yaptıkları yurt içi işlemlerine ilişkin olarak Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporunu kurumlar vergisi beyannamesinin verilme süresine kadar hazırlamaları ve bu süre sona erdikten sonra istenmesi durumunda İdare’ye veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara ibraz etmeleri zorunludur. Vergisel Yükümlülükler

KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU’NDAKİ SERBEST BÖLGE TEŞVİKLERİ Katma Değer Vergisi Kanunu 11/1-a a) (Değişik bend: 09/04/2003 - 4842 S.K./21. md. ; Değişik bent: 04/06/2008-5766 S.K./12.mad) İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler, yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler, serbest bölgelerdeki müşteriler için yapılan fason hizmetler ve karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye'de verilen roaming hizmetleri,

KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU’NDAKİ SERBEST BÖLGE TEŞVİKLERİ Madde 12 - 1. (Ek madde: 18/02/2009-5838 S.K./11.mad) Bir teslimin ihracat teslimi sayılabilmesi için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır:       a) Teslim yurt dışındaki bir müşteriye veya bir serbest bölgedeki alıcıya ya da yetkili gümrük antreposu işleticisine yapılmalı veya mallar yetkili gümrük antreposu işleticisine tevdi edilmelidir. b) Teslim konusu mal Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye veya bir serbest bölgeye vasıl olmalı ya da yetkili gümrük antreposuna konulmalıdır. Teslim konusu malın ihraç edilmeden önce yurt dışındaki alıcı adına hareket eden yurt içindeki firmalar veya bizzat alıcı tarafından işlenmesi veya herhangi bir şekilde değerlendirilmesi durumu değiştirmez. ….. 2. Yurt dışındaki müşteri tabiri; ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında olan alıcılar ile yurt içinde bulunan bir firmanın yurt dışında kendi adına müstakilen faaliyet gösteren şubelerini ifade eder. Bir hizmetin yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmet sayılabilmesi için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır.     a) Hizmetler yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmalıdır.     b) Hizmetten yurt dışında faydalanılmalıdır.  ….  3. (Ek fıkra: 04/06/2008-5766 S.K./12.mad) Fason hizmetlerin serbest bölgelerdeki müşterilere yapılmış sayılması için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır.        a) Fason hizmet serbest bölgelerde faaliyet gösteren müşteriler için yapılmış olmalıdır.        b) Fason hizmetten serbest bölgelerde faydalanılmalıdır.

KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU’NDAKİ SERBEST BÖLGE TEŞVİKLERİ Madde 16 - 1. Aşağıdaki teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır: ….. c) (Değişik alt bent: 25/12/2003 - 5035 S.K./7. md.) Gümrük Kanunundaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar, Madde 17 - 4. Diğer İstisnalar: ı) (Yeniden düzenlenen bent: 25/12/2003 - 5035 S.K./8. md.;Değişik bend: 16/07/2004 - 5228 S.K./15.mad) Serbest bölgelerde verilen hizmetler,

KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU’NDAKİ SERBEST BÖLGE TEŞVİKLERİ Madde 32 - Bu Kanunun 11, 13, 14 ve 15 inci maddeleri (Ek ibare: 04/06/2008-5766 S.K./12.mad) ile 17 nci maddenin (4) numaralı fıkrasının (s) bendi uyarınca vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen Katma Değer Vergisi, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak Katma Değer Vergisinden indirilir. Vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen Katma Değer Vergisi, Maliye ve Gümrük Bakanlığınca, tespit edilecek esaslara göre bu işlemleri yapanlara iade olunur. ÖNEMLİ: KDV iadesi, Kanunun 11. maddesi kapsamında serbest bölgelere yapılan mal teslimleri için söz konusudur. Kanunun 16/1-c ve 17/4-ı maddelerinde yer alan istisnaya konu işlemler açısından KDV iadesi söz konusu değildir.

SERBEST BÖLGELERDE ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ Madde 5 - 1. Bu Kanuna ekli listelerdeki malların ihracat teslimleri aşağıdaki şartlarla vergiden müstesnadır. a) Teslim yurt dışındaki bir müşteriye yapılmalıdır. Yurt dışındaki müşteri tabiri; ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezleri yurt dışında olan alıcılar ile yurt içinde bulunan bir işletmenin, yurt dışında faaliyet gösteren şubelerini ifade eder. b) Teslim konusu mal, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinden çıkmış olmalıdır. Malın ihraç edilmeden önce yurt dışındaki alıcı adına hareket edenlere veya bizzat alıcıya işlenmek ya da herhangi bir şekilde değerlendirilmek üzere yurt içinde teslimi ihracat sayılmaz. ÖNEMLİ: Katma Değer Vergisi Kanunu’nda serbest bölgelere açıkça atıf yapılırken, Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda bu yönde özel bir belirleme olmaması sebebiyle serbest bölgelere yapılan mal ihracında ÖTV istisnasının olmadığı şeklinde görüşler bulunmaktadır.

