VEZİKÜLER SİSTEMLER Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

LİPOZOMLAR Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

■ 0.02-3.5 µm çapında küresel ■ lipit çift tabaka ve sulu faz olmak üzere iki kısım ■ Lipit çift tabaka ➡ tek veya çok sayıda

Üstünlükleri-1 ■ Biyolojik olarak yıkılır ■ Küçük dozlarda terapötik etki sağlayabilir ■ Em’nin plazma düzeyini istenilen süre terapötik değerde tutabilir ■ Dozlama aralığını uzatır ■ Yan ve toksik etkileri çok azaltır veya ortadan kaldırır

Üstünlükleri-2 ■ Em enzimatik etkilerden korunur ■ Yarılanma ömrü kısa olan maddelerin yarılanma ömrü uzatılır ■ Suda ve yağda çözünen em’ler taşınabilir ■ Em hedef bölgeye taşınabilir

■ İçlerine hapsedilen em’lerin farmakokinetiğini değiştirir ■ Lipozomal em emilimi, biyolojik dağılımı ve eliminasyonu serbest maddeden tamamen farklı ■ Örneğin, serbest doksorubisin’in vücutta dağılım hacmi 254 L lipozomal doksorubisin’in 4.1 L ■ Sonuç ➡ em’nin terapötik etki ve toksisitesi değişir

Parçacık Boyutu Lipozomlar ■ Çok tabakalı lipozomlar (MLV) 200-3500 nm ■ Büyük tek tabakalı lipozomlar (LUV) 200-500 nm ■ Küçük tek tabakalı lipozomlar (SUV) 15-50 nm Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

Biyolojik membranlara benzer bimoleküler lipit tabakaları arasında sulu faz içeren küresel veziküller Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

 Non-toksik ve biyoparçalanır sistemler Özellikleri Liposomes  Non-toksik ve biyoparçalanır sistemler Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

Sakıncaları Lipozomlar  endüstriyel ölçek üretimde ve in-proses validasyonda güçlük  hidroalkolik çözelti, jel veya y/s emülsiyon içine sokulma ihtiyacı  düşük kararlılık kolesterol eklenmesi EDTA veya a-tokoferol eklenmesi fosfolipitlerin saflığı  sızma Sakıncaları Lipozomlar Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

Farmasötik uygulamalar alkilrezorsinol ile modifiye sfingomiyelin–kolesterol lipozomu pasif hedefleme özelliği Lipozomlar Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

Farmasötik uygulamalar tümöre-hedeflendirilmiş İTS terapötik indisde iyileşme dokzorubisin (DOX) sisplatin azaltılmış yan etki - direkt intratümoral enjeksiyon Lipozomlar Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

Farmasötik uygulamalar Lipozomlar Transferin ile modifiye edilmiş lipozom intraselüler taşınmada iyileşme sitotoksik ilaç antisens nükleik asit ribozim görüntüleme ajanları Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

Farmasötik uygulamalar Lipozomlar tretinoin dermal taşınma    palmitoil askorbat (PA) ile modifiye edilmiş lipozom - askorbatın anti-tümör özellikleri iyileşmiş - paklitaksel yüklü PA-lipozomu PA olmadan hazırlananlara göre daha etkin Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

Diğer benzer sistemler Transferzom Katezom Ultrazom Fotozom- DNA hasarını korur Etazom Fitozom Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

Özel Karakterli Lipozomlar ■ Sıcaklığa hassas lipozomlar ■ pH’ya hassas lipozomlar ■ RES korumalı lipozomlar ■ Katyonik lipozomlar ■ Hedef bölgeye gönderilebilen lipozomlar ■ Polimerize lipozomlar ■ Üstü kaplı lipozomlar mukozaya yapışma, hedeflendirme, kararlılık arttırma, vücutta dağılım ve farmakokinetiği değiştirme özel amaçlarıyla yüzey polimerlerle kaplanabilir

Maddelerin Lipozomlarda Tutulması Yöntemler: 1. Hazırlama sırasında em eklenmesi 2. Boş lipozomlara em yüklenmesi

Vücuda Veriliş Yolları ■ Parenteral ■ Oküler ■ Nazal ■ Pulmoner ■ Oral ■ Transdermal ■ Rektal ve Vajinal

Lipozom Teknolojisinin Sorunları ■ piyasa preparatı sayısı sınırlı ■ kararlılık büyük çapta üretim serilerarası farklılık sterilizasyon henüz tam çözümlenememiş ■ en uygun sterilizasyon yöntemi aseptik ortamda filtrasyon bu yöntem büyük lipozomlara uygulanamaz

NİOZOMLAR Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

■ Pazara sunulan ürünün kararlılığı önemli ■ Lipozomların kararlılığı ile ilgili çalışmalarda fosfolipitlere alternatif aranması sonucu ➡ non-fosfolipit veziküller ■ Sonuçta ➡ tek zincirli amfifiller ile veziküler yapılar

Özellikleri = ortada sulu kavite ve farklı sayıda bimoleküler non-iyonik YEM membranı içeren vezikül Niozom  Stratum corneum’un özelliklerini iyileştirir  Non-toksik, biyoparçalanır sistem Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

Lipozoma üstünlüğü Niozom  Büyük ölçekte hazırlanabilir  Lipozomlardan daha kararlı Lipozomlardan daha ucuz Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

Sakıncaları  hidroalkolik çözelti, jel veya y/s emülsiyonu şeklinde formülasyon gerekli  sızma Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

■ Termodinamik olarak kararlı veziküller ‘karışık yem’ denilen “catanionic mixtures” (anyonik-katyonik yüzey etkin madde çiftleri) bulunması ile mümkün (2000) ■ Noniyonik yem kullanımı ile vezikül oluşum mekanizması çok iyi anlaşılamamış

■ Tek zincirli amfifillerin niozom oluşturabileceği ilk kez 1978 yılında ■ Non-iyonik yem’in kullanıldığı vezikül ilk patent 1975’te L’Oreal tarafından

Terapötik Uygulamalar ■ Transdermal ■ Parenteral ■ Peroral ■ Diğer uygulamalar hedeflendirme kontrollü salım radyofarmaside