CEZA ETİĞİ Hazırlayanlar: Eda ÖZBAYRAKTAR Nilsu DURAN Turgay TUTU

CEZA KAVRAMI Ceza, genel anlamıyla suç karşılığında uygulanan bir yaptırımdır. Ceza Arapça kökenli bir kelimedir. Anlamı, yapılan bir eylemin iyi ya da kötü karşılığıdır. Psikolojide ise ceza, davranışçı kuramda bir davranışın gelecekte tekrar ortaya çıkma olasılığını azaltan tepkidir.

İLK SUÇ, İLK YARGIÇ VE İLK CEZA Evrenin ilk yargıcının şeytan olduğunu biliyor musunuz?Evet,evrenin ilk yargıcı dünyada daha insanoğlu yokken şeytandır.Kutsal kitaplara göre şeytan cinler arasındaki uyuşmazlıkları halleden kişidir. Şeytanın yargıçlığı Tanrı tarafından verilen yetki ile olmuştur.Tanrı cinlerin ele avuca sığmaz,taşkın tavırlarından rahatsız olmuştur.Sürekli kendisine intikal eden şikayetler ve sorunlar artık Tanrı’yı bunaltmıştır.Bu işi başkasına vermek ister. Bu görevi yerine getirebilecek kişinin meleği şeytanın olmasına karar verir.O günden itibaren çok uzun bir süre şeytan hem yargıçlık hem de hakemlik yapar. Şeytan bir yargıç olarak cennetteki davalara bakar,anlaşmazlıklarda hakemlik yapar. Şeytanın bu saltanatı insanın yani Adem’in yaratılışı ile son bulur.Tanrı’nın Adem’i yaratması ve şeytanın insan Adem’e itaat etmemesi yargıçlık görevinin de sonunu getirir.Tanrı,Adem önünde itaat etmeyen şeytanı bu görevinden alır. Şeytan da insanları suça teşvik edeceğine,insanların her fırsatta Tanrı’nın yasalarına karşı geleceğini ispatlayacağına dair Tanrı önünde yemin eder. Adem’in yaratılışı cennette yaşantıyı değiştirir.Şeytan dışında buna karşı çıkan yoktur. Tüm yaratıklar,melekler ve cinler Adem’e saygı gösterir.

Adem cennette yaşarken Tanrı onun uyması gereken yasaları anla-tır. Özellikle Hayat Ağacı’nın ona yasak olduğunu,asla meyvesini yememesi gerektiğini anlatır.Adem’in cennetteki suç ve yasaklara uyumu Havva’nın gelmesine kadar devam eder. Havva şeytana inanır.Yasak ağacın meyvesini yemeye karar verir.Adem’in de bu ölümsüzlükten yararlanması için hayat ağacı meyvesi elmayı daldan koparır ve güzel sözleriyle ikna ettiği Adem’e de bu meyveyi yedirir. Adem ve Havva Tanrı’nın yasasını çiğnemişlerdir.Tanrı işlenen suçu tespit eder ve ilk cezayı belirler.İşlenen suçun cezası cennetten kovulmak,dünyada yaşamaktır. Dünya üzerinde ise bilinen ilk suç Ademin oğlu tarafından işlenmiştir. Burada şeytan yine devreye girer ve Kabil’den kardeşi Habil’i öldürmesini ister.Şeytan tılsımlı sözcüklerle kıskançlık ateşine kapılan Kabil’i kandırır ve Kabil Habil’in başına bir taş vurarak onu öldürür. Kabil’in cezalandırılması gerekir.Alacağı ceza ne olmalıdır? Burada söz sahibi cezayı verecek olan yargıç Adem’dir.Adem, Kabil!!Ne yaptın kardeşine?diye seslenir.Kabil sanki tüm dünyanın kendisine bağırdığını hisseder. Kabil!!Sonsuza kadar rahat yüzü görmeyesin!Kendi kendine korku kapılarını açtın.Git!Hiçbir zaman huzur bulma! Gördüğün hiçbir canlıdan emin olma! Hayatın sana zindan olsun!.. der. Bu ilk ceza Kabil’in duvarları olmayan bir ceva evinde tek başına kalması demekti.