ÜRETİCİ VE ÜRETİCİ OLMAYAN MÜKELLEFLER 06.02.2004 ÖNCESİ Serbest bölgeler vergi, resim, harç, gümrük ve kambiyo mevzuatının uygulanmadığı alanlar konumundadır.Bölgede faaliyet gösteren mükelleflerin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre defter tutma yükümlülüğü bulunmamaktadır. Üretici ve üretici olmayan tüm mükelleflerin bölgede gerçekleştirdikleri faaliyetlerden elde ettikleri kazanç kurumlar vergisinden istisna olup bölgede istihdam edilen personelin ücretleri de gelir vergisinden istisna edilmiştir. ÜRETİCİLER ÜRETİCİ OLMAYANLAR 06.02.2004 SONRASI Gelir ve kurumlar vergisi istisnasından yararlanma imkanı Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren dönemin sonuna kadardır. İstihdam edilen personele yapılan ücret ödemeleri 31.12.2008’e kadar gelir vergisinden müstesnadır. Faaliyet ruhsatı daha önceki bir tarihte sona eriyorsa istisna bu tarihe kadardır. Vergi, resim, harç istisnası 31.12.2008 tarihine kadar geçerlidir. Gelir ve kurumlar vergisi istisnası faaliyet ruhsatında (06.02.2004’ten önce alınmış olmak şartıyla) belirtilen sürenin sonuna kadar geçerlidir. İstihdam edilen personele yapılan ücret ödemeleri 31.12.2008’e kadar gelir vergisinden müstesnadır. Faaliyet ruhsatı daha önceki bir tarihte sona eriyorsa istisna bu tarihe kadardır. Vergi, resim, harç istisnası 31.12.2008 tarihine kadar geçerlidir.

ÜRETİCİLER ÜRETİCİ OLMAYANLAR 01.01.2009 SONRASI Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren vergilendirme döneminin sonuna kadar; Bölgede imal edilen ürünlerin satışından elde edilen kazanç gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır 2. İstihdam edilen personele yapılan ücret ödemeleri bölgede üretilen ürünlerin toplam FOB bedelinin en az %85’inin yurtdışına ihraç edilmesi şartıyla gelir vergisinden istisnadır. 3. Faaliyetlerle ilgili gerçekleştirilen işlemler ve düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve harçlardan müstesnadır. Gelir ve kurumlar vergisi istisnası faaliyet ruhsatında (06.02.2004’ten alınmış olmak şartıyla) belirtilen sürenin sonuna kadar geçerlidir. İstihdam edilen personele yapılan ücret ödemelerine ilişkin gelir vergisi istisnası 31.12.2008 tarihi itibariyle sona erdi. Faaliyetlerle ilgili gerçekleştirilen işlemler ve düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve harçlardan müstesnadır. İstisna Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren vergilendirme döneminin sonuna kadar geçerlidir.

KDV VE ÖTV AÇISINDAN DEĞERLENDİRME Serbest bölgeler mal teslimleri açısından yurtdışı olarak değerlendirilirken, hizmet ifaları açısından ülke içi sahalar konumundadır. Serbest bölgelere yapılan mal teslimleri KDV’den istisnadır. (KDVK 11/1-a,12) Serbest bölge hükümlerinin uygulandığı malların teslimleri de KDV’den istisnadır. (Katma Değer Vergisi Kanunu 16/1-c) Bölgede faaliyet gösteren müşterilere yapılan fason hizmetler hariç olmak üzere serbest bölgeye yapılan hizmet ifaları KDV’den istisna edilmemiştir. Öte yandan bizzat serbest bölgelerde verilen hizmetler KDV’den istisnadır. (KDVK 17/4-ı) Katma Değer Vergisi Kanunu’nda serbest bölgelere yönelik yapılan değişikliklere paralel düzenlemeler Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nda yapılmadığı için bugün itibariyle serbest bölgelerde ÖTV uygulaması açısından farklı görüşler bulunmaktadır.

SORU & CEVAP Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu İzmir Grup Başkanlığı E-Posta: okan.netek@huk.gov.tr Tel : 0 (232) 464 79 92 Fax : 0 (232) 464 81 69