Suçlar Uluslararası suçlar Soykırım Göçmen kaçakçılığı İnsan ticareti Savaş suçu Terörizm

Kişilere karşı suçlar Adam öldürme Adam yaralama İşkence Eziyet Cinsel saldırı Çocukların cinsel istismarı Tehdit Şantaj Cebir Hakaret Hırsızlık Yağma Kundaklama Mala zarar verme Dolandırıcılık

Millete ve devlete karşı suçlar İrtikap Zimmet Rüşvet Görevi kötüye kullanma İftira Yalan tanıklık Yalan yere yemin Suçluyu kayırma Türklüğü, Cumhuriyeti, Devletin kurum ve organlarını aşağılama Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak Anayasayı ihlâl Halkı askerlikten soğutma Vatana ihanet

Ceza Türleri Suçlunun hayatına yönelik cezalar: Ölüm yani idam cezası bunun örneğidir. Asılarak, kurşuna dizilerek veya elektrik kullanmak suretiyle yerine getirilir. Avrupa ülkeleri ceza hukuku sisteminde terk edilmiş bir cezadır. Suçlunun bedenine yönelik cezalar: Kırbaçlama, sopa, değnek ile dövme, dayak gibi cezalardır. Suçlunun özgürlüğüne yönelik cezalar: Hapis cezası bunun örneği olup, modern ceza sistemlerinde en çok tercih edilen cezadır. Suçlunun malvarlığına yönelik cezalar: Para cezası bu türden olup, hapis cezası gibi çoğu ceza sistemlerinde yer alır. Bazı hukuk sistemlerinde mal varlığına el konulması, müsadere de bir ceza olarak düzenlenmektedir. Suçlunun haklarına yönelik cezalar: Belirli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma, örneğin kamu hizmetlerinden yasaklılık, meslek ve sanatın icrasından yasaklanma bu kapsamdadır.

Cezanın Amaçları Adaletçi olarak nitelenen görüşlere göre cezanın özel bir amacı olmayıp, cezanın kendisi amaçtır. Adalet, suçlunun yaptığı kötülüğün karşılığını görmesini gerektirir. Bu nedenle, yararı olsun olmasın ceza, adaletin bir gereği olarak mutlaka uygulanmalıdır. Özel (bireysel) önleme olarak anılan görüşe göre ise cezanın amacı, suçlunun ıslah edilmesi ve tekrar suç işlemekten caydırılmasıdır. Dolayısıyla ceza, bireysel önlemeye, kişinin ıslahına hizmet etmelidir. Genel (toplumsal) önleme görüşünde cezanın amacı, cezanın korkutucu etkisiyle toplumdaki potansiyel suçluların suç işlemesini önlemedir. Suç işlendiğinde cezanın uygulanması suretiyle, toplumda henüz suç işlememiş kişilerin de bunu görerek suç işlemekten cayması amaçtır.

Cezaların Uygulanması A. Adli Cezalar Hapis cezası, adli para cezası ve sosyal hizmet cezalarıdır. B. İdari Cezalar Trafik Cezaları, Zabıta Cezaları, Tütün Yasağı Cezaları vs. Genellikle Para Cezası Şeklinde uygulanırlar. C. Disiplin Cezaları Uyarma, Kınama, Maaştan Kesme, Uzaklaştırma, Meslekten Men Etme, Terfi İndirme... Disiplin Cezaları hapis şeklinde olamaz.

Alternatif adaletin (mafya, töre, linç vs Alternatif adaletin (mafya, töre, linç vs.) ortaya çıkmaması için cezaların şiddetinden çok, kesinliğinin ve uygulanırlığındaki katiyetin önemi artırılmalıdır. Etik açıdan sorun, cezanın uygulanmasında değil insanların yargılama ve başka yaşamlara olan yaklaşımındadır.

ETİK AÇISINDAN CEZANIN UYGULANABİLİRLİĞİ Ninesinin mirasına konmak için boğulurken onu kurtarmaya çalışmayan can kurtaran yüzücünün onu kurtarmaması. Evdeki hizmetçinin evde bıçaklanıp burnu kırıldıktan sonra panikle yedinci kattan atlayarak ölmesinin ev sahibinin suçu olup olmaması. Kendisini takip eden neo-nazilerden kaçarken korkup cam kırmaya çalışarak bir eve girmeye çalışan, ama damarları kesildiği için kan kaybından ölen Faslı bir adam Yaşlı bir teyzeyi soymaya çalışırken kadının korkudan kalp krizi geçirmesi, bunu gören failin cüzdanı bırakıp olay yerini terketmesi